6963OPTICAE LIBER II.non:
nõ ſentiet diaphanitatem corporis diaphani.
Si ergo ultra corpus diaphanum non fuerit lux,
nec corpus illuminatum, nec in circuitu eius, & non apparuerit ultra ipſum, neq; in aliqua alia par-
te lux aut color: diaphanitas illius corporis non comprehenditur. Et hoc erit quando corpus dia-
phanum fuerit applicatum cum aliquo corpore ſpiſſo, & illud corpus ſpiſſum continuerit ipſum,
aut reſpexerit ipſum, & fuerit quoq; corpus diaphanum obſcuri coloris: quoniam tunc uiſus non
ſentiet diaphanitatem huius corporis. Et ſimiliter quàndo ultra corpus diaphanũ fuerit locus ob-
ſcurus, & non apparuerit ultra ipſum aliqua lux: non comprehendetur diaphanitas eius. Cum ergo
uiſus ſenſerit, quòd color, qui comprehẽditur ultra corpus diaphanum, eſt color corporis ultra cor-
pus diaphanum, ſentiet diaphanitatem corporis diaphani. Et ſimiliter quando corpus diaphanum
fuerit debilis diaphanitatis, & fuerit corpus, quod eſt ultra ipſum, & corpora quæ ſunt in circuitu e-
ius, debilis lucis: tunc diaphanitas eius non comprehenditur à uiſu, niſi apponatur forti luci. Cum
autem cognoſcet lucem ultra ipſum: comprehendet diaphanitatem. Secundum ergo iſtos inodos
comprehendet uiſus diaphanitatem corporum diaphanorum.
nec corpus illuminatum, nec in circuitu eius, & non apparuerit ultra ipſum, neq; in aliqua alia par-
te lux aut color: diaphanitas illius corporis non comprehenditur. Et hoc erit quando corpus dia-
phanum fuerit applicatum cum aliquo corpore ſpiſſo, & illud corpus ſpiſſum continuerit ipſum,
aut reſpexerit ipſum, & fuerit quoq; corpus diaphanum obſcuri coloris: quoniam tunc uiſus non
ſentiet diaphanitatem huius corporis. Et ſimiliter quàndo ultra corpus diaphanũ fuerit locus ob-
ſcurus, & non apparuerit ultra ipſum aliqua lux: non comprehendetur diaphanitas eius. Cum ergo
uiſus ſenſerit, quòd color, qui comprehẽditur ultra corpus diaphanum, eſt color corporis ultra cor-
pus diaphanum, ſentiet diaphanitatem corporis diaphani. Et ſimiliter quando corpus diaphanum
fuerit debilis diaphanitatis, & fuerit corpus, quod eſt ultra ipſum, & corpora quæ ſunt in circuitu e-
ius, debilis lucis: tunc diaphanitas eius non comprehenditur à uiſu, niſi apponatur forti luci. Cum
autem cognoſcet lucem ultra ipſum: comprehendet diaphanitatem. Secundum ergo iſtos inodos
comprehendet uiſus diaphanitatem corporum diaphanorum.
56. Denſitas percipitur è perſpicuitatis priuatione. 143 p 4.
SPiſsitudo comprehenditur à uiſu ex priuatione diaphanitatis.
Cum ergo uiſus comprehenderit
corpus, & non ſenſerit in ipſo aliquam diaphanitatem, arguet eius ſpiſsitudinem.
corpus, & non ſenſerit in ipſo aliquam diaphanitatem, arguet eius ſpiſsitudinem.
57. Vmbra percipitur è lucis unius abſentia, alterius præſentia. 145 p 4.
VMbra uerò comprehenditur à uiſu reſpectu lucis illuminantis, aut partis lucis illuminantis.
