Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[61.] 11. Viſio per anticipatam notionem fit quodammodo per ſyllogiſmum. 63 p 3.
[62.] 12. Viſio per ſyllogiſmum, fit plerun breui tempore. 69 p 3.
[63.] 13. Viſio per anticipatam notionem fit in tempore: & qualitas ei{us} plerunque ignoratur. 64. 69 p 3.
[64.] 14. È uiſibili ſæpi{us} uiſoremanet in animo gener alis notio, qua quodlibet uiſibile ſimile per-cipitur & cognoſcitur. 61 p 3.
[65.] DE OMNIBVS INTENTIONIBVS COMPREHENSIS À VISV: & qualiter comprehendat uiſus quamlib et illarum. Cap. XI. 15. Species uiſibiles principes ſunt uigintiduæ: adquas reliquæ omnes referuntur. In hypo. 3 lib. in præfa. 4 libr.
[66.] 16. Viſio perficitur, cum forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruum opticum per-uenerit. 20 p 3. Idem 25 n 1.
[67.] 17. È ſpecieb{us} uiſibilib{us} primùm percipitur eſſentia lucis & coloris. 67 p 3.
[68.] 18. Lux & color ex ſeſe, ſolo uiſu percipiuntur. 59 p 3.
[69.] 19. Color ex ſeſe, pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. Ita uiſibile quodlibet ex ſeſe pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. 68 p 3.
[70.] 20. Eſſentia coloris percipitur in tempore. Ita eſſentia cui{us}libet uiſibilis percipi-tur in tempore. 70 p 3.
[71.] 21. Lux & color exſeſe, percipiuntur in tempore.
[72.] 22. Perceptio diſtantiæ uiſibilis differt à perceptionibus loci uiſibilis, & uiſibilis in ſuo lo-60. 14 p 4.
[73.] 23. Viſio non fit radijs ab oculo emißis. 5 p 3. Vide 23 n 1.
[74.] 24. Remotio uiſibilis percipitur diſtinctione & anticipata notione. 9 p 4.
[75.] 25. Magnitudo diſtantiæ percipitur è corporibus communibus inter uiſum & uiſibile in-teriectis. 10 p 4.
[76.] 26. Situs percipitur è uiſibilis ſiti moderata diſt antia. 29 p 4.
[77.] 27. Locus & oppoſitio uiſibilis percipiuntur è ſitu, quem obtinent in ſuperficie uiſus. 30 p 4. Vide 22 n.
[78.] 28. Situs directus & obliquus lineæ, ſuperficiei, & ſpatij percipitur ex æquabili & inæqua-bili terminorum diſtantia. 31 p 4.
[79.] 29. Situs uiſibilis obliquus ex immoderata diſtantia uidetur direct{us}. 34 p 4.
[80.] 30. Situs partium & terminorum rei uiſibilis, & ſitus uiſibilium diſtinctorum per-cipiuntur ex æquabili & inæquabili diſtantia, ordinéque formarum ad uiſum manantium. 32 p 4.
[81.] 31. Solidit{as} quorundam corporum ſolo uiſu percipitur: quorundam uiſu & ſyllo-giſmo ſimul. 63 p 4.
[82.] 32. Circulus percipitur è ſitu, quem obtinet in ſuperficie uiſus. 45 p 4.
[83.] 33. Superficies globoſa percipitur è propinquitate partium mediarum, & æquabi-li longinquitate extremarum. 48 p 4.
[84.] 34. Superficies caua percipit ur è longinquit ate partium mediarum, & æquabilipro-pinquitate extremarum. 49 p 4.
[85.] 35. Planities in diſtantia moderata directè oppoſita uiſui: percipitur ex æquabili partium longinquitate, & ſimilitudine collocationis atque ordinis ipſarum inter i-pſas. 47 p 4.
[86.] 36. Magnitudo nec ex angulo pyramidis opticæ tantum: nec ex anguli & diſtantiæ compa-ratione percipitur. 27 p 4.
