Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[Item 1.]
[2.] Optic ae THE SAVRVS. ALHAZENI ARABIS libri ſeptem, nuncprimùm editi. EIVSDEM liber DE CREPVSCVLIS & Nubium aſcenſionibus. ITEM VITELLONIS THVRINGOPOLONI LIBRI X. Omnes inſtaurati, figuris illuſtrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, A' Federico Risnero.
[3.] Cum priuilegio Cæſareo & Regis Galliæ ad ſexennium BASILE AE, PER EPISCOPIOS. M D LXXII.
[4.] Triplicis uiſus, directi, reflexi & refracti, de quo optica diſputat, ar-gumenta.
[5.] FEDERICI RISNE-RI IN ALHAZENI ARABIS OPTICAM PRAEFATIO A D IL LVSTRISSIMAM REGINAM CA-tharinam Mediceam, matrem regis Galliæ Caroli noni.
[6.] CANDIDO LECTORI
[7.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER PRIMVS.
[8.] QVOD LVX PER SE, ET COLORES ILLVMINATI OPE-renturin uiſum aliquam operationem. Cap. 1. 1. Lux per ſe, & color illuminat{us} feriunt oculos. Vitell. in hypotheſ. 6. 16 p 3.
[9.] QVOD LVX VEHEMENS OCCVLTAT QVAEDAM VI-ſibilia quæ lux debilis manifeſtat: & contrà. Cap. 2. 2. Lux uehemens obſcur at quædam uiſibilia, quæ lux debilis illuſtrat: & contrà. 28. 97. 109. 150. 155. 156 p 4.
[10.] QVOD COLORES CORPORVM DIVERSIFICENTVR APVD VI-ſum ſecundum diuerſitatem lucium ordentium ſuper ipſos. Cap. 3. 3. Color uariatur pro lucis qualitate. 1 p 3.
[11.] DE COMPOSITIONE OCVLI, FORMA ET SI-tu. Caput quartum. 4. Ortus & principium oculi exiſtit è cerebro: & conſtat è tribus humori-bus & quatuor tunicis. 4 p 3.
[12.] 5. In toti{us} oculi ſeu motu ſeu quiete, ſit{us} partium ſtabilis permanet. 25 p 3.
[13.] 6. Ocul{us} tot{us} & ſpher a uuea centris differunt: & oculi centrum ect alti{us}. 8 p 3.
[14.] 7. Rect a connectens centra ſphær arum corneæ & uueæ, continuata tranſit per centrum for aminis uueæ, & medium caui nerui optici. 9 p 3.
[15.] 8. Centrum ſphæræ uueæ eſt inferi{us} centris reliquarum oculi partium. 8 p 3.
[16.] 9. Recta connectẽs centra ſphærarũ cryſtallinæ & uueæ, cõtinuata cadit in centrũ circuli cõglutinãtis cryſtallinã & uitreã ſphær {as} cũ uuea: & eſt ad ipſum perpendicularis. 10 p 3.
[17.] 10. Centrum ſphæræ cryſtallinæ alti{us} eſt centro ſphæræ uitreæ. 11 p 3.
[18.] 11. Rect a connectens centra ſphær arum & uueæ, continuata cadit in centrum ui-treæ, & medium cauinerui optici. 12 p 3.
[19.] 12. Centra ſphær arum toti{us} oculi, cryſtallinæ, utriuſ ſuperficiei corneæ, & con-uexæ humoris albuginei, eſt unum punctum. 7 p 3.
[20.] 13. In toti{us} oculi ſeu motu ſeu quiete ſit{us} partium ſtabilis permanet. 25 p 3. Idem 9 n.
[21.] DE QVALITATE VISIONIS, ET AB ILLA DE-pendentibus. Cap. 5. 14. Viſio fit radijs à uiſibili extrinſec{us} ad uiſum manantib{us}. 6 p 3.
[22.] 15. Viſ{us} è ſingulis ſuæ ſuperficiei punctis ſingula uiſibilis punct a uidet. 17. 18 p 3.
