Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[651.] 25. Omnis axis uel diameter corporis umbroſi non perpendiculariter reſpiciens ſuperficiem corporis ſphærici luminoſi: alicui diametro illi{us} corporis æquidιſtat.
[652.] 26. Diametro corporis luminoſi ſphæri-ci exiſtente æquali diametro corporis illu-minãdi: tantũ ei{us} mediet{as} illuminatur: & umbra fit æqualis rei in infinitum pro= tenſa. Ariſtarch{us} Sami{us} in libro de ma gnitudinib. & interuallis ſolis & lunæ.
[653.] 27. Diametro corporis luminoſi ſphærici existẽte maiore dia- metro corporis ſphærici illuminandi: pl{us} medietate corporis il- luminatur: & baſis umbræ eſt minor magno circulo corporis il- luminati, concurrens ad punctum unũ retro corp{us}. Ariſtar- ch9 Sami{us} in libro de magnitudinib. et interuallis ſolis et lunæ.
[654.] 28. Diametro corporis luminoſi ſphærici exiſtẽte minore diame tro corporis illuminãdi ſphærici: min{us} medietate illuminatur: & eſt umbra multò maior corpore illuminato in infinitũ ꝓtẽſa.
[655.] 29. Superficiem planam ſuper mediũ umbræ erectam, corp{us} umbroſum & corp{us} luminoſum, per æqualia diuide-re eſt neceſſe.
[656.] 30. Superficiem planam corp{us} luminoſum & corp{us} umbroſum per æqualia diuidentem, ſu per medium umbræ erigi eſt neceſſe. Ex quo patet, tot eſſe umbr{as} eiuſdẽ umbroſi corporis, quot ipſum opponitur corporib{us} luminoſis.
[657.] 31. Corporis umbroſi remotioris à corpore luminoſo umbra min{us} umbreſcit: propinquioris uerò magis.
[658.] 32. Omnis umbra multiplicata pl{us} umbreſcit.
[659.] 33. Duo corpora, quorum unum obumbrat reliquum ſecũdum ſui medium, in eadem ſuper-ficie erecta ſuper corp{us} luminoſum conſiſtere neceſſe eſt: & ſi in eadem ſuperficie, propinqua adinuicem conſiſtunt: unum reliquum ſecundum ſui medium obumbrabit.
[660.] 34. Aequidiſtantia linearum radialium uel ipſarum concurſ{us} non eſt totaliter per ſe ex natura radiorum, ſed ex proportione diametri corporis luminoſi ad diametros corporum um-broſorum. Ex quo patet, quòd lumen diffunditur uniformiter per aerem circumſtantem.
[661.] 35. Radij ab uno puncto luminoſi corporis procedentes, ſecũdum linearum longitudinem ad æquidiſtantiam ſenſibilem pl{us} accedunt.
[662.] 36. Lumine incidente per feneſtram ſuper cor-p{us} oppoſitum ſolidũ: erit luminis perimeter am-plior perimetro feneſtræ.
[663.] 37. Ad centrũ circularis for aminis radio à centro corporis lu-minoſi perpẽdiculariter incidẽte: lumen in ſuperficie denſi corporis æquidiſtante ſuperficiei for aminis eſt uerè circulare.
[664.] 38. Per centrũ circularis foraminis radio luminoſo obliquè incidẽte ſuperficiei denſi corporis ſubſtratæ ſuperficiei for aminis: lumẽ incidẽs erit figuræ ſectionis pyramidalis, cui{us} maior dia-meter erit in ſuperficie erecta ſuper ſuperficiem feneſtræ, & ſuper ſuperficiẽ corporis ſubſtrati.
[665.] 39. Omne lumen per foramina angularia incidens rotundatur.
[666.] 40. Radio luminoſo medio puncto foraminis quadrati perpendiculariter incidente: lumen ſuperficiei corporis æquidiſtantis ſuperficiei for aminis incidens, eſt quadr atum ad circulaxit a-tem aliquam accedens.
