Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[61.] 11. Viſio per anticipatam notionem fit quodammodo per ſyllogiſmum. 63 p 3.
[62.] 12. Viſio per ſyllogiſmum, fit plerun breui tempore. 69 p 3.
[63.] 13. Viſio per anticipatam notionem fit in tempore: & qualitas ei{us} plerunque ignoratur. 64. 69 p 3.
[64.] 14. È uiſibili ſæpi{us} uiſoremanet in animo gener alis notio, qua quodlibet uiſibile ſimile per-cipitur & cognoſcitur. 61 p 3.
[65.] DE OMNIBVS INTENTIONIBVS COMPREHENSIS À VISV: & qualiter comprehendat uiſus quamlib et illarum. Cap. XI. 15. Species uiſibiles principes ſunt uigintiduæ: adquas reliquæ omnes referuntur. In hypo. 3 lib. in præfa. 4 libr.
[66.] 16. Viſio perficitur, cum forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruum opticum per-uenerit. 20 p 3. Idem 25 n 1.
[67.] 17. È ſpecieb{us} uiſibilib{us} primùm percipitur eſſentia lucis & coloris. 67 p 3.
[68.] 18. Lux & color ex ſeſe, ſolo uiſu percipiuntur. 59 p 3.
[69.] 19. Color ex ſeſe, pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. Ita uiſibile quodlibet ex ſeſe pri{us} percipitur, quàm ipſi{us} eſſentia. 68 p 3.
[70.] 20. Eſſentia coloris percipitur in tempore. Ita eſſentia cui{us}libet uiſibilis percipi-tur in tempore. 70 p 3.
[71.] 21. Lux & color exſeſe, percipiuntur in tempore.
[72.] 22. Perceptio diſtantiæ uiſibilis differt à perceptionibus loci uiſibilis, & uiſibilis in ſuo lo-60. 14 p 4.
[73.] 23. Viſio non fit radijs ab oculo emißis. 5 p 3. Vide 23 n 1.
[74.] 24. Remotio uiſibilis percipitur diſtinctione & anticipata notione. 9 p 4.
[75.] 25. Magnitudo diſtantiæ percipitur è corporibus communibus inter uiſum & uiſibile in-teriectis. 10 p 4.
[76.] 26. Situs percipitur è uiſibilis ſiti moderata diſt antia. 29 p 4.
[77.] 27. Locus & oppoſitio uiſibilis percipiuntur è ſitu, quem obtinent in ſuperficie uiſus. 30 p 4. Vide 22 n.
[78.] 28. Situs directus & obliquus lineæ, ſuperficiei, & ſpatij percipitur ex æquabili & inæqua-bili terminorum diſtantia. 31 p 4.
[79.] 29. Situs uiſibilis obliquus ex immoderata diſtantia uidetur direct{us}. 34 p 4.
[80.] 30. Situs partium & terminorum rei uiſibilis, & ſitus uiſibilium diſtinctorum per-cipiuntur ex æquabili & inæquabili diſtantia, ordinéque formarum ad uiſum manantium. 32 p 4.
[81.] 31. Solidit{as} quorundam corporum ſolo uiſu percipitur: quorundam uiſu & ſyllo-giſmo ſimul. 63 p 4.
[82.] 32. Circulus percipitur è ſitu, quem obtinet in ſuperficie uiſus. 45 p 4.
[83.] 33. Superficies globoſa percipitur è propinquitate partium mediarum, & æquabi-li longinquitate extremarum. 48 p 4.
[84.] 34. Superficies caua percipit ur è longinquit ate partium mediarum, & æquabilipro-pinquitate extremarum. 49 p 4.
[85.] 35. Planities in diſtantia moderata directè oppoſita uiſui: percipitur ex æquabili partium longinquitate, & ſimilitudine collocationis atque ordinis ipſarum inter i-pſas. 47 p 4.
[86.] 36. Magnitudo nec ex angulo pyramidis opticæ tantum: nec ex anguli & diſtantiæ compa-ratione percipitur. 27 p 4.