[23.] 16. Humor cryſtallin{us} eſt præcipuum organum facult atis opticæ. 4. 18 p 3.
[24.] 17. Lux perpendicularis penetr at per qualibet diuerſa media: obliqua refringitur. 42. 43. 44. 45. 47 p 2.
[25.] 18. Viſio diſtincta fit rectis lineis à uiſibili ad ſuperficiem uiſ{us} perpẽdicularibus. Ita ſin-gula uiſibilis punct a eundem obtinent ſitum in ſuperficie uiſ{us}, quem in uiſibili. 17 p 3.
[26.] 19. Viſio fit per pyramidem, cui{us} uertex eſt in uiſu, baſis in uiſibili. 18. 21. 22 p 3.
[27.] 20. Oculus & ſphæra cryſtallina habent idem centrum. 7 p 3. Idem 12 n.
[28.] 21. Viſibile uiſui oppoſitum uidetur. 2 p 3.
[29.] 22. Viſibile per medium perſpicuum uidetur. 13 p 3.
[30.] 23. Viſio non fit radijs à uiſu emißis. s p 3.
< >
page |< < (1) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div6" type="section" level="0" n="0">
          <pb o="1" file="0007" n="7"/>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div7" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head22" xml:space="preserve">ALHAZEN FILII</head>
          <head xml:id="echoid-head23" xml:space="preserve">ALHAYZEN OPTICAE</head>
          <head xml:id="echoid-head24" xml:space="preserve">LIBER PRIMVS.</head>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s252" xml:space="preserve">PRIMVS Liber in ſeptem capita diuiditur.</s>
            <s xml:id="echoid-s253" xml:space="preserve"> Primum eſt quòd lux per ſe
              <lb/>
            & colores illuminati operentur in uiſum aliquam operationem.</s>
            <s xml:id="echoid-s254" xml:space="preserve"> Secun-
              <lb/>
            dum quòd lux uehemens occultat quædam uiſibilia, quæ lux debilis ma-
              <lb/>
            nifeſtat, & contrà.</s>
            <s xml:id="echoid-s255" xml:space="preserve"> Tertium quòd colores corporum diuerſificantur a-
              <lb/>
            pud uiſum ſecundum dιuerſitatem lucium orientium ſuper ipſos.</s>
            <s xml:id="echoid-s256" xml:space="preserve"> Quartum ect de com
              <lb/>
              <gap/>
            oſitione oculi, forma, & ſitu.</s>
            <s xml:id="echoid-s257" xml:space="preserve"> Quintum declarat qualitatem uiſionis, & dependen-
              <lb/>
            tia ab illa.</s>
            <s xml:id="echoid-s258" xml:space="preserve"> Sextum ect de officio & utilitate inſtrumentorum uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s259" xml:space="preserve"> Septimum de ijs,
              <lb/>
            ſine quib{us} uiſio non potect compleri.</s>
            <s xml:id="echoid-s260" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div8" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head25" xml:space="preserve">QVOD LVX PER SE, ET COLORES ILLVMINATI OPE-
            <lb/>
          renturin uiſum aliquam operationem. Cap. 1.</head>
          <head xml:id="echoid-head26" xml:space="preserve" style="it">1. Lux per ſe, & color illuminat{us} feriunt oculos. Vitell. in hypotheſ. 6. 16 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s261" xml:space="preserve">INuenimus quòd uiſus, quãdo inſpexerit luces ualde fortes, fortiter dolebit ex eis, & habebit no
              <lb/>
            cumentum:</s>
            <s xml:id="echoid-s262" xml:space="preserve"> aſpiciens enim quando aſpexerit corpus ſolis, non poteſt bene aſpicere ipſum, quo-
              <lb/>
            niam uiſus eius dolebit propter ipſius lucem.</s>
            <s xml:id="echoid-s263" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quando inſpexerit ſpeculum terſum,
              <lb/>
            ſuper quod aſcendebat lux ſolis, & fuerit uiſus eius in loco, ad quem reflectitur lux ab illo ſpecu-
              <lb/>
            lo:</s>
            <s xml:id="echoid-s264" xml:space="preserve"> dolebit iterum propter lumen reflexum, perueniens ad ſuum uiſum à ſpeculo, & non poterit a-
