Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
81 75
82 76
83 77
84 78
85 79
86 80
87 81
88 82
89 83
90 84
91 85
92 86
93 87
94 88
95 89
96 90
97 91
98 92
99 93
100 94
101 95
102 96
103 97
104 98
105 99
106 100
107 101
108 102
109 103
110 104
< >
page |< < (63) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div111" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3233" xml:space="preserve">
              <pb o="63" file="0069" n="69" rhead="OPTICAE LIBER II."/>
            non:</s>
            <s xml:id="echoid-s3234" xml:space="preserve"> nõ ſentiet diaphanitatem corporis diaphani.</s>
            <s xml:id="echoid-s3235" xml:space="preserve"> Si ergo ultra corpus diaphanum non fuerit lux,
              <lb/>
            nec corpus illuminatum, nec in circuitu eius, & non apparuerit ultra ipſum, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3236" xml:space="preserve"> in aliqua alia par-
              <lb/>
            te lux aut color:</s>
            <s xml:id="echoid-s3237" xml:space="preserve"> diaphanitas illius corporis non comprehenditur.</s>
            <s xml:id="echoid-s3238" xml:space="preserve"> Et hoc erit quando corpus dia-
              <lb/>
            phanum fuerit applicatum cum aliquo corpore ſpiſſo, & illud corpus ſpiſſum continuerit ipſum,
              <lb/>
            aut reſpexerit ipſum, & fuerit quoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3239" xml:space="preserve"> corpus diaphanum obſcuri coloris:</s>
            <s xml:id="echoid-s3240" xml:space="preserve"> quoniam tunc uiſus non
              <lb/>
            ſentiet diaphanitatem huius corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3241" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quàndo ultra corpus diaphanũ fuerit locus ob-
              <lb/>
            ſcurus, & non apparuerit ultra ipſum aliqua lux:</s>
            <s xml:id="echoid-s3242" xml:space="preserve"> non comprehendetur diaphanitas eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s3243" xml:space="preserve"> Cum ergo
              <lb/>
            uiſus ſenſerit, quòd color, qui comprehẽditur ultra corpus diaphanum, eſt color corporis ultra cor-
              <lb/>
            pus diaphanum, ſentiet diaphanitatem corporis diaphani.</s>
            <s xml:id="echoid-s3244" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quando corpus diaphanum
              <lb/>
            fuerit debilis diaphanitatis, & fuerit corpus, quod eſt ultra ipſum, & corpora quæ ſunt in circuitu e-
              <lb/>
            ius, debilis lucis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3245" xml:space="preserve"> tunc diaphanitas eius non comprehenditur à uiſu, niſi apponatur forti luci.</s>
            <s xml:id="echoid-s3246" xml:space="preserve"> Cum
              <lb/>
            autem cognoſcet lucem ultra ipſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3247" xml:space="preserve"> comprehendet diaphanitatem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3248" xml:space="preserve"> Secundum ergo iſtos inodos
              <lb/>
            comprehendet uiſus diaphanitatem corporum diaphanorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3249" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div112" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head134" xml:space="preserve" style="it">56. Denſitas percipitur è perſpicuitatis priuatione. 143 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3250" xml:space="preserve">SPiſsitudo comprehenditur à uiſu ex priuatione diaphanitatis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3251" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus comprehenderit
              <lb/>
            corpus, & non ſenſerit in ipſo aliquam diaphanitatem, arguet eius ſpiſsitudinem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3252" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div113" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head135" xml:space="preserve" style="it">57. Vmbra percipitur è lucis unius abſentia, alterius præſentia. 145 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3253" xml:space="preserve">VMbra uerò comprehenditur à uiſu reſpectu lucis illuminantis, aut partis lucis illuminantis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3254" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quoniã enim umbra eſt priuatio quarundam lucium cum illuminatione loci umbrę ab ex-
              <lb/>
            tranea luce priuata à loco umbræ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3255" xml:space="preserve"> Itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3256" xml:space="preserve"> cum ſenſerit uiſus illud, quod eſt uicinum ipſi, & fue-
              <lb/>
            rit ſuper illud corpus uicinum lux fortiorluce, quæ eſt in loco umbræ, ſentiet umbrationem illius
              <lb/>
            loci, & priuationẽ à luce oriente ſuper corpus uicinũ illi.</s>
            <s xml:id="echoid-s3257" xml:space="preserve"> Quoniã quando uiſus ſenſerit aliquã lucẽ
              <lb/>
            in aliquo loco:</s>
            <s xml:id="echoid-s3258" xml:space="preserve"> & caruerit ille locus luce ſolis, aut aliqua luce forti:</s>
            <s xml:id="echoid-s3259" xml:space="preserve"> ſentiet obumbrationẽ illius loci
              <lb/>
            & priuationẽ à luce ſolis, aut ab alia luce forti.</s>
            <s xml:id="echoid-s3260" xml:space="preserve"> Et fortè uiſus ſentiet corpus faciẽs umbram, & fortè
              <lb/>
            non diſtinguetur ab eo ſtatim corpus obumbrans, ſed tandem, quando uiſus comprehenderit lo-
              <lb/>
            cũ, in quo eſt luxdebilis, & cõprehenderit ultima corporà in loco lucis debilis eſſe fortioris lucis il-
              <lb/>
            la luce debili:</s>
            <s xml:id="echoid-s3261" xml:space="preserve"> ſentiet ſtatim umbrã illius loci.</s>
            <s xml:id="echoid-s3262" xml:space="preserve"> Secundũ ergo hunc modũ uiſus cõprehendit umbrã.</s>