[87.] 37. Magnitudo rei uiſibilis percipitur è magnitudine partis ſuperficiei uiſ{us} (in quam per-uenit forma) & angulo pyramidis opticæ. 17 p 4.
[88.] 38. Magnitudo uera uiſibilis percipitur è comparatione baſis anguli, & longitu-dine pyramidis opticæ. 27 p 4.
[89.] 39. Magnitudo diſt antiæ percipiturè corporib{us} communib{us}, inter uiſum & ui-ſibile interiectis. 10 p 4. Idem 25 n.
[90.] 40. Viſibile propinquum uiſui accur ati{us} uidetur. 15 p 4.
< >
page |< < (63) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div111" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3233" xml:space="preserve">
              <pb o="63" file="0069" n="69" rhead="OPTICAE LIBER II."/>
            non:</s>
            <s xml:id="echoid-s3234" xml:space="preserve"> nõ ſentiet diaphanitatem corporis diaphani.</s>
            <s xml:id="echoid-s3235" xml:space="preserve"> Si ergo ultra corpus diaphanum non fuerit lux,
              <lb/>
            nec corpus illuminatum, nec in circuitu eius, & non apparuerit ultra ipſum, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3236" xml:space="preserve"> in aliqua alia par-
              <lb/>
            te lux aut color:</s>
            <s xml:id="echoid-s3237" xml:space="preserve"> diaphanitas illius corporis non comprehenditur.</s>
            <s xml:id="echoid-s3238" xml:space="preserve"> Et hoc erit quando corpus dia-
              <lb/>
            phanum fuerit applicatum cum aliquo corpore ſpiſſo, & illud corpus ſpiſſum continuerit ipſum,
              <lb/>
            aut reſpexerit ipſum, & fuerit quoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3239" xml:space="preserve"> corpus diaphanum obſcuri coloris:</s>
            <s xml:id="echoid-s3240" xml:space="preserve"> quoniam tunc uiſus non
              <lb/>
            ſentiet diaphanitatem huius corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3241" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quàndo ultra corpus diaphanũ fuerit locus ob-
              <lb/>
            ſcurus, & non apparuerit ultra ipſum aliqua lux:</s>
            <s xml:id="echoid-s3242" xml:space="preserve"> non comprehendetur diaphanitas eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s3243" xml:space="preserve"> Cum ergo
              <lb/>
            uiſus ſenſerit, quòd color, qui comprehẽditur ultra corpus diaphanum, eſt color corporis ultra cor-
              <lb/>
            pus diaphanum, ſentiet diaphanitatem corporis diaphani.</s>
            <s xml:id="echoid-s3244" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quando corpus diaphanum
              <lb/>
            fuerit debilis diaphanitatis, & fuerit corpus, quod eſt ultra ipſum, & corpora quæ ſunt in circuitu e-
              <lb/>
            ius, debilis lucis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3245" xml:space="preserve"> tunc diaphanitas eius non comprehenditur à uiſu, niſi apponatur forti luci.</s>
            <s xml:id="echoid-s3246" xml:space="preserve"> Cum
              <lb/>
            autem cognoſcet lucem ultra ipſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3247" xml:space="preserve"> comprehendet diaphanitatem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3248" xml:space="preserve"> Secundum ergo iſtos inodos
              <lb/>
            comprehendet uiſus diaphanitatem corporum diaphanorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3249" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div112" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head134" xml:space="preserve" style="it">56. Denſitas percipitur è perſpicuitatis priuatione. 143 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3250" xml:space="preserve">SPiſsitudo comprehenditur à uiſu ex priuatione diaphanitatis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3251" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus comprehenderit
              <lb/>