[87.] 37. Magnitudo rei uiſibilis percipitur è magnitudine partis ſuperficiei uiſ{us} (in quam per-uenit forma) & angulo pyramidis opticæ. 17 p 4.
[88.] 38. Magnitudo uera uiſibilis percipitur è comparatione baſis anguli, & longitu-dine pyramidis opticæ. 27 p 4.
[89.] 39. Magnitudo diſt antiæ percipiturè corporib{us} communib{us}, inter uiſum & ui-ſibile interiectis. 10 p 4. Idem 25 n.
[90.] 40. Viſibile propinquum uiſui accur ati{us} uidetur. 15 p 4.
< >
page |< < (61) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div105" type="section" level="0" n="0">
          <pb o="61" file="0067" n="67" rhead="OPTICAE LIBER II."/>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div106" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head128" xml:space="preserve" style="it">50. Qualitas motus percipitur è ſpatio, per quoduiſibile mouetur. 711 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3123" xml:space="preserve">COmprehenſio aũt qualitatis motus eſt ex cõprehenſione ſpatij, ſuper quod mouetur res ui-
              <lb/>
            ſa, quando res uiſa mouebitur ſecundum ſe totam.</s>
            <s xml:id="echoid-s3124" xml:space="preserve"> Et uiſus certificat qualitatẽ motus, quan-
              <lb/>
            do certificauerit figuram ſpatij, ſuper quod mouetur res uiſa mota.</s>
            <s xml:id="echoid-s3125" xml:space="preserve"> Et cum res uiſa mouebi-
              <lb/>
            tur circulariter:</s>
            <s xml:id="echoid-s3126" xml:space="preserve"> uiſus comprehendet motum eius eſſe circularem ex comprehenſione mutationis
              <lb/>
            partium eius ſequentium uiſum apud aliquam rem uiſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s3127" xml:space="preserve"> aut ex reſpicientia alicuius partis illius
              <lb/>
            ad diuerſa uiſibilia, unum poſt alterum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3128" xml:space="preserve"> aut ad partes unius rei uiſæ unam partem poſt aliam, cum
              <lb/>
            quiete totalitatis rei uiſæ in ſuo loco.</s>
            <s xml:id="echoid-s3129" xml:space="preserve"> Et ſi motus rei uiſæ fuerit compoſitus ex motu circulari & lo
              <lb/>
            cali, uiſus comprehendet illum eſſe compoſitum ex comprehenſione mutationis partium rei uiſæ
              <lb/>
            motæ reſpectu uiſus, aut reſpectu alterius rei uiſæ cum comprehenſione motus totalitatis rei uiſæ
              <lb/>
            à ſuo loco.</s>
            <s xml:id="echoid-s3130" xml:space="preserve"> Secundum ergo iſtos modos uiſus comprehendit qualitates motus uiſibilium.</s>
            <s xml:id="echoid-s3131" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div107" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head129" xml:space="preserve" style="it">51. Motus uiſibilis percipitur in tempore ſenſili.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3132" xml:space="preserve">ET uiſus non comprehendit motum, niſi in tempore:</s>
            <s xml:id="echoid-s3133" xml:space="preserve"> quoniam motus non eſt, niſi in tempore,
              <lb/>
            & omnis pars motus non eſt, niſi in tempore.</s>
            <s xml:id="echoid-s3134" xml:space="preserve"> Et uiſus non comprehendit motum rei uiſæ, ni-
              <lb/>
            ſi ex comprehenſione rei uiſæ in duobus locis diuerſis, aut ſecundum duos ſitus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3135" xml:space="preserve"> Locus au-
              <lb/>
            tem & ſitus rei uiſæ non diuerſantur, niſi in temporibus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3136" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus comprehenderit rem ui-
              <lb/>
            ſam in duobus locis diuerſis, aut in duobus ſitibus diuerſis, nõ eſt, niſi in duabus horis diuerſis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3137" xml:space="preserve"> Sed
              <lb/>
            inter quaslibet horas duas diuerſas eſt tempus mediũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3138" xml:space="preserve"> Viſus ergo nõ comprehendit motum, niſi in
              <lb/>
            tempore.</s>