              <lb/>
            perire oculum ad inſpicien dum lumen illud.</s>
            <s xml:id="echoid-s265" xml:space="preserve"> Et inuenimus iterum quando aſpiciens intuetur cor-
              <lb/>
            pus mundum album, ſuper quod aſcen debat lux ſolis, & moretur in aſpectu ipſius:</s>
            <s xml:id="echoid-s266" xml:space="preserve"> deinde conuer-
              <lb/>
            tat uiſum ſuum ab eo ad locum obſcurum, debilis lucis:</s>
            <s xml:id="echoid-s267" xml:space="preserve"> quòd fere
              <unsure/>
            nõ poterit comprehendere res
              <lb/>
            uiſibiles illius loci comprehenſione uera:</s>
            <s xml:id="echoid-s268" xml:space="preserve"> & inueniet coopertorium quaſi inter uiſum & ipſas:</s>
            <s xml:id="echoid-s269" xml:space="preserve"> de-
              <lb/>
            in de paulatim diſcooperietur, & reuertetur uiſus in ſuam diſpoſitionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s270" xml:space="preserve"> Et iterum, quando inſpi-
              <lb/>
            ciens inſpexerit ignem fortem:</s>
            <s xml:id="echoid-s271" xml:space="preserve"> & fuerit intuitus ipſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s272" xml:space="preserve"> & moretur in aſpiciendo longo tempore:</s>
            <s xml:id="echoid-s273" xml:space="preserve">
              <lb/>
            deinde declinet uiſum ſuum ad locum obſcurum, debilis lucis:</s>
            <s xml:id="echoid-s274" xml:space="preserve"> inueniet iterum idem in uiſu ſuo.</s>
            <s xml:id="echoid-s275" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et iterum inuenimus, quando inſpiciens inſpexerit corpus mũdum album, ſuper quod oriebatur
              <lb/>
            lux diei:</s>
            <s xml:id="echoid-s276" xml:space="preserve"> & fuerit illa lux fortis, quamuis non ſit lux ſolis:</s>
            <s xml:id="echoid-s277" xml:space="preserve"> & moretur in aſpectu diu deinde conuer-
              <lb/>
            tat uiſum ſuum ad locum obſcurum:</s>
            <s xml:id="echoid-s278" xml:space="preserve"> inueniet formam lucis illius in loco illo, & inueniet cum hoc
              <lb/>
            figuram eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s279" xml:space="preserve"> deinde ſi clauſerit uiſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s280" xml:space="preserve"> inueniet in ipſo formam illius lucis:</s>
            <s xml:id="echoid-s281" xml:space="preserve"> deinde auferetur hoc,
              <lb/>
            & reuertetur oculus in ſuam diſpoſitionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s282" xml:space="preserve"> Et ſimiliter erit diſpoſitus uiſus, quãdo inſpexerit cor-
              <lb/>
            pus, ſuper quod oriebatur lux ſolis.</s>
            <s xml:id="echoid-s283" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quando inſpexerit corpus clarè album, ſuper quod
              <lb/>
            oriebatur lux ignis, quando luxignis fuerit fortis, & moretur in aſpiciendo ipſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s284" xml:space="preserve"> deinde receſſe-
              <lb/>
            rit ad locum obſcurum:</s>
            <s xml:id="echoid-s285" xml:space="preserve"> inueniet iterum in eo idem hoc in fuo uiſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s286" xml:space="preserve"> Et ſimiliter quando aſpiciens
              <lb/>
            fuerit in domo, in qua fuerit foramen amplum diſcoopertum ad cœlum:</s>
            <s xml:id="echoid-s287" xml:space="preserve"> & aſpexerit ex illo loco
              <lb/>
            cœlum in luce diei:</s>
            <s xml:id="echoid-s288" xml:space="preserve"> & moretur in aſpiciendo ipſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s289" xml:space="preserve"> deinde reuertatur uiſus eius ad locum obſcu-