            corpus, & non ſenſerit in ipſo aliquam diaphanitatem, arguet eius ſpiſsitudinem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3252" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div113" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head135" xml:space="preserve" style="it">57. Vmbra percipitur è lucis unius abſentia, alterius præſentia. 145 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3253" xml:space="preserve">VMbra uerò comprehenditur à uiſu reſpectu lucis illuminantis, aut partis lucis illuminantis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3254" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quoniã enim umbra eſt priuatio quarundam lucium cum illuminatione loci umbrę ab ex-
              <lb/>
            tranea luce priuata à loco umbræ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3255" xml:space="preserve"> Itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3256" xml:space="preserve"> cum ſenſerit uiſus illud, quod eſt uicinum ipſi, & fue-
              <lb/>
            rit ſuper illud corpus uicinum lux fortiorluce, quæ eſt in loco umbræ, ſentiet umbrationem illius
              <lb/>
            loci, & priuationẽ à luce oriente ſuper corpus uicinũ illi.</s>
            <s xml:id="echoid-s3257" xml:space="preserve"> Quoniã quando uiſus ſenſerit aliquã lucẽ
              <lb/>
            in aliquo loco:</s>
            <s xml:id="echoid-s3258" xml:space="preserve"> & caruerit ille locus luce ſolis, aut aliqua luce forti:</s>
            <s xml:id="echoid-s3259" xml:space="preserve"> ſentiet obumbrationẽ illius loci
              <lb/>
            & priuationẽ à luce ſolis, aut ab alia luce forti.</s>
            <s xml:id="echoid-s3260" xml:space="preserve"> Et fortè uiſus ſentiet corpus faciẽs umbram, & fortè
              <lb/>
            non diſtinguetur ab eo ſtatim corpus obumbrans, ſed tandem, quando uiſus comprehenderit lo-
              <lb/>
            cũ, in quo eſt luxdebilis, & cõprehenderit ultima corporà in loco lucis debilis eſſe fortioris lucis il-
              <lb/>
            la luce debili:</s>
            <s xml:id="echoid-s3261" xml:space="preserve"> ſentiet ſtatim umbrã illius loci.</s>
            <s xml:id="echoid-s3262" xml:space="preserve"> Secundũ ergo hunc modũ uiſus cõprehendit umbrã.</s>
            <s xml:id="echoid-s3263" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div114" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head136" xml:space="preserve" style="it">58. Obſcurit{as} percipitur è lucis priuatione & abſentia. 146 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3264" xml:space="preserve">OBſcuritas uerò comprehenditur à uiſu per argumentationem expriuatione lucis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3265" xml:space="preserve"> Cum er-
              <lb/>
            go uiſus comprehenderit aliquem locum, & non comprehenderit in eo aliquam lucem, ſen
              <lb/>
            tiet obſcuritatem eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s3266" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div115" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head137" xml:space="preserve" style="it">59. Pulchritudo percipitur tum è ſingulis uiſibilibus ſpeciebus, tum è pluribus ſimul coniun
            <lb/>
          ctis, ſymmetris inter ſe. 148 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3267" xml:space="preserve">PVlchritudo autem comprehenditur à uiſu ex comprehenſione intentionum particularium,
              <lb/>
            quarum comprehenſionis qualitas eſt declarata antè.</s>
            <s xml:id="echoid-s3268" xml:space="preserve"> Nam unaquæque intentionum particu-
              <lb/>
            larium præ dictarum faciet per ſe aliquem modum pulchritudinis, & coniugationes illaruin
              <lb/>
            faoiunt etiam alios modos pulchritudinis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3269" xml:space="preserve"> Et uiſus non comprehendit pulchritudinem, niſi in for-
              <lb/>
            mis uiſibiliũ, quæ comprehenduntur per ſenſum uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3270" xml:space="preserve"> Et formæ uiſibiliũ ſunt compoſitæ ex inten
              <lb/>
            tionibus particularibus, quarũ diſtinctio iam eſt declarata.</s>
            <s xml:id="echoid-s3271" xml:space="preserve"> Et uiſus comprehendit formas ex com-
              <lb/>
