Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
681 379
682 380
683 381
684 382
685 383
686 384
687 385
688 386
689 387
690 388
691 389
692 390
693 391
694 392
695 393
696 394
697 395
698 396
699 397
700 398
701 399
702 400
703 401
704 402
705 403
706 404
707 405
708 406
709 407
710 408
< >
page |< < (395) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1780" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s46592" xml:space="preserve">
              <pb o="395" file="0697" n="697" rhead="LIBER NONVS."/>
            (quæ ſit trigonum f e x) palàm quoniam interſecabit pyramidem:</s>
            <s xml:id="echoid-s46593" xml:space="preserve"> eritq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s46594" xml:space="preserve"> triangulus x f e propter
              <lb/>
            æquidiſtantiam laterum ęquidiſtans triangulo magno in pyramide, qui eſt a h k:</s>
            <s xml:id="echoid-s46595" xml:space="preserve"> & ſicut triangulus
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0697-01" xlink:href="fig-0697-01a" number="830">
                <variables xml:id="echoid-variables807" xml:space="preserve">x a j b g f h d e k c</variables>
              </figure>
            a h k diuidit pyramidem per æqualia, eò quòd ſit duabus lineis lon
              <lb/>
            gitudinis & diametro baſis contentus:</s>
            <s xml:id="echoid-s46596" xml:space="preserve"> ſic etiam triangulus x f e ali
              <lb/>
            quam pyramidis reſecat portionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s46597" xml:space="preserve"> Abſcindatur ergo hæc portio
              <lb/>
            â tota pyramide, quæ ſit l f b e g:</s>
            <s xml:id="echoid-s46598" xml:space="preserve"> ducanturq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s46599" xml:space="preserve"> lineę rectæ, quæ ſint l e
              <lb/>
            & l f:</s>
            <s xml:id="echoid-s46600" xml:space="preserve"> eruntq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s46601" xml:space="preserve"> lineę l f & l e per 89 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s46602" xml:space="preserve"> 1 huius partes æquales unius
              <lb/>
            ſectióis conicæ, quę eſt e l f, diuiſa per æqualia in ſui ſupremo pun-
              <lb/>
            cto, qui eſt l.</s>
            <s xml:id="echoid-s46603" xml:space="preserve"> Linea uerò l b, quę eſt pars lineæ longitudinis pyrami
              <lb/>
            dis, erit minoris quantitatis qualibet linearum l e & l f:</s>
            <s xml:id="echoid-s46604" xml:space="preserve"> eritq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s46605" xml:space="preserve"> linea
              <lb/>
            b g linea proſun ditatis huius portionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s46606" xml:space="preserve"> linea uerò f e linea latitu-
              <lb/>
            dinis:</s>
            <s xml:id="echoid-s46607" xml:space="preserve"> & linea l g latus portionis erectum, æquidiſtans lineæ d a,
              <lb/>
            quę eſt axis pyramidis.</s>
            <s xml:id="echoid-s46608" xml:space="preserve"> Expedit ergo ut operi mechanico conſu-
              <lb/>
            lentes notitiam harum linearum omniũ per quiramus, ſupponen-
              <lb/>
            tes ea, quę in chordis & arcubus ſunt probata.</s>
            <s xml:id="echoid-s46609" xml:space="preserve"> Palàm autẽ ex præ-
              <lb/>
            miſsis quoniã linea f e, quæ inſcripta circulo, quia eſt æqualis eius
              <lb/>
            ſemidiametro, eſt partes 60, ſecũdũ quod diameter circuli eſt 120:</s>
            <s xml:id="echoid-s46610" xml:space="preserve">
              <lb/>
            arcus ergo f e ſimiliter eſt 60:</s>
            <s xml:id="echoid-s46611" xml:space="preserve"> ſecũdũ qđ circulus eſt 360.</s>
            <s xml:id="echoid-s46612" xml:space="preserve"> Ducátur
              <lb/>
            quoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s46613" xml:space="preserve"> lineę b f & b e.</s>
            <s xml:id="echoid-s46614" xml:space="preserve"> Et quoniã diameter b c diuidit chordá f e per
              <lb/>
            æqualia & orthogona liter:</s>
            <s xml:id="echoid-s46615" xml:space="preserve"> patet quoniã line ærectę f b & b e ęqua-
