Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

List of thumbnails

< >
61
61 (24)
62
62 (25)
63
63 (26)
64
64 (27)
65
65 (28)
66
66 (29)
67
67 (30)
68
68 (31)
69
69 (32)
70
70 (33)
< >
page |< < (30) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div121" type="section" level="1" n="49">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1404" xml:space="preserve">
              <pb o="30" file="066" n="67" rhead="Comment. in I. Cap. Sphæræ"/>
            nutionem, motum localem & </s>
            <s xml:id="echoid-s1405" xml:space="preserve">alterationem proprie dictam, qualis eſt calefa-
              <lb/>
            ctio, frigefactio, &</s>
            <s xml:id="echoid-s1406" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s1407" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s1408" xml:space="preserve">denique omnem motum ſubſtantiam rei aliquo modo
              <lb/>
            variantem. </s>
            <s xml:id="echoid-s1409" xml:space="preserve">Eſt enim elementaris regio pars illa uniuerſi, in qua continuæ fiunt
              <lb/>
            rerum tranſmutationes.</s>
            <s xml:id="echoid-s1410" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1411" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Secvndo</emph>
            elementarem regionem in quatuor membra partitur, vide-
              <lb/>
            licet in Terram, Aquam, Aerem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1412" xml:space="preserve">Ignem, ubi etiam harum partium ordi-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-066-01" xlink:href="note-066-01a" xml:space="preserve">Ordo Ele-
                <lb/>
              mẽtorum.</note>
            nem, quem in Vniuerſo obtinent, oſtendit dicens, terram tanquam mundi cea
              <lb/>
            trum in medio omnium ſitam eſſe. </s>
            <s xml:id="echoid-s1413" xml:space="preserve">Dixit [tanquam centrum] quoniam cum ter-
              <lb/>
            ra quantitatem ac molem habeat ingentem, ſi abſolute conſideretur, uerum
              <lb/>
            centrum eſſe nequit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1414" xml:space="preserve">Centrum etenim circuli cuiuſuis, uel ſphæræ punctũ eſt
              <lb/>
            indiuiſibile omni carens magnitudine. </s>
            <s xml:id="echoid-s1415" xml:space="preserve">Sed quoniam tota terræ magnitudo, li-
              <lb/>
            cet immenſa nobis appareat, reſpectu totius cæli eſt inſtar puncti, ut poſtea
              <lb/>
            demonſtrabitur, merito tanquam centrum dici poterit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1416" xml:space="preserve">Deinde aſſerit circa
              <lb/>
            terram eſſe aquam; </s>
            <s xml:id="echoid-s1417" xml:space="preserve">quod intelligendum eſt de naturali loco aquæ. </s>
            <s xml:id="echoid-s1418" xml:space="preserve">Conue-
              <lb/>
            nit enim naturæ aquæ, ut ambiat terram: </s>
            <s xml:id="echoid-s1419" xml:space="preserve">Cur vero nunc non ambiat, mox di-
              <lb/>
            cemus) circa aquam aerem; </s>
            <s xml:id="echoid-s1420" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s1421" xml:space="preserve">denique circa aerem ignem exiſtere illic purum,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s1422" xml:space="preserve">non turbidum, orbem Lunæ attingentem. </s>
            <s xml:id="echoid-s1423" xml:space="preserve">Dicitur autem ignis illic purus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1424" xml:space="preserve">
              <lb/>
            non turbidus a philoſophis ob tres cauſas, quarum prima eſt; </s>
            <s xml:id="echoid-s1425" xml:space="preserve">quia illuc va-
              <lb/>
            pores aſcendere non poſſunt, qui illum impurum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1426" xml:space="preserve">turbidum reddant: </s>
            <s xml:id="echoid-s1427" xml:space="preserve">Secun-
              <lb/>
            da cauſa eſt propter differentiam inter illum ignem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1428" xml:space="preserve">noſtrum hunc inferio-
              <lb/>
            rem, qui non purus, ſed mixtus eſſe dicitur, cum non ſit in ſuo loco naturali;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1429" xml:space="preserve">Idcirco namque permiſcetur continue cum aere, in quo exiſtit, habetq́. </s>
            <s xml:id="echoid-s1430" xml:space="preserve">ali-
              <lb/>
            mentum terrenum, quo turbidus, ac impurus efficitur: </s>
            <s xml:id="echoid-s1431" xml:space="preserve">ignis autem in propria
              <lb/>
            ſphæra eſt immixtus, rarus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1432" xml:space="preserve">purus; </s>
            <s xml:id="echoid-s1433" xml:space="preserve">Cuius rei ſignum eſſe poteſt, quod ob
              <lb/>
            maximam ſui raritatem, ac puritatem ibi non collucet; </s>
            <s xml:id="echoid-s1434" xml:space="preserve">Vnde etiam non ui-