            <s xml:id="echoid-s3139" xml:space="preserve"> Et etiam dicemus quòd tempus, in quo uiſus comprehendit motũ, non erit, niſi ſenſibile:</s>
            <s xml:id="echoid-s3140" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quoniam uiſus nõ comprehendit motũ, niſi ex comprehenſione rei uiſæ in duobus locis diuerſis in
              <lb/>
            uno loco poſt aliũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3141" xml:space="preserve"> aut ſecundũ duos ſitus diuerſos unũ ſitum poſtaliũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3142" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus cõprehen-
              <lb/>
            derit rem uiſam motã in ſuo loco ſecundo, & nõ comprehenderit tunc ipſam in primo loco, in quo
              <lb/>
            cõprehendit antè ipſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s3143" xml:space="preserve"> ſtatim ſentiet ſentiens, quòd hora, in qua cõprehendit ipſam in ſecundo lo
              <lb/>
            co, eſt diuerſa ab hora, in qua comprehendit ipſam in primo loco.</s>
            <s xml:id="echoid-s3144" xml:space="preserve"> Quare ſentiet diuerſitatẽ duarum
              <lb/>
            horarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3145" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quando comprehenderit motũ ex diuerſitate ſitus rei uiſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3146" xml:space="preserve"> Quoniam ſi com-
              <lb/>
            prehenderit rem uiſam motam ſecundum ſitum, & non comprehenderit ipſam tunc ſecundum pri-
              <lb/>
            mum ſitum, ſecundum quem comprehendit ipſam antè:</s>
            <s xml:id="echoid-s3147" xml:space="preserve"> ſtatim ſentiet diuerſitatem duarum hora-
              <lb/>
            rum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3148" xml:space="preserve"> Quare ſentiet tempus quod eſt inter ipſas.</s>
            <s xml:id="echoid-s3149" xml:space="preserve"> Tempus ergo, in quo uiſus comprehendit motum,
              <lb/>
            eſt ſenſibile neceſſariò.</s>
            <s xml:id="echoid-s3150" xml:space="preserve"> Et cum omnes iſtæ intentiones ſint declaratę, narremus modò quod coacer
              <lb/>
            uatur ex eis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3151" xml:space="preserve"> Dicemus ergo, quòd uiſus comprehendit motum ex comprehenſione rei uiſę motę ſe-
              <lb/>
            cundum duos ſitus diuerſos, in duabus horis diuerſis, inter quas eſt tẽpus ſenſibile:</s>
            <s xml:id="echoid-s3152" xml:space="preserve"> & hæc eſt quali
              <lb/>
            tas comprehenſionis motus à uiſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s3153" xml:space="preserve"> Et uiſus comprehendit diuerſitatẽ motuum ſecundum ueloci-
              <lb/>
            tatem & tarditatem, & æqualitatem motuum ex comprehenſione ſpatiorum, ſuper quæ mouentur
              <lb/>
            uiſibilia mota.</s>
            <s xml:id="echoid-s3154" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus comprehenderit duo uiſibilia mota, & cõprehenderit ſpatia, ſuper
              <lb/>
            quæ mouentur illa duo uiſibilia, & ſenſerit quòd alterum duorum ſpatiorum, quæ à duobus uiſibili
              <lb/>
            bus motis pertranſeunturin eodem tempore, eſt maius altero, ſentiet uelocitatem rei uiſæ motæ
              <lb/>
            tranſeuntis ſuper maius ſpatium.</s>
            <s xml:id="echoid-s3155" xml:space="preserve"> Et cum duo ſpatia, ſuper quæ mouentur uiſibilia, ſunt pertranſita
              <lb/>
            in duobus temporibus æqualibus, & ſenſerit uiſus æqualitatem illorum ſpatiorum, ſentiet æquali-
              <lb/>
            tatem duarum rerum motarũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3156" xml:space="preserve"> Et ſimiliter, ſi uiſus ſenſerit æqualitatem duorum ſpatiorũ cum inæ-
              <lb/>
            qualitate duorum temporum duorum motuũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3157" xml:space="preserve"> ſentiet uelocitatem motus rei motæ tranſeuntis per
              <lb/>
