Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
51 31
52 32
53 33
54 34
55 35
56 36
57 37
58 38
59 39
60 40
61 41
62 42
63 43
64 44
65 45
66 46
67 47
68 48
69 49
70 50
71 51
72 52
73 53
74 54
75 55
76 56
77 57
78 58
79 59
80 60
< >
page |< < (49) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div176" type="section" level="1" n="52">
          <pb o="49" file="0069" n="69" rhead="LIBER PRIMVS."/>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div180" type="section" level="1" n="53">
          <head xml:id="echoid-head56" xml:space="preserve">LEMMA.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3206" xml:space="preserve">SI duos circulos inæquales tangant duæ lineæ rectæ diametris æquidiſtantes,
              <lb/>
            coniunganturq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s3207" xml:space="preserve">puncta contactuum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3208" xml:space="preserve">centra duabus rectis lineis, quibus per duo
              <lb/>
            puncta ſemidiametrorum æqualiter à centris remota parallelæ agantur ſecantes
              <lb/>
            circulorum peripherias; </s>
            <s xml:id="echoid-s3209" xml:space="preserve">erunt rectę inter lineas tangentes, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3210" xml:space="preserve">peripherias interce-
              <lb/>
            ptæ, inæquales, minorq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s3211" xml:space="preserve">ea, quæ extra maioreni circulum exiſtit.</s>
            <s xml:id="echoid-s3212" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s3213" xml:space="preserve">SIT circulus a Y Z, maior circulo H B C, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3214" xml:space="preserve">vtrumque
              <unsure/>
            tangant rectæ α δ, H λ,
              <lb/>
            æquidiſtantes diametris Y Z, B C, connectantur {q́ue} puncta contactuum α, H, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3215" xml:space="preserve">centra
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0069-01" xlink:href="note-0069-01a" xml:space="preserve">10</note>
            β, μ, rectis α β, H μ; </s>
            <s xml:id="echoid-s3216" xml:space="preserve">ſumptis autem rectis β γ, μ ξ, æqualibus ex ſemidiametris β Z, μ C,
              <lb/>
            agantur per γ, ξ, rectis α β, H μ, parallelæ γ δ, ξ λ, ſecantes peripherias in ε, P. </s>
            <s xml:id="echoid-s3217" xml:space="preserve">Dico
              <lb/>
            rectam δ ε, minorem eſſe, quàm
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0069-01" xlink:href="fig-0069-01a" number="51">
                <image file="0069-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0069-01"/>
              </figure>
            λ P. </s>
            <s xml:id="echoid-s3218" xml:space="preserve">Cum enim circulus α Y Z,
              <lb/>
            maior ſit circulo H B C, erit & </s>
            <s xml:id="echoid-s3219" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſemidiameter α β, ſemidiame-
              <lb/>
            tro H μ, maior. </s>
            <s xml:id="echoid-s3220" xml:space="preserve">Abſciſſa ergo
              <lb/>
            recta α A, quæ ipſi H μ, ſit æqua-
              <lb/>
            lis, deſcribatur ad interuallum
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0069-02" xlink:href="note-0069-02a" xml:space="preserve">10</note>
            A α, ex A, circulus α E, qui æ-
              <lb/>
            qualis erit circulo H B C, propter
              <lb/>
            æqualitatem ſemidiametrorum
              <lb/>