              <lb/>
            les ſunt ք 4 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s46616" xml:space="preserve"> ergo arcus f b & b e ſunt ęquales per 28 p 3:</s>
            <s xml:id="echoid-s46617" xml:space="preserve"> arcus
              <lb/>
            itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s46618" xml:space="preserve"> f e diuiſus eſt per æqualia in pũcto b:</s>
            <s xml:id="echoid-s46619" xml:space="preserve"> ergo arcus f b eſt partes
              <lb/>
            30:</s>
            <s xml:id="echoid-s46620" xml:space="preserve"> chorda ergo f b eſt 31 partes, 3 minuta, & 30 ſecunda:</s>
            <s xml:id="echoid-s46621" xml:space="preserve"> ſed quoniá
              <lb/>
            m linea f g eſt medietas lineę f e, quę fuit 60:</s>
            <s xml:id="echoid-s46622" xml:space="preserve"> patet qđ linea f g eſt
              <lb/>
            30:</s>
            <s xml:id="echoid-s46623" xml:space="preserve"> quadrentur ergo ex 46 p 1 linea f b, & ſimiliter linea f g.</s>
            <s xml:id="echoid-s46624" xml:space="preserve"> Et quia
              <lb/>
            quadratũ lineæ f b in triangulo f b g ſubtenditur angulo recto:</s>
            <s xml:id="echoid-s46625" xml:space="preserve"> palá
              <lb/>
            ex 47 p 1 quia quadratũ lineæ f b ualet ambo quadrata linearũ f b
              <lb/>
            & b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s46626" xml:space="preserve"> ablato ergo ex quadrato f b quadrato f g, remanet quadratũ
              <lb/>
            b g.</s>
            <s xml:id="echoid-s46627" xml:space="preserve"> Extrahatur ergo radix quadrata illius reſidui, & ipſa eſt quanti
              <lb/>
            tas lineæ b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s46628" xml:space="preserve"> & ſecundũ quod linea f g eſt 30 partes, erit ipſa 8 par-
              <lb/>
            tes, 2 minuta, 29 ſecunda:</s>
            <s xml:id="echoid-s46629" xml:space="preserve"> ſecundũ uerò quòd diameter b c eſt par-
              <lb/>
            tes 6, & ſemidiameter f e partes 3, & linea f g partes 8 & 30 minuta:</s>
            <s xml:id="echoid-s46630" xml:space="preserve">
              <lb/>
            erit linea b g 24 minuta & 6 ſecunda, prout ex tribus notis quartũ
              <lb/>
            ignotum perquirens auxilio 19 p 7 diligens inquiſitor facile pote-
              <lb/>
            ritinuenire.</s>
            <s xml:id="echoid-s46631" xml:space="preserve"> Quoniam uerò linea g l erecta ęquidiſtans eſt axi py-
              <lb/>
            ramidis, quę eſt d a, patet ex 29 p 1 quoniam trianguli d a b & g l b ſunt ęquianguli:</s>
            <s xml:id="echoid-s46632" xml:space="preserve"> ergo per
              <lb/>
            4 p 6 erit proportio lineę d a ad lineam g l, ſicut lineę d b ad lineam g b:</s>
            <s xml:id="echoid-s46633" xml:space="preserve"> ergo per 16 p 5 erit per-
              <lb/>
            mutatim proportio lineę d a ad lineam d b, ſicut lineę l g ad lineam g b:</s>
            <s xml:id="echoid-s46634" xml:space="preserve"> ſed linea d a ſextupla eſt
              <lb/>
            ad lineam d b ex hypotheſi:</s>
            <s xml:id="echoid-s46635" xml:space="preserve"> erit ergo linea l g ſextupla lineę b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s46636" xml:space="preserve"> patet ergo quoniam linea l g e-
              <lb/>
            rit 2 partes, 24 minuta, 36 ſecunda, ſecundum quod linea d a eſt partes 18.</s>
            <s xml:id="echoid-s46637" xml:space="preserve"> Sed quia in triangulo
              <lb/>
            l b g angulus l g b eſt rectus:</s>
            <s xml:id="echoid-s46638" xml:space="preserve"> quia latus g l, quemadmodum linea d a, orthogonaliter erectum eſt
              <lb/>
            ſuper ſuperficiem circuli baſis pyramidis per 89 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s46639" xml:space="preserve"> 1 huius, & per 8 p 11:</s>
            <s xml:id="echoid-s46640" xml:space="preserve"> patet ergo quia quadratum
              <lb/>
            lineę l b ualet quadrata ambarum linearum l g & b g ex 47 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s46641" xml:space="preserve"> componantur ergo quadrata, &