            ſpatium in minore tempore.</s>
            <s xml:id="echoid-s3158" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quando duo mota tranſierint in duobus temporibus æqua
              <lb/>
            libus per duo ſpatia æqualia, & ſenſerit uiſus æqualitatẽ temporis & æqualitatem ſpatiorũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3159" xml:space="preserve"> ſentiet
              <lb/>
            æqualitatem duorum motuũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3160" xml:space="preserve"> Iam diximus, qualiter uiſus comprehendat motum, & diſtinguat mo-
              <lb/>
            tum, & qualitatem eius, & æqualitatem & inæqualitatem eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s3161" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div108" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head130" xml:space="preserve" style="it">52. Quies percipitur è uiſibili, eundem ſitum locum́ tempore ſenſili occupante. 112 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3162" xml:space="preserve">QVies autem comprehenditur à uiſu ex comprehenſione rei uiſę in tempore ſenſibili in eo-
              <lb/>
            dem loco & in eodem ſitu.</s>
            <s xml:id="echoid-s3163" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus comprehenderit uiſum in eodẽ loco, & ſecundũ
              <lb/>
            eundem ſitũ in duabus horis diuerſis, inter quas eſt tẽpus ſenſibile:</s>
            <s xml:id="echoid-s3164" xml:space="preserve"> cõprehendet rem uiſam
              <lb/>
            in illo tempore quieſcentem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3165" xml:space="preserve"> Et uiſus comprehendit ſitum rei uiſæ quieſcentis reſpectu alterius rei
              <lb/>
            uiſę, & reſpectu ipſius uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3166" xml:space="preserve"> Secundũ ergo hunc modum erit comprehenſio quietis uiſibiliũ à uiſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s3167" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div109" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head131" xml:space="preserve" style="it">53. Aſperitas percipitur è luce aſper am ſuperficiem illuminante. 139 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3168" xml:space="preserve">ASperitas uerò comprehenditur à uiſu in maiori parte ex forma lucis apparẽtis in ſuperſicie
              <lb/>
            corporis aſperi:</s>
            <s xml:id="echoid-s3169" xml:space="preserve"> quoniã aſperitas eſt diuerſitas ſitus partium ſuperficiei corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3170" xml:space="preserve"> Quare lux
              <lb/>
            quando oritur ſuper ſuperficiem illius corporis, partes prominentes facient umbrã in maio-
              <lb/>
            ri parte.</s>
            <s xml:id="echoid-s3171" xml:space="preserve"> Et cum lux peruenerit in partes profundas, erunt cum eo etiam umbrę, & partes prominen
              <lb/>
            tes erunt manifeſtæ luce, & diſcoopertæ luce.</s>
            <s xml:id="echoid-s3172" xml:space="preserve"> Et cum in partes profundas ueniunt umbræ, & ſuper
              <lb/>
            prominentes non fuerit aliqua umbra:</s>
            <s xml:id="echoid-s3173" xml:space="preserve"> diuerſabitur forma lucis in ſuperficie illius corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3174" xml:space="preserve"> In ſu-
              <lb/>
            perficie autem plana non eſt ita:</s>
            <s xml:id="echoid-s3175" xml:space="preserve"> quoniam ſuperficiei planæ partes ſunt conſimilis ſitus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3176" xml:space="preserve"> & cum lux
              <lb/>
            orietur ſuperipſas, erit forma lucis in tota ſuperficie conſimilis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3177" xml:space="preserve"> Forma ergo lucis in ſuperficie cor-
              <lb/>
            poris aſperi eſt diuerſa à forma lucis in ſuperficie plana.</s>
            <s xml:id="echoid-s3178" xml:space="preserve"> Et uiſus cognoſcit formam lucis, quæ eſt in
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>