              <lb/>
            rum in domo:</s>
            <s xml:id="echoid-s290" xml:space="preserve"> inueniet formam lucis, quam comprehendebat ex foramine cum figura foraminis
              <lb/>
            in loco obſcuro:</s>
            <s xml:id="echoid-s291" xml:space="preserve"> & ſi clauſerit oculum ſuum:</s>
            <s xml:id="echoid-s292" xml:space="preserve"> inuenier iterum in eo formam illam.</s>
            <s xml:id="echoid-s293" xml:space="preserve"> Omnia ergo iſta
              <lb/>
            ſignificant, quòd lux operetur in uiſum aliquam operationẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s294" xml:space="preserve"> Et inuenimus iterũ quod, quãdo aſpi
              <lb/>
            ciẽs inſp exerit uiridarium multæ ſpiſsitudinis herbarum, ſuper quod oriebatur lux ſolis:</s>
            <s xml:id="echoid-s295" xml:space="preserve"> & more-
              <lb/>
            turin aſpiciendo ipſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s296" xml:space="preserve"> deinde conuertat ſuum uiſum ad locum obſcurum:</s>
            <s xml:id="echoid-s297" xml:space="preserve"> inueniet in illo loco
              <lb/>
            obſcuro formam coloratam à uirore illarum herbarum:</s>
            <s xml:id="echoid-s298" xml:space="preserve"> deinde ſi aſpexerit in iſta diſpoſitione uiſi-
              <lb/>
            bilia alba:</s>
            <s xml:id="echoid-s299" xml:space="preserve"> & fuerint illa uiſibilia in umbra, & loco debilis lucis:</s>
            <s xml:id="echoid-s300" xml:space="preserve"> inueniet colores iſtos admixtos cũ
              <lb/>
            uirore:</s>
            <s xml:id="echoid-s301" xml:space="preserve"> & ſi clauſerit oculum ſuum:</s>
            <s xml:id="echoid-s302" xml:space="preserve"> iterum inueniet in ipſo formam lucis & formam uiroris:</s>
            <s xml:id="echoid-s303" xml:space="preserve"> deinde
              <lb/>
            diſcooperietur illud, & auferetur.</s>
            <s xml:id="echoid-s304" xml:space="preserve"> Et ſimiliter ſi aſpexerit corpus coloratum colore cæruleo uel ru-
              <lb/>
            beo, uel alio colore forti ſcintillante, ſuper quod oriebatur lux ſolis:</s>
            <s xml:id="echoid-s305" xml:space="preserve"> & moretu:</s>
            <s xml:id="echoid-s306" xml:space="preserve"> in
              <gap/>
            ſpiciẽdo ipſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s307" xml:space="preserve">
              <lb/>
            deinde auferat uiſum ſuum ad uiſibilia alba in loco debilis lucis:</s>
            <s xml:id="echoid-s308" xml:space="preserve"> inueniet colores illos admixtos cũ
              <lb/>
            illo colore.</s>
            <s xml:id="echoid-s309" xml:space="preserve"> Iſta ergo ſignificant quòd colores illuminati operentur in uiſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s310" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div9" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head27" xml:space="preserve">QVOD LVX VEHEMENS OCCVLTAT QVAEDAM VI-
            <lb/>
          ſibilia quæ lux debilis manifeſtat: & contrà. Cap. 2.</head>
          <head xml:id="echoid-head28" xml:space="preserve" style="it">2. Lux uehemens obſcur at quædam uiſibilia, quæ lux debilis illuſtrat: &
            <lb/>
          contrà. 28. 97. 109. 150. 155. 156 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s311" xml:space="preserve">ET iterum uidemus ſtellas in nocte, & non uidemus ipſas in luce diei:</s>
            <s xml:id="echoid-s312" xml:space="preserve"> & nulla eſt differentia in-
              <lb/>
            ter tempora, niſi quòd aer medius inter uiſum noſtrum & cœlum eſt in die illuminatus, & in
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>