Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

List of thumbnails

< >
61
61 (55)
62
62 (56)
63
63 (57)
64
64 (58)
65
65 (59)
66
66 (60)
67
67 (61)
68
68 (62)
69
69 (63)
70
70 (64)
< >
page |< < (62) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div109" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3178" xml:space="preserve">
              <pb o="62" file="0068" n="68" rhead="ALHAZEN"/>
            ſuperficiebus aſperis, & formam lucis, quæ eſt in ſuperficiebus planis propter frequentationem ui-
              <lb/>
            ſionis ſuperficierũ aſperarum & planarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3179" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus ſenſerit lucem, quæ eſt in ſuperficiebus
              <lb/>
            corporis ſecundum modum, quẽ aſſueuit in ſuperficiebus aſperis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3180" xml:space="preserve"> iudicabit aſperitatẽ illius corpo-
              <lb/>
            ris:</s>
            <s xml:id="echoid-s3181" xml:space="preserve"> & cum ſenſerit lucem in ſuperficie corporis ſecundum modum, quem aſſueuit in ſuperficiebus
              <lb/>
            planis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3182" xml:space="preserve"> iudicabit planitiem in ſuperficiebus illius corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3183" xml:space="preserve"> Et cum aſperitas fuerit extranea:</s>
            <s xml:id="echoid-s3184" xml:space="preserve"> erunt
              <lb/>
            partes prominentes alicuius quantitatis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3185" xml:space="preserve"> & ſic uiſus comprehendet prominentiã illarum partium:</s>
            <s xml:id="echoid-s3186" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & comprehendet ſitum ſuperficiei corporis ex comprehenſione diſtantiæ, quæ eſt inter partes.</s>
            <s xml:id="echoid-s3187" xml:space="preserve"> Et
              <lb/>
            cum uiſus comprehenderit diuerſitatẽ ſituum partium ſuperficiei corporis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3188" xml:space="preserve"> comprehendet aſperi-
              <lb/>
            tatem eius ſine indigentia ad conſiderandum lucem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3189" xml:space="preserve"> Et etiam quando aſperitas corporis fuerit ex-
              <lb/>
            tranea, & oritur ſuper ipſam lux:</s>
            <s xml:id="echoid-s3190" xml:space="preserve"> erit forma lucis in ſuperficie eius diuerſa maxima diuerſitate.</s>
            <s xml:id="echoid-s3191" xml:space="preserve"> Vi-
              <lb/>
            debitur ergo ex diuerſitate lucis diſtantia partium & diuerſitas ſitus earum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3192" xml:space="preserve"> & ex hoc apparebit a-
              <lb/>
            ſperitas corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3193" xml:space="preserve"> Si ergo lux oriens ſuper corpus aſperum, fuerit ex parte oppoſita ſuperficiei aſpe-
              <lb/>
            ræ, & fuerit lux fortis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3194" xml:space="preserve"> non comprehendet uiſus aſperitatem huius corporis, niſi quando compre-
              <lb/>
            henderit prominentiam quarundam partium & profunditatem quarundam.</s>
            <s xml:id="echoid-s3195" xml:space="preserve"> Si ergo aſperitas hu-
              <lb/>
            ius corporis fuerit extranea, id eſt, maxima:</s>
            <s xml:id="echoid-s3196" xml:space="preserve"> comprehendet uiſus diſtantiam partium & diuerſita-
              <lb/>
            tem ſitus earum, & comprehendet aſperitatem corporis in maiori parte.</s>
            <s xml:id="echoid-s3197" xml:space="preserve"> Si autem aſperitas fuerit
              <lb/>
            modica, & partes fuerint profundæ, & pori illius corporis in ultimitate paruitatis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3198" xml:space="preserve"> latebit uiſum in
              <lb/>
            maiori parte, & nunquam uiſus comprehendet aſperitatem huius corporis, niſi in magna appropin
              <lb/>
            quatione cum intuitu partium ſuperficiei corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3199" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus diſtinxerit diſtantiam partium
              <lb/>
            huiuſmodi corporis, & prominentiam & profunditatem illarum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3200" xml:space="preserve"> comprehender aſperitatem eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s3201" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Si autem uiſus non diſtinxerit diſtantiam partium eius, nec prominentiam & profunditatem par-
              <lb/>
            tium eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s3202" xml:space="preserve"> non comprehendet aſperitatem eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s3203" xml:space="preserve"> Aſperitas ergo comprehenditur à uiſu ex compre-
              <lb/>
            henſione diuerſitatis ſituũ partium ſuperficiei corporis, aut ex forma lucis, quam uiſus aſſueuit ui-
              <lb/>
            dere in ſuperficiebus corporum aſperorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3204" xml:space="preserve"> Et uiſus cognoſcit etiam aſperitatem ex prænotione
              <lb/>
            conſimilitudinis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3205" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus nihil ſenſerit in corpore, ex conſimilitudine, iudicabit eius aſpe-
              <lb/>
            ritatem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3206" xml:space="preserve"> Sed multoties errat uiſus in aſperitate, quando uoluerit cognoſcere ipſam per iſtam inten-
              <lb/>
            tionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3207" xml:space="preserve"> quoniam erit ſuperficies terſa, & non apparet eius terſitudo:</s>
            <s xml:id="echoid-s3208" xml:space="preserve"> quoniam terſitudo non appa-
