Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich - Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero

Scan	Original
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54
61	55
62	56
63	57
64	58
65	59
66	60
67	61
68	62
69	63
70	64

6862ALHAZEN ſuperficiebus aſperis, & formam lucis, quæ eſt in ſuperficiebus planis propter frequentationem ui-
ſionis ſuperficierũ aſperarum & planarum. Cum ergo uiſus ſenſerit lucem, quæ eſt in ſuperficiebus
corporis ſecundum modum, quẽ aſſueuit in ſuperficiebus aſperis: iudicabit aſperitatẽ illius corpo-
ris: & cum ſenſerit lucem in ſuperficie corporis ſecundum modum, quem aſſueuit in ſuperficiebus
planis: iudicabit planitiem in ſuperficiebus illius corporis. Et cum aſperitas fuerit extranea: erunt
partes prominentes alicuius quantitatis: & ſic uiſus comprehendet prominentiã illarum partium:
& comprehendet ſitum ſuperficiei corporis ex comprehenſione diſtantiæ, quæ eſt inter partes. Et
cum uiſus comprehenderit diuerſitatẽ ſituum partium ſuperficiei corporis: comprehendet aſperi-
tatem eius ſine indigentia ad conſiderandum lucem. Et etiam quando aſperitas corporis fuerit ex-
tranea, & oritur ſuper ipſam lux: erit forma lucis in ſuperficie eius diuerſa maxima diuerſitate. Vi-
debitur ergo ex diuerſitate lucis diſtantia partium & diuerſitas ſitus earum: & ex hoc apparebit a-
ſperitas corporis. Si ergo lux oriens ſuper corpus aſperum, fuerit ex parte oppoſita ſuperficiei aſpe-
ræ, & fuerit lux fortis: non comprehendet uiſus aſperitatem huius corporis, niſi quando compre-
henderit prominentiam quarundam partium & profunditatem quarundam. Si ergo aſperitas hu-
ius corporis fuerit extranea, id eſt, maxima: comprehendet uiſus diſtantiam partium & diuerſita-
tem ſitus earum, & comprehendet aſperitatem corporis in maiori parte. Si autem aſperitas fuerit
modica, & partes fuerint profundæ, & pori illius corporis in ultimitate paruitatis: latebit uiſum in
maiori parte, & nunquam uiſus comprehendet aſperitatem huius corporis, niſi in magna appropin
quatione cum intuitu partium ſuperficiei corporis. Cum ergo uiſus diſtinxerit diſtantiam partium
huiuſmodi corporis, & prominentiam & profunditatem illarum: comprehender aſperitatem eius.
Si autem uiſus non diſtinxerit diſtantiam partium eius, nec prominentiam & profunditatem par-
tium eius: non comprehendet aſperitatem eius. Aſperitas ergo comprehenditur à uiſu ex compre-
henſione diuerſitatis ſituũ partium ſuperficiei corporis, aut ex forma lucis, quam uiſus aſſueuit ui-
dere in ſuperficiebus corporum aſperorum. Et uiſus cognoſcit etiam aſperitatem ex prænotione
conſimilitudinis. Cum ergo uiſus nihil ſenſerit in corpore, ex conſimilitudine, iudicabit eius aſpe-
ritatem. Sed multoties errat uiſus in aſperitate, quando uoluerit cognoſcere ipſam per iſtam inten-
tionem: quoniam erit ſuperficies terſa, & non apparet eius terſitudo: quoniam terſitudo non appa-
ret, niſi in ſitu proprio.

54. Lenit as percipitur è luce lenem ſuperficiem illuminante. 140 p 4.

PLanities autem & æqualitas ſuperficiei corporis comprehenditur à uiſu in maiori parte ex
forma lucis apparentis in ſuperficie corporis plani, quam aſſueuit uidere in ſuperficiebus pla-
nis. Et cum lux, quæ eſt in ſuperficiebus corporis, fuerit conſimilis formæ: cognoſcet peri-
pſam planitiem ſuperficiei. Et uiſus comprehendit aliquando planitiem per intuitum etiam. Cum
ergo uiſus intuebitur ſuperficiem corporis plani, comprehendet æqualitatem partium eius: & ſic
comprehendet planitiem. Terſitudo autem (& eſt fortis planities) comprehenditur à uiſu ex ſcin-
tillatione lucis in ſuperficie corporis ſui. Planities ergo comprehenditur à uiſu ex comprehenſio-
ne æqualitatis ſuperficiei. Aequalitas autem ſuperficiei comprehenditur à uiſu in maiori parte ex
ſimilitudine formæ lucis in ſuperficie corporis. Et terſitudo comprehenditur à uiſu ex ſcintilla-
tione lucis in ſuperficie corporis, & ex ſitu, ſecundum quem reflectitur lux. Et fortè ſimul aggre-
gatur aſperitas & planities in eadem ſuperficie, ſcilicet quòd ſint in ſuperficie alicuius corporis par
tes diuerſi ſitus, profundæ & prominentes, & ſint partes cuiuslibet partium diuerſiſitus prominen
tium & profundarum ad quaſdam partes, uel ad partes quarundam conſimilis ſitus, ita ut tota ſu-
perficies ſit aſpera, & partes eius, aut quædam ſint planæ. Et aſperitas huiuſmodi ſuperficiei com-
prehenditur à uiſu ex comprehenſione diuerſitatis ſitus partium prominentium & profundarum.
Et planities partium comprehenditur à uiſu in ſuperficie bus partium. Et aliquando uiſus compre-
hendit planitiem huiuſmodi partium per intuitionem, & ex comprehenſione conſimilitudinis ſu-
perficiei cuiuslibet iHarum. Et ſecundum iſtos modos comprehendit uiſus planitiem & terſitudi-
nem & aſperitatem.

55. Perſpicuit{as} percipitur è perceptione corporis denſi ultra corp{us} perſpicuum poſiti.
142 p 4.

DIaphanitas autem comprehenditur à uiſu per argumentationem ex comprehenſione illius,
quod eſt ultra corpus diaphanum. Et diaphanitas corporis diaphani non comprehenditur
à uiſu, niſi quando fuerit in eo ſpiſsitudo quædam, & fuerit diaphanitas eius ſpiſsior, dia-
phanitate aeris interiacentis inter uiſum & ipſum. Si autem fuerit in fine diaphanitatis, non com-
prehendet uiſus diaphanitatem eius, & non comprehendet, niſi illud, quod eſt ultra ipſum tantùm.
Et cum in eo fuerit quædam diaphanitas: comprehendetur à uiſu propter illud, quod eſt de ſpiſsi-
tudine in eo, & diaphanitas eius comprehendetur ex comprehenſione illius, quod eſt ultra ipſum.
Quoniam quando ultra corpus diaphanum fuerit lux aut corpus coloratum illuminatum, uidebi-
tur ultra corpus diaphanum. Et uiſus non ſentit diaphanitatem corporis, quando ſenſerit illud,
quod eſt ultra ipſum, niſi cum ſenſerit quòd color & lux, quæ comprehenduntur ultra corpus dia-
phanum, eſt lux & color ultra corpus diaphanum, & non eſt color & lux ipſius corporis: ſi autem

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54
61	55
62	56
63	57
64	58
65	59
66	60
67	61
68	62
69	63
70	64

Scan	Original
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54
61	55
62	56
63	57
64	58
65	59
66	60
67	61
68	62
69	63
70	64

Scan	Original
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44
51	45
52	46
53	47
54	48
55	49
56	50
57	51
58	52
59	53
60	54
61	55
62	56
63	57
64	58
65	59
66	60
67	61
68	62
69	63
70	64