            <s xml:id="echoid-s3263" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div114" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head136" xml:space="preserve" style="it">58. Obſcurit{as} percipitur è lucis priuatione & abſentia. 146 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3264" xml:space="preserve">OBſcuritas uerò comprehenditur à uiſu per argumentationem expriuatione lucis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3265" xml:space="preserve"> Cum er-
              <lb/>
            go uiſus comprehenderit aliquem locum, & non comprehenderit in eo aliquam lucem, ſen
              <lb/>
            tiet obſcuritatem eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s3266" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div115" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head137" xml:space="preserve" style="it">59. Pulchritudo percipitur tum è ſingulis uiſibilibus ſpeciebus, tum è pluribus ſimul coniun
            <lb/>
          ctis, ſymmetris inter ſe. 148 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3267" xml:space="preserve">PVlchritudo autem comprehenditur à uiſu ex comprehenſione intentionum particularium,
              <lb/>
            quarum comprehenſionis qualitas eſt declarata antè.</s>
            <s xml:id="echoid-s3268" xml:space="preserve"> Nam unaquæque intentionum particu-
              <lb/>
            larium præ dictarum faciet per ſe aliquem modum pulchritudinis, & coniugationes illaruin
              <lb/>
            faoiunt etiam alios modos pulchritudinis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3269" xml:space="preserve"> Et uiſus non comprehendit pulchritudinem, niſi in for-
              <lb/>
            mis uiſibiliũ, quæ comprehenduntur per ſenſum uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3270" xml:space="preserve"> Et formæ uiſibiliũ ſunt compoſitæ ex inten
              <lb/>
            tionibus particularibus, quarũ diſtinctio iam eſt declarata.</s>
            <s xml:id="echoid-s3271" xml:space="preserve"> Et uiſus comprehendit formas ex com-
              <lb/>
            prehenſione iſtarum intentionum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3272" xml:space="preserve"> Ipſe ergo comprehendit pulchritudinem ex comprehenſione
              <lb/>
            iſtarum intentionum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3273" xml:space="preserve"> Modi autem pulchritudinis, qui comprehenduntur à uiſu in formis uiſibi-
              <lb/>
            lium, ſunt multi.</s>
            <s xml:id="echoid-s3274" xml:space="preserve"> Quædam ergo uiſibilia habent unam cauſſam ex intentionibus particularibus, quę
              <lb/>
            ſunt in forma:</s>
            <s xml:id="echoid-s3275" xml:space="preserve"> & cauſſa quorundam non eſt, niſi intentionum inter ſe coniunctio, non ipſæ inten-
              <lb/>
            tiones:</s>
            <s xml:id="echoid-s3276" xml:space="preserve"> & cauſſa quorundam eſt compoſita ex intentionibus & ex compoſitione illarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3277" xml:space="preserve"> Et uiſus
              <lb/>
            comprehendit quamlibet intentionum, quæ ſunt in qualibet forma perſe:</s>
            <s xml:id="echoid-s3278" xml:space="preserve"> & comprehendit ipſas
              <lb/>
            compoſitas:</s>
            <s xml:id="echoid-s3279" xml:space="preserve"> & comprehendit compoſitionem & coniugationem illarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3280" xml:space="preserve"> Viſus ergo comprehen-
              <lb/>
            dit pulchritudinem ſecundum diuerſos modos.</s>
            <s xml:id="echoid-s3281" xml:space="preserve"> Et omnes modi, ex quibus uiſus comprehendit
              <lb/>
            pulchritudinem, reuertuntur ad comprehenſionem intentionum particularium.</s>
            <s xml:id="echoid-s3282" xml:space="preserve"> Si uerò iſtæ in-
              <lb/>
            tentiones particulares faciunt pulchritudinem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3283" xml:space="preserve"> etiam compoſitæ ſimiliter.</s>
            <s xml:id="echoid-s3284" xml:space="preserve"> Et eſt dicere:</s>
            <s xml:id="echoid-s3285" xml:space="preserve"> facere pul
              <lb/>
            chritudinem, eſt inducere diſpoſitionem in anima, qua uidebiture ei, quòd ſit res pulchra, quæ ui-
              <lb/>
            detur.</s>
            <s xml:id="echoid-s3286" xml:space="preserve"> Et hoc apparebit per modicam inſpectionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3287" xml:space="preserve"> quoniam lux facit pulchritudinem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3288" xml:space="preserve"> & pro-
              <lb/>
            pter hoc apparebunt pulchra ſol, luna & ſteliæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3289" xml:space="preserve"> & non eſt in ſole, luna & ſtellis cauſa, propter
              <lb/>
            quam apparebunt decora, niſi luxearum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3290" xml:space="preserve"> Lux ergo per ſe facit pulchritudinem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3291" xml:space="preserve"> Et color etiam
              <lb/>
            facit pulchritudinem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3292" xml:space="preserve"> Quoniam quilibet color ſcintillans ſicut uiridis & roſeus, & his ſimiles ap-
              <lb/>
            parebunt pulchri uiſui, & delectatur uiſus eis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3293" xml:space="preserve"> Et propter hoc apparebunt pulchri panni tincti, &
              <lb/>
            flores, & uiridia.</s>
            <s xml:id="echoid-s3294" xml:space="preserve"> Color ergo per ſe facit pulchritudinem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3295" xml:space="preserve"> Et remotio etiam aliquando facit pulchri-
              <lb/>
            tudinem accidentaliter.</s>
            <s xml:id="echoid-s3296" xml:space="preserve"> Quoniam in quibuſdam formis pulchris ſunt maculę & rugæ, quæ faciunt
              <lb/>
            turpitudinem in formis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3297" xml:space="preserve"> & cum elongabuntur à uiſu, latent illæ intentiones ſubtiles, quæ faciunt
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>