              <lb/>
            detur: </s>
            <s xml:id="echoid-s1435" xml:space="preserve">Tertia cauſa ſumitur reſpectu aliorum elementorum, quæ non pura
              <lb/>
            exiſtunt; </s>
            <s xml:id="echoid-s1436" xml:space="preserve">Aqua enim cum terra promiſcue commiſcetur; </s>
            <s xml:id="echoid-s1437" xml:space="preserve">Aer vero impurus à
              <lb/>
            continuo aſcenſu vaporum ex terra, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1438" xml:space="preserve">aqua redditur; </s>
            <s xml:id="echoid-s1439" xml:space="preserve">Ignis autem cum nul-
              <lb/>
            lo, præcipue apud concauum Lunæ, permiſcetur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1440" xml:space="preserve">Quamombrem Ariſtoteles 1. </s>
            <s xml:id="echoid-s1441" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Meteor. </s>
            <s xml:id="echoid-s1442" xml:space="preserve">dixit, Aut nullibi ſimplex elementum eſt, aut ſi alicubi eſt, in loco
              <lb/>
            ignis erit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1443" xml:space="preserve">Quod ſi petas ab auctore cauſam huius ordinis, cur uidelicet terra
              <lb/>
            ſit infima, deinde ſupra eam aqua, &</s>
            <s xml:id="echoid-s1444" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s1445" xml:space="preserve">reſpondet huius ordinis cauſam eſſe
              <lb/>
            Deũ glorioſum, qui ea ita diſpoſuit, uoluitq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s1446" xml:space="preserve">hoc elementum illo ſuperius eſſe.</s>
            <s xml:id="echoid-s1447" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1448" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Tertio</emph>
            ait has quatu or elementaris regionis partes Elementa appel-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-066-02" xlink:href="note-066-02a" xml:space="preserve">Elementa
                <lb/>
              uiciſſim a
                <lb/>
              ſemetipſis
                <lb/>
              alterantur,
                <lb/>
              @orrumpũ-
                <lb/>
              @ur, &c.</note>
            lari, quæ viciſſim a ſemetipſis alterantur, corrumpuntur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1449" xml:space="preserve">generantur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1450" xml:space="preserve">Mo-
              <lb/>
            do enim ex terra fit aqua, ex aqua aer, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1451" xml:space="preserve">ex aere ignis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1452" xml:space="preserve">contra, idq́. </s>
            <s xml:id="echoid-s1453" xml:space="preserve">conti-
              <lb/>
            nue: </s>
            <s xml:id="echoid-s1454" xml:space="preserve">Ob quam rationem regio elementaris a philoſophis ſphæra actiuorum
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s1455" xml:space="preserve">paſſiuorum eſt appellata. </s>
            <s xml:id="echoid-s1456" xml:space="preserve">Quod non ſic intelligas, quod ita hæc elementa
              <lb/>
            inter ſe pugnent, vt vnum elementum totum aliud corrumpat, hoc enim
              <lb/>
            falſum eſt, ſed quod pars unius interdum alteret, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1457" xml:space="preserve">corrumpat partem alte-
              <lb/>
            rius, ſuæq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s1458" xml:space="preserve">ſpeciei formam in eius materiam introducat.</s>
            <s xml:id="echoid-s1459" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1460" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Qvarto</emph>
            definit elementa dicens, Elementa eſſe corpora ſimplicia,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-066-03" xlink:href="note-066-03a" xml:space="preserve">Elementa
                <lb/>
              quid.</note>
            quæ in partes diuerſarum formarum minime diuidi poſſunt, ex quorum com-
              <lb/>
            mixtione diuerſæ generatorum ſpecies fiunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1461" xml:space="preserve">Quam quidem definitionem ex
              <lb/>
            Auicenna deſum @ſit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1462" xml:space="preserve">Dicuntur elementa [corpora] vt diſtinguantur contra
              <lb/>
            materiam primam, quæ corpus non eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1463" xml:space="preserve">Dicuntur [corpora ſimplicia] non quod
              <lb/>
            careant compoſitione ex materia & </s>
            <s xml:id="echoid-s1464" xml:space="preserve">forma; </s>
            <s xml:id="echoid-s1465" xml:space="preserve">hoc enim falſum eſſet, ſed quod
              <lb/>
            non componantur ex alijs corporibus, ſicut mixta corpora componuntur </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>