Quoniã enim umbra eſt priuatio quarundam lucium cum illuminatione loci umbrę ab ex-
tranea luce priuata à loco umbræ: Itaq; cum ſenſerit uiſus illud, quod eſt uicinum ipſi, & fue-
rit ſuper illud corpus uicinum lux fortiorluce, quæ eſt in loco umbræ, ſentiet umbrationem illius
loci, & priuationẽ à luce oriente ſuper corpus uicinũ illi. Quoniã quando uiſus ſenſerit aliquã lucẽ
in aliquo loco: & caruerit ille locus luce ſolis, aut aliqua luce forti: ſentiet obumbrationẽ illius loci
& priuationẽ à luce ſolis, aut ab alia luce forti. Et fortè uiſus ſentiet corpus faciẽs umbram, & fortè
non diſtinguetur ab eo ſtatim corpus obumbrans, ſed tandem, quando uiſus comprehenderit lo-
cũ, in quo eſt luxdebilis, & cõprehenderit ultima corporà in loco lucis debilis eſſe fortioris lucis il-
la luce debili: ſentiet ſtatim umbrã illius loci. Secundũ ergo hunc modũ uiſus cõprehendit umbrã.
Quoniã enim umbra eſt priuatio quarundam lucium cum illuminatione loci umbrę ab ex-
tranea luce priuata à loco umbræ: Itaq; cum ſenſerit uiſus illud, quod eſt uicinum ipſi, & fue-
rit ſuper illud corpus uicinum lux fortiorluce, quæ eſt in loco umbræ, ſentiet umbrationem illius
loci, & priuationẽ à luce oriente ſuper corpus uicinũ illi. Quoniã quando uiſus ſenſerit aliquã lucẽ
in aliquo loco: & caruerit ille locus luce ſolis, aut aliqua luce forti: ſentiet obumbrationẽ illius loci
& priuationẽ à luce ſolis, aut ab alia luce forti. Et fortè uiſus ſentiet corpus faciẽs umbram, & fortè
non diſtinguetur ab eo ſtatim corpus obumbrans, ſed tandem, quando uiſus comprehenderit lo-
cũ, in quo eſt luxdebilis, & cõprehenderit ultima corporà in loco lucis debilis eſſe fortioris lucis il-
la luce debili: ſentiet ſtatim umbrã illius loci. Secundũ ergo hunc modũ uiſus cõprehendit umbrã.
58. Obſcurit{as} percipitur è lucis priuatione & abſentia. 146 p 4.
OBſcuritas uerò comprehenditur à uiſu per argumentationem expriuatione lucis.
Cum er-
go uiſus comprehenderit aliquem locum, & non comprehenderit in eo aliquam lucem, ſen
tiet obſcuritatem eius.
go uiſus comprehenderit aliquem locum, & non comprehenderit in eo aliquam lucem, ſen
tiet obſcuritatem eius.
59. Pulchritudo percipitur tum è ſingulis uiſibilibus ſpeciebus, tum è pluribus ſimul coniun
ctis, ſymmetris inter ſe. 148 p 4.
ctis, ſymmetris inter ſe. 148 p 4.
PVlchritudo autem comprehenditur à uiſu ex comprehenſione intentionum particularium,
quarum comprehenſionis qualitas eſt declarata antè. Nam unaquæque intentionum particu-
larium præ dictarum faciet per ſe aliquem modum pulchritudinis, & coniugationes illaruin
faoiunt etiam alios modos pulchritudinis. Et uiſus non comprehendit pulchritudinem, niſi in for-
mis uiſibiliũ, quæ comprehenduntur per ſenſum uiſus. Et formæ uiſibiliũ ſunt compoſitæ ex inten
tionibus particularibus, quarũ diſtinctio iam eſt declarata. Et uiſus comprehendit formas ex com-
prehenſione iſtarum intentionum. Ipſe ergo comprehendit pulchritudinem ex comprehenſione
iſtarum intentionum. Modi autem pulchritudinis, qui comprehenduntur à uiſu in formis uiſibi-
lium, ſunt multi. Quædam ergo uiſibilia habent unam cauſſam ex intentionibus particularibus, quę
ſunt in forma: & cauſſa quorundam non eſt, niſi intentionum inter ſe coniunctio, non ipſæ inten-
tiones: & cauſſa quorundam eſt compoſita ex intentionibus & ex compoſitione illarum. Et uiſus
comprehendit quamlibet intentionum, quæ ſunt in qualibet forma perſe: & comprehendit ipſas