              <lb/>
            ret, niſi in ſitu proprio.</s>
            <s xml:id="echoid-s3209" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div110" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head132" xml:space="preserve" style="it">54. Lenit as percipitur è luce lenem ſuperficiem illuminante. 140 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3210" xml:space="preserve">PLanities autem & æqualitas ſuperficiei corporis comprehenditur à uiſu in maiori parte ex
              <lb/>
            forma lucis apparentis in ſuperficie corporis plani, quam aſſueuit uidere in ſuperficiebus pla-
              <lb/>
            nis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3211" xml:space="preserve"> Et cum lux, quæ eſt in ſuperficiebus corporis, fuerit conſimilis formæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3212" xml:space="preserve"> cognoſcet peri-
              <lb/>
            pſam planitiem ſuperficiei.</s>
            <s xml:id="echoid-s3213" xml:space="preserve"> Et uiſus comprehendit aliquando planitiem per intuitum etiam.</s>
            <s xml:id="echoid-s3214" xml:space="preserve"> Cum
              <lb/>
            ergo uiſus intuebitur ſuperficiem corporis plani, comprehendet æqualitatem partium eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s3215" xml:space="preserve"> & ſic
              <lb/>
            comprehendet planitiem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3216" xml:space="preserve"> Terſitudo autem (& eſt fortis planities) comprehenditur à uiſu ex ſcin-
              <lb/>
            tillatione lucis in ſuperficie corporis ſui.</s>
            <s xml:id="echoid-s3217" xml:space="preserve"> Planities ergo comprehenditur à uiſu ex comprehenſio-
              <lb/>
            ne æqualitatis ſuperficiei.</s>
            <s xml:id="echoid-s3218" xml:space="preserve"> Aequalitas autem ſuperficiei comprehenditur à uiſu in maiori parte ex
              <lb/>
            ſimilitudine formæ lucis in ſuperficie corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3219" xml:space="preserve"> Et terſitudo comprehenditur à uiſu ex ſcintilla-
              <lb/>
            tione lucis in ſuperficie corporis, & ex ſitu, ſecundum quem reflectitur lux.</s>
            <s xml:id="echoid-s3220" xml:space="preserve"> Et fortè ſimul aggre-
              <lb/>
            gatur aſperitas & planities in eadem ſuperficie, ſcilicet quòd ſint in ſuperficie alicuius corporis par
              <lb/>
            tes diuerſi ſitus, profundæ & prominentes, & ſint partes cuiuslibet partium diuerſiſitus prominen
              <lb/>
            tium & profundarum ad quaſdam partes, uel ad partes quarundam conſimilis ſitus, ita ut tota ſu-
              <lb/>
            perficies ſit aſpera, & partes eius, aut quædam ſint planæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3221" xml:space="preserve"> Et aſperitas huiuſmodi ſuperficiei com-
              <lb/>
            prehenditur à uiſu ex comprehenſione diuerſitatis ſitus partium prominentium & profundarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3222" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et planities partium comprehenditur à uiſu in ſuperficie bus partium.</s>
            <s xml:id="echoid-s3223" xml:space="preserve"> Et aliquando uiſus compre-
              <lb/>
            hendit planitiem huiuſmodi partium per intuitionem, & ex comprehenſione conſimilitudinis ſu-
              <lb/>
            perficiei cuiuslibet iHarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3224" xml:space="preserve"> Et ſecundum iſtos modos comprehendit uiſus planitiem & terſitudi-
              <lb/>
            nem & aſperitatem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3225" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div111" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head133" xml:space="preserve" style="it">55. Perſpicuit{as} percipitur è perceptione corporis denſi ultra corp{us} perſpicuum poſiti.
            <lb/>
          142 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3226" xml:space="preserve">DIaphanitas autem comprehenditur à uiſu per argumentationem ex comprehenſione illius,
              <lb/>
            quod eſt ultra corpus diaphanum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3227" xml:space="preserve"> Et diaphanitas corporis diaphani non comprehenditur
              <lb/>
            à uiſu, niſi quando fuerit in eo ſpiſsitudo quædam, & fuerit diaphanitas eius ſpiſsior, dia-
              <lb/>
            phanitate aeris interiacentis inter uiſum & ipſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3228" xml:space="preserve"> Si autem fuerit in fine diaphanitatis, non com-
              <lb/>
            prehendet uiſus diaphanitatem eius, & non comprehendet, niſi illud, quod eſt ultra ipſum tantùm.</s>
            <s xml:id="echoid-s3229" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et cum in eo fuerit quædam diaphanitas:</s>
            <s xml:id="echoid-s3230" xml:space="preserve"> comprehendetur à uiſu propter illud, quod eſt de ſpiſsi-
              <lb/>
            tudine in eo, & diaphanitas eius comprehendetur ex comprehenſione illius, quod eſt ultra ipſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3231" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quoniam quando ultra corpus diaphanum fuerit lux aut corpus coloratum illuminatum, uidebi-
              <lb/>
            tur ultra corpus diaphanum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3232" xml:space="preserve"> Et uiſus non ſentit diaphanitatem corporis, quando ſenſerit illud,
              <lb/>
            quod eſt ultra ipſum, niſi cum ſenſerit quòd color & lux, quæ comprehenduntur ultra corpus dia-
              <lb/>
            phanum, eſt lux & color ultra corpus diaphanum, & non eſt color & lux ipſius corporis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3233" xml:space="preserve"> ſi autem
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>