            α A, H μ, tanget {q́ue} circulũ α Y Z,
              <lb/>
            in α. </s>
            <s xml:id="echoid-s3221" xml:space="preserve">Et quoniam ducta ex A,
              <lb/>
            ad γ δ, perpendicularis A D,
              <lb/>
            ipſi β γ, parallela eſt, parallelogrammum erit A γ; </s>
            <s xml:id="echoid-s3222" xml:space="preserve">ac propterea recta A D, rectæ β γ, hoc
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0069-03" xlink:href="note-0069-03a" xml:space="preserve">28. primi.</note>
            eſt, rectæ μ ξ, æqualis erit. </s>
            <s xml:id="echoid-s3223" xml:space="preserve">Cum ergo μ ξ, minor ſit ſemidiametro μ C, vel H μ, hoc eſt,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0069-04" xlink:href="note-0069-04a" xml:space="preserve">30</note>
              <note position="right" xlink:label="note-0069-05" xlink:href="note-0069-05a" xml:space="preserve">34. primi.</note>
            quàm α A, quæ æqualis eſt ipſi H μ, erit quoque A D, minor, quàm α A, ac idcirco
              <lb/>
            punctum D, intra circulum α E, exiſtet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3224" xml:space="preserve">Quare circunferentia α E, rectam D δ, ſeca-
              <lb/>
            bit infra punctum ε, nempe in E. </s>
            <s xml:id="echoid-s3225" xml:space="preserve">Quia ver ò ductis rectis A E, μ P, quadratum ex A E,
              <lb/>
            quadratis ex A D, D E, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3226" xml:space="preserve">quadratum ex μ P, quadratis ex μ ξ, ξ P, æquale eſt; </s>
            <s xml:id="echoid-s3227" xml:space="preserve">ſunt {q́ue}
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0069-06" xlink:href="note-0069-06a" xml:space="preserve">47. primi.</note>
            quadrata ex A E, μ P, inter ſe æqualia; </s>
            <s xml:id="echoid-s3228" xml:space="preserve">erunt quadrata ex A D, D E, quadratis ex μ ξ,
              <lb/>
            ξ P, æqualia. </s>
            <s xml:id="echoid-s3229" xml:space="preserve">Ablatis ergo æqualibus quadratis rectarum A D, μ ξ, reliqua quadrata ex
              <lb/>
            D E, ξ P, æqualia erunt, ac propterea & </s>
            <s xml:id="echoid-s3230" xml:space="preserve">rectæ ipſæ æquales. </s>
            <s xml:id="echoid-s3231" xml:space="preserve">Cum ergo & </s>
            <s xml:id="echoid-s3232" xml:space="preserve">totæ D δ, ξ λ,
              <lb/>
            æquales ſint, quòd D δ, ipſi A α, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3233" xml:space="preserve">ξ λ, ipſi μH, æqualis ſit; </s>
            <s xml:id="echoid-s3234" xml:space="preserve">erunt quoque reliquæ δ E,
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0069-07" xlink:href="note-0069-07a" xml:space="preserve">34. primi.</note>
            λ P, æquales. </s>
            <s xml:id="echoid-s3235" xml:space="preserve">Eſt autem δ ε, minor quàm δ E. </s>
            <s xml:id="echoid-s3236" xml:space="preserve">Igitur δ ε, minor quoque erit, quàm λ P,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0069-08" xlink:href="note-0069-08a" xml:space="preserve">40</note>
            quod erat demonſtrandum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3237" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s3238" xml:space="preserve">EX his manifeſtum eſt, in figura ſuperiori rectam δ ε, minorem eſſe recta λ P, vt
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0069-09" xlink:href="note-0069-09a" xml:space="preserve">Lin@æ horarũ
                <lb/>
              12. & 24. ab or.