compoſitas: & comprehendit compoſitionem & coniugationem illarum. Viſus ergo comprehen-
dit pulchritudinem ſecundum diuerſos modos. Et omnes modi, ex quibus uiſus comprehendit
pulchritudinem, reuertuntur ad comprehenſionem intentionum particularium. Si uerò iſtæ in-
tentiones particulares faciunt pulchritudinem: etiam compoſitæ ſimiliter. Et eſt dicere: facere pul
chritudinem, eſt inducere diſpoſitionem in anima, qua uidebiture ei, quòd ſit res pulchra, quæ ui-
detur. Et hoc apparebit per modicam inſpectionem: quoniam lux facit pulchritudinem: & pro-
pter hoc apparebunt pulchra ſol, luna & ſteliæ: & non eſt in ſole, luna & ſtellis cauſa, propter
quam apparebunt decora, niſi luxearum. Lux ergo per ſe facit pulchritudinem. Et color etiam
facit pulchritudinem. Quoniam quilibet color ſcintillans ſicut uiridis & roſeus, & his ſimiles ap-
parebunt pulchri uiſui, & delectatur uiſus eis. Et propter hoc apparebunt pulchri panni tincti, &
flores, & uiridia. Color ergo per ſe facit pulchritudinem. Et remotio etiam aliquando facit pulchri-
tudinem accidentaliter. Quoniam in quibuſdam formis pulchris ſunt maculę & rugæ, quæ faciunt
turpitudinem in formis: & cum elongabuntur à uiſu, latent illæ intentiones ſubtiles, quæ faciunt
quarum comprehenſionis qualitas eſt declarata antè. Nam unaquæque intentionum particu-
larium præ dictarum faciet per ſe aliquem modum pulchritudinis, & coniugationes illaruin
faoiunt etiam alios modos pulchritudinis. Et uiſus non comprehendit pulchritudinem, niſi in for-
mis uiſibiliũ, quæ comprehenduntur per ſenſum uiſus. Et formæ uiſibiliũ ſunt compoſitæ ex inten
tionibus particularibus, quarũ diſtinctio iam eſt declarata. Et uiſus comprehendit formas ex com-
prehenſione iſtarum intentionum. Ipſe ergo comprehendit pulchritudinem ex comprehenſione
iſtarum intentionum. Modi autem pulchritudinis, qui comprehenduntur à uiſu in formis uiſibi-
lium, ſunt multi. Quædam ergo uiſibilia habent unam cauſſam ex intentionibus particularibus, quę
ſunt in forma: & cauſſa quorundam non eſt, niſi intentionum inter ſe coniunctio, non ipſæ inten-
tiones: & cauſſa quorundam eſt compoſita ex intentionibus & ex compoſitione illarum. Et uiſus
comprehendit quamlibet intentionum, quæ ſunt in qualibet forma perſe: & comprehendit ipſas
compoſitas: & comprehendit compoſitionem & coniugationem illarum. Viſus ergo comprehen-
dit pulchritudinem ſecundum diuerſos modos. Et omnes modi, ex quibus uiſus comprehendit
pulchritudinem, reuertuntur ad comprehenſionem intentionum particularium. Si uerò iſtæ in-
tentiones particulares faciunt pulchritudinem: etiam compoſitæ ſimiliter. Et eſt dicere: facere pul
chritudinem, eſt inducere diſpoſitionem in anima, qua uidebiture ei, quòd ſit res pulchra, quæ ui-
detur. Et hoc apparebit per modicam inſpectionem: quoniam lux facit pulchritudinem: & pro-
pter hoc apparebunt pulchra ſol, luna & ſteliæ: & non eſt in ſole, luna & ſtellis cauſa, propter
quam apparebunt decora, niſi luxearum. Lux ergo per ſe facit pulchritudinem. Et color etiam
facit pulchritudinem. Quoniam quilibet color ſcintillans ſicut uiridis & roſeus, & his ſimiles ap-
parebunt pulchri uiſui, & delectatur uiſus eis. Et propter hoc apparebunt pulchri panni tincti, &
flores, & uiridia. Color ergo per ſe facit pulchritudinem. Et remotio etiam aliquando facit pulchri-
tudinem accidentaliter. Quoniam in quibuſdam formis pulchris ſunt maculę & rugæ, quæ faciunt
turpitudinem in formis: & cum elongabuntur à uiſu, latent illæ intentiones ſubtiles, quæ faciunt