[667.] 41. Per medium quadr ati foraminis radio ob-liquè incidente ſuperficiei denſi corporis ſubſtratæ ſuperficiei for aminis: lumen incidens erit figura altera parte longior ſuis angulis æqualiter arcuatis.
[668.] 42. Per medium ſecũdi diaphani denſioris primo radi{us} perpendicularis duct{us} à cẽtro cor-poris luminoſi ſuper ſuperficiẽ obiecti corporis ſemper penetrat irrefract{us}. Alhazen 3 n 7.
[669.] 43. In medio ſecũdi diaphani, quod eſt denſi{us} primo diaphano, fit refr actio radiorum obli-quorum ab anteriori ſuperficie diaphani ſecundi ad perpendicularem, exeuntem à puncto re-fractionis ſuper ſuperficiem corporis ſecundi. Alhazen 4 n 7.
[670.] 44. Per medium ſecundi diaphani rarioris primo, radi{us} perpẽdiculariter incidens, à cen-tro corporis luminoſi ſuper ſuperficiem corporis obiecti penetrat irrefr act{us}. Alhazen 6 n 7.
[671.] 45. In medio ſecundi diaphani rarioris primo diaphano, fit refractio radiorum obliquè inci-dentium à poſteriore ſuperficie ſecundi diaphani, à perpendiculari exeunte à puncto refractio-nis ſuper ſuperficiem corporis ſecundi. Alhazen 7 n 7.
[672.] 46. Omnem radium incidentem & refractum in eadem plana ſuperficie conſiſtere eſt neceſſe. Alhazen 5 n 7.
[673.] 47. Radio perpendiculari omne corp{us} diaphanũ penetrante, radi{us} obliquè incidens in me-dio ſecũdi diaphani denſioris refringitur ad perpẽdicularẽ ductã à pũcto incidẽtiæ ſuper ſecundi diaphani ſuperficiẽ: & in medio ſecundi diaphani rarioris refringitur ab eadẽ. Alhazen 8 n 7.
[674.] 48. À ſuperficie plana corporis diaphani omnium radiorum illi ſuperficiei incidentiũ, non eſt poßibile fieri refractionem ad aliquod punctum unum.
[675.] 49. Nulla refractio tranſmutat ſitũ partiũ formæ refractæ, ſedſolũ auget uel minuit figurã.
[676.] 50. In omni ſimili ſuperficie eiuſdem diaphani, radij ſecundum æquales angulos incidentes, ſecundũ æquales angulos refringuntur: & ſi maiores ſunt anguli incidentiæ, maiores ſunt angu li refractionum, & ſi minores, minores.
[677.] 51. Datam altitudinem per umbram quanta ſit cognoſcere ſo-le apparente Euclides 18 theo. opticorum.
[678.] VITELLONIS FILII THVRINGORVM ET PO- LONORVM OPTICAE LIBER TERTIVS.
[679.] PETITIONES.
[680.] THEOREMATA. 1. Viſibili lucem actu non participante: ipſum impoßibile eſt uideri. Alhazen 39 n 1.
< >
page |< < (397) of 778 > >|
699397LIBER NONVS. radiorum ſpeculi ſecundum dictam diſpoſitionis quantitatem, præter quàm modicum, quod per-
ditur in limando.
Quòd ſi baſi eiuſdem pyramidis inſcribatur medietas ſemidiametri axe pyrami-
dis exiſtente 18:
erit linea b g 5 minuta, 42 ſecunda, 44 tertia, cuius ſextuplum eſt latus l g, quod e-
rit 34 minuta, 16 ſecunda, 24 tertia:
cuius item ſextuplum erit linea g p: & ipſa erit 3 partes, 25 minu-
ta, 38 ſecunda, 24 tertia:
adiecta ergo linea b g, erit linea b p 3 partes, 31 minuta, 21 ſecunda, 8 tertia:
cuius medietas eſt pars una 45 minuta, 40 ſecunda, 34 tertia:
& eſt punctus ille locus aggregatio-
nis radiorũ ſpeculi ſecundũ talẽ quátitatẽ diſpoſiti, pręter illud, qđ deperditur in limádo.