                <lb/>
              vel occ. non co-
                <lb/>
              cunt in horolo
                <lb/>
              gio Meridiano
                <lb/>
              cũ ſectionibus
                <lb/>
              conicis factis in
                <lb/>
              conicis ſuperfi-
                <lb/>
              ciebus, quarum
                <lb/>
              baſes ſunt pa-
                <lb/>
              ralleli ſemper
                <lb/>
              apparentium,
                <lb/>
              ſemperq́; laten-
                <lb/>
              tium maximi.</note>
            in demonſtratione aſſumebatur; </s>
            <s xml:id="echoid-s3239" xml:space="preserve">propterea quòd circulus Y Z, maior eſt circulo B C, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3240" xml:space="preserve">c.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s3241" xml:space="preserve">vt lemma proponit.</s>
            <s xml:id="echoid-s3242" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div183" type="section" level="1" n="54">
          <head xml:id="echoid-head57" xml:space="preserve">COROLLARIVM.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3243" xml:space="preserve">SEQVITVR ex ha@ propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3244" xml:space="preserve">lineas horarum 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s3245" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s3246" xml:space="preserve">24. </s>
            <s xml:id="echoid-s3247" xml:space="preserve">ab ortu, vel occaſu in horologio Meridia-
              <lb/>
            no non conuenire cum Hyperbolis, quas planum horologii facit, per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3248" xml:space="preserve">6. </s>
            <s xml:id="echoid-s3249" xml:space="preserve">huius lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s3250" xml:space="preserve">in conicis ſu-
              <lb/>
            perficiebus, quarum baſes ſunt parallelus eorum, qui ſemper apparent, maximus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3251" xml:space="preserve">maximus eorum, qui
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0069-10" xlink:href="note-0069-10a" xml:space="preserve">50</note>
            ſub terra occultantur: </s>
            <s xml:id="echoid-s3252" xml:space="preserve">quia Meridianus, hoc eſt, circulus horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s3253" xml:space="preserve">à meridie, vel media nocte, ęquidi-
              <lb/>
            ſtat plano horologii, ſecatq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s3254" xml:space="preserve">maximum parallelorum ſemper apparentium in punctis, in quibus eundem
              <lb/>
            tangit & </s>
            <s xml:id="echoid-s3255" xml:space="preserve">circulus horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s3256" xml:space="preserve">ab ortu vel occaſu, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3257" xml:space="preserve">circulus horę 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s3258" xml:space="preserve">ſiue Horizon, vt conſtat ex figura
              <lb/>
            propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3259" xml:space="preserve">9. </s>
            <s xml:id="echoid-s3260" xml:space="preserve">huius lib.</s>
            <s xml:id="echoid-s3261" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="right" xml:space="preserve">Lineæ horarum
            <lb/>
          6. & 18. ab or.
            <lb/>
          vel occ. non
            <lb/>
          coeunt in horo
            <lb/>
          logio Polari cũ
            <lb/>
          ſectionibus co-
            <lb/>
          nicis factis in
            <lb/>
          conicis ſuperfi-
            <lb/>
          ciebus, quarum
            <lb/>
          baſes ſunt pa-
            <lb/>
          ralleli ſemper
            <lb/>
          apparentium,
            <lb/>
          ſemperq́; laten
            <lb/>
          tium maximi.</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3262" xml:space="preserve">EODEM modo lineæ horarum 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s3263" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s3264" xml:space="preserve">18. </s>
            <s xml:id="echoid-s3265" xml:space="preserve">ab ortu, vel occaſu non coibunt cum eiſdem hyperbolis
              <lb/>
            in horologio polari. </s>
            <s xml:id="echoid-s3266" xml:space="preserve">Aequidiſtat enim horologium polare circulo horæ 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s3267" xml:space="preserve">à meridie, vel media nocte,
              <lb/>
            qui quidem ſecat parallelum dictum in punctis, in quibus eundem tangunt circuli horarum 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s3268" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s3269" xml:space="preserve">18. </s>
            <s xml:id="echoid-s3270" xml:space="preserve">ab
              <lb/>
            ortu vel occaſu, ut ex eadem figura propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s3271" xml:space="preserve">9. </s>
            <s xml:id="echoid-s3272" xml:space="preserve">huius lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s3273" xml:space="preserve">patet.</s>
            <s xml:id="echoid-s3274" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div185" type="section" level="1" n="55">
          <head xml:id="echoid-head58" xml:space="preserve">THEOREMA 14. PROPOSITIO 16.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3275" xml:space="preserve">SI in Sphæra duo circuli maximi tangant vnum, eundemque </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>