            prehenſione iſtarum intentionum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3272" xml:space="preserve"> Ipſe ergo comprehendit pulchritudinem ex comprehenſione
              <lb/>
            iſtarum intentionum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3273" xml:space="preserve"> Modi autem pulchritudinis, qui comprehenduntur à uiſu in formis uiſibi-
              <lb/>
            lium, ſunt multi.</s>
            <s xml:id="echoid-s3274" xml:space="preserve"> Quædam ergo uiſibilia habent unam cauſſam ex intentionibus particularibus, quę
              <lb/>
            ſunt in forma:</s>
            <s xml:id="echoid-s3275" xml:space="preserve"> & cauſſa quorundam non eſt, niſi intentionum inter ſe coniunctio, non ipſæ inten-
              <lb/>
            tiones:</s>
            <s xml:id="echoid-s3276" xml:space="preserve"> & cauſſa quorundam eſt compoſita ex intentionibus & ex compoſitione illarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3277" xml:space="preserve"> Et uiſus
              <lb/>
            comprehendit quamlibet intentionum, quæ ſunt in qualibet forma perſe:</s>
            <s xml:id="echoid-s3278" xml:space="preserve"> & comprehendit ipſas
              <lb/>
            compoſitas:</s>
            <s xml:id="echoid-s3279" xml:space="preserve"> & comprehendit compoſitionem & coniugationem illarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3280" xml:space="preserve"> Viſus ergo comprehen-
              <lb/>
            dit pulchritudinem ſecundum diuerſos modos.</s>
            <s xml:id="echoid-s3281" xml:space="preserve"> Et omnes modi, ex quibus uiſus comprehendit
              <lb/>
            pulchritudinem, reuertuntur ad comprehenſionem intentionum particularium.</s>
            <s xml:id="echoid-s3282" xml:space="preserve"> Si uerò iſtæ in-
              <lb/>
            tentiones particulares faciunt pulchritudinem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3283" xml:space="preserve"> etiam compoſitæ ſimiliter.</s>
            <s xml:id="echoid-s3284" xml:space="preserve"> Et eſt dicere:</s>
            <s xml:id="echoid-s3285" xml:space="preserve"> facere pul
              <lb/>
            chritudinem, eſt inducere diſpoſitionem in anima, qua uidebiture ei, quòd ſit res pulchra, quæ ui-
              <lb/>
            detur.</s>
            <s xml:id="echoid-s3286" xml:space="preserve"> Et hoc apparebit per modicam inſpectionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3287" xml:space="preserve"> quoniam lux facit pulchritudinem:</s>
            <s xml:id="echoid-s3288" xml:space="preserve"> & pro-
              <lb/>
            pter hoc apparebunt pulchra ſol, luna & ſteliæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s3289" xml:space="preserve"> & non eſt in ſole, luna & ſtellis cauſa, propter
              <lb/>
            quam apparebunt decora, niſi luxearum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3290" xml:space="preserve"> Lux ergo per ſe facit pulchritudinem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3291" xml:space="preserve"> Et color etiam
              <lb/>
            facit pulchritudinem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3292" xml:space="preserve"> Quoniam quilibet color ſcintillans ſicut uiridis & roſeus, & his ſimiles ap-
              <lb/>
            parebunt pulchri uiſui, & delectatur uiſus eis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3293" xml:space="preserve"> Et propter hoc apparebunt pulchri panni tincti, &
              <lb/>
            flores, & uiridia.</s>
            <s xml:id="echoid-s3294" xml:space="preserve"> Color ergo per ſe facit pulchritudinem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3295" xml:space="preserve"> Et remotio etiam aliquando facit pulchri-
              <lb/>
            tudinem accidentaliter.</s>
            <s xml:id="echoid-s3296" xml:space="preserve"> Quoniam in quibuſdam formis pulchris ſunt maculę & rugæ, quæ faciunt
              <lb/>
            turpitudinem in formis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3297" xml:space="preserve"> & cum elongabuntur à uiſu, latent illæ intentiones ſubtiles, quæ faciunt
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>