              <lb/>
            aggregati radix quadrata extrahatur, & ipſa eſt quantitas lineę l b:</s>
            <s xml:id="echoid-s46642" xml:space="preserve"> quę ſecundum propoſitum nu-
              <lb/>
            merum quo ſemidiameter baſis eſt 3 partes, erit 2 partes, 26 minuta, 35 ſecunda.</s>
            <s xml:id="echoid-s46643" xml:space="preserve"> Et quia li-
              <lb/>
            nea l g erecta eſt ſuper ſuperficiem baſis pyramidis:</s>
            <s xml:id="echoid-s46644" xml:space="preserve"> palàm ex definitione lineę erectę ſuper ſu-
              <lb/>
            perficiem, quoniam ipſa cum lineis g f & g e angulos rectos facit, ſicut etiam cum omnibus li-
              <lb/>
            neis in dicta ſuperficie productis.</s>
            <s xml:id="echoid-s46645" xml:space="preserve"> Quadratum ergo lineę e l rectę, quę in triangulo rectilineo
              <lb/>
            (qui eſt e g l) angulo recto opponitur, ualet quadratum lineæ l g & lineæ g e:</s>
            <s xml:id="echoid-s46646" xml:space="preserve"> coniunctis ergo il-
              <lb/>
            lis quadratis, ipſius aggregati extrahatur radix:</s>
            <s xml:id="echoid-s46647" xml:space="preserve"> & patet quòd linea recta, quæ eſt l e, eſt 2 partes, 50
              <lb/>
            minuta, 19 ſecunda.</s>
            <s xml:id="echoid-s46648" xml:space="preserve"> Et quia per eadem quadratum lineæ rectæ, quę eſt fl, ualet quadratũ lineæ f g,
              <lb/>
            quæ eſt æqualis lineæ g e, & quadratum lineæ l g:</s>
            <s xml:id="echoid-s46649" xml:space="preserve"> patet quia linea l f eſt æqualis lineæ e l:</s>
            <s xml:id="echoid-s46650" xml:space="preserve"> erit ergo li
              <lb/>
            nea f l 2 partes, 50 minuta, 19 ſecunda.</s>
            <s xml:id="echoid-s46651" xml:space="preserve"> Habetur itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s46652" xml:space="preserve"> notitia omnium linearũ portionis pyramidis
              <lb/>
            aſſumptæ, neceſſariæ operi præſenti.</s>
            <s xml:id="echoid-s46653" xml:space="preserve"> Cum autẽ difficile ſit aſſumi pyramidẽ propoſito cõpetẽtem,
              <lb/>
            (quoniã oporteret, ut ipſa tota eſſet concaua ſolidi corporis dẽſi & polibilis pro factura ſpeculi, ut
              <lb/>
            prius dictum eſt, & ab illa difficilis fieret abſciſio) ſufficiat ipſam habere mathematicam in imagi-
              <lb/>
            natione.</s>
            <s xml:id="echoid-s46654" xml:space="preserve"> Cum ergo ad opus ſpeculi libeat procedere:</s>
            <s xml:id="echoid-s46655" xml:space="preserve"> fiat de corpore polibili albo, utpote argenteo
              <lb/>
            uel ferreo bono portio pyramidis concaua, ſic ut baſis illius ſectionis ſit portio circuli, qui eſt baſis
              <lb/>
            imaginatæ pyramidis, cuius chorda ſit medietas diametri imaginati circuli, & eſt linea f e:</s>
            <s xml:id="echoid-s46656" xml:space="preserve"> eritq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s46657" xml:space="preserve"> par
              <lb/>
            tes 3:</s>
            <s xml:id="echoid-s46658" xml:space="preserve"> ſinus uerò uerſus, qui g b, ſit ſecundum illam quantitatẽ 24 minuta, 6 ſecunda, quę eſt linea ꝓ-
              <lb/>
            funditatis acceptæ ſectionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s46659" xml:space="preserve"> & fortè, quádo protrahitur, aſsimilatur ſagittæ, ſecundum quod illę li
              <lb/>
            neæ chordæ & arcui aſsimilátur:</s>
            <s xml:id="echoid-s46660" xml:space="preserve"> & erunt lineæ e l & f l rectæ æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s46661" xml:space="preserve"> & ipſarum quęlibet eſt 2 par-
              <lb/>
            tes, 50 minuta, 19 ſecunda:</s>
            <s xml:id="echoid-s46662" xml:space="preserve"> & erit linea l b 2 partes, 26 minuta, 35 ſecunda, ſecundum dictã quantita-
              <lb/>
            tẽ:</s>
            <s xml:id="echoid-s46663" xml:space="preserve"> quę omnia ſi bene menſurata ſuerint:</s>
            <s xml:id="echoid-s46664" xml:space="preserve"> patet qđ habetur portio pyramidis, cuius circuli baſis dia
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>