Similiter
etiã eſt in reliquis formis ſpeculorũ ſecúdũ quátitates uarias acceptorũ & ſemper ſecũdũ ꝓportio
nẽ axis pyramidis, reſpectu diametri baſis, & ſemidiametri, reſpectu ſinus uerſi, fit diuerſitas elóga
tionis pũcti aggregationis radiorũ à ſpeculo, qui ſecundũ eundem modum eſt in omnibus perqui-
rendus.
Aſſumatur ergo pars circuli circum ſcribentis triangulum l m b, & reſecetur ſecundum li-
neam b p, quæ eſt diameter:
& deinde ducatur à centro illius circuli (quod ſit q) linea q l: & re-
832[Figure 832]s u l s n f s m e s k d s h t q g b ſecetur circulus ſecundum illam, remaneatq́;
q l b ſector: in quo poſtea fiant interſectiones trian-
gulorum diuerſarum pyramidum hoc modo.
Quoniam enim angulus l b g eſt angulus ſemicircu-
li:
patet ex 16 p 3 quoniam ipſe eſt maximus omnium angulorum acutorum: ergo eſt maior quo-
libet angulo trianguli cuiuslibet pyramidis.
Reſecetur ergo ab ipſo angulo alicuius trianguli, cu-
ius latus tertium à centro circuli puncto q productum rectum angulum contineat cum linea b q,
quæ eſt ſemidiameter circuli:
producaturq́; à puncto b linea ſecans arcum b l, prout uicinius
poſsit puncto b:
& ſit arcus reſectus b t. Deinde adhuc à puncto b ducantur latera aliorum tri-
angulorum interſecantia arcum b l:
& ſint loca interſectionum t, d, e, f, l: eruntq́; lineæ productæ,
quoniam angulum acutum continent cum linea b q, omnes concurrentes cum linea à puncto q
orthogonaliter imaginata erigi, quæ ſit q s, ut patet per 14 th.
1 huius: facientq́; triangulos inclu-
dentes ſemper altiores ipſis triangulis incluſis ex 21 p 1:
ſintq́; omnium illorum trigonorum ſupe-
riora puncta ſignata per notam s:
quorum triangulorum quilibet ſi
moueatur, latere erecto fixo manente, deſcribet pyramidem rotun-
dam:
& pars motus partem pyramidis efficiet axi copulatam, & pars
833[Figure 833]a e c f d b triangulι reſecta cauſſabit partem pyramidis habentem proportio-
nem ad totam pyramidem, ſicut pars trianguli ad totum triangulum,
& ſicut partialis motus ad totum motum.
Quoniam uerò patet per 2
huius quòd in ſpeculo pyramidali concauo ſecundum lιneas longi-
tudinis pyramidis fit reflexio, ita quòd angulus, quem facit radius
incidens cum linea longitudinis ſpeculi, eſt æqualis angulo reflexio-
nis, ſcilicet ei, quem facit radius reflexus cum eadem linea longitu-
dinis ſpeculi (ut ſi ſuper lineam longitudinis pyramidis alicuius ſpe-
culi, quæ ſit a b, reflectatur radius e c, æquidiſtanter ſemidiametro
baſi incidens, quæ ſit b d:
patet quia angulus e c a æqualis eſt angu-
lo d c b:
quoniam, ut patet per 20 th. 5 huιus, quoſcunque angulos
facit radius incidens cum perpendiculari erecta ſuper ſuperficiem
contingentem ſpeculum in puncto incidentiæ, eoſdem facit radius
reflexus cum eadem perpendiculari:
uniuerſaliter enim angulus in-
cidentiæ eſt æqualis angulo reflexionis.
) Reſumatur ergo q l b ſe-
ctor, & eius trianguli:
quia quod demonſtratum eſt in pyramidibus,
uerum etiam eſt in triangulis cauſſantibus pyramides.
Incidat ergo ipſi ſectori in puncto e radius

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index