Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
Scan Original
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N10136" level="2" n="1" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N1025D" level="3" n="1" type="chapter" type-free="capitulum">
              <p xml:id="N10305">
                <s xml:id="N1038E" xml:space="preserve">
                  <pb chead="Prime partis" file="0007" n="7"/>
                tas ter ſumpta: adequate conſtituit ternarium
                  <lb/>
                et quater ſumpta: quaternarium. </s>
                <s xml:id="N10398" xml:space="preserve">et dualitas eſt
                  <lb/>
                pars aliquota numeri octonarii. </s>
                <s xml:id="N1039D" xml:space="preserve">quoniam duali­
                  <lb/>
                tas quater ſumpta adequate numerū octonariuꝫ
                  <lb/>
                conſtituit. </s>
                <s xml:id="N103A4" xml:space="preserve">¶ Ex quo patet /  dualitas non eſt ꝑrs
                  <lb/>
                aliquota numeri ſeptenarii quoniam non aliquo­
                  <lb/>
                ties ſumpta: reddit illud totum adequate. </s>
                <s xml:id="N103AB" xml:space="preserve">¶ Pro­
                  <lb/>
                portio autem irrationalis: eſt illa que nõ immedi­
                  <lb/>
                ate ab aliquo numero denominatur. </s>
                <s xml:id="N103B2" xml:space="preserve">Alio modo
                  <lb/>
                proportio irrationalis: eſt duarum quantitatum
                  <lb/>
                ita ſe habentiū:  nulla pars aliquota vnius eſt
                  <lb/>
                ꝑs aliq̊ta alteriꝰ vt ꝓportio q̄ ē īter diametrū et co­
                  <lb/>
                ſtã ſui q̈drati. </s>
                <s xml:id="N103BD" xml:space="preserve">nã diameṫ excedit coſtã et nõ aliq̊ties
                  <lb/>
                nec ꝑ aliquã ꝑtem aliquotã. </s>
                <s xml:id="N103C2" xml:space="preserve">vel per aliq̈s ꝑtes ali­
                  <lb/>
                quotas. </s>
                <s xml:id="N103C7" xml:space="preserve">vt inferius probabitur in capitulo de ꝓ-
                  <lb/>
                portione irrationali.
                  <note position="left" xlink:href="note-0007-01a" xlink:label="note-0007-01" xml:id="N10458" xml:space="preserve">Diuiſio
                    <lb/>
                  ꝓportio­
                    <lb/>
                  nū rõna-
                    <lb/>
                  lium.</note>
                </s>
                <s xml:id="N103D1" xml:space="preserve">¶ Proportionum auteꝫ ra-
                  <lb/>
                tionalium .5. ſunt ſpecies tres ſimplices: et due cõ­
                  <lb/>
                poſite. </s>
                <s xml:id="N103D8" xml:space="preserve">¶ Simplices ſunt iſte. </s>
                <s xml:id="N103DB" xml:space="preserve">multiplex: ſuperpar­
                  <lb/>
                ticularis: et ſuprapartiēs. </s>
                <s xml:id="N103E0" xml:space="preserve">¶ Compoſite vero ſunt
                  <lb/>
                multiplex. </s>
                <s xml:id="N103E5" xml:space="preserve">multiplex ſuperparticularis: mĺtiplex
                  <lb/>
                ſuprapartiens </s>
                <s xml:id="N103EA" xml:space="preserve">¶ Unde proportio multiplex: eſt ꝓ­
                  <lb/>
                portio qua maius continet minus aliquoties ta-
                  <lb/>
                tū vt dupla, tripla .4. enim continent .2. bis. / et .6.
                  <lb/>
                continent .2. ter tantum </s>
                <s xml:id="N103F3" xml:space="preserve">Et ideo inter illos nume-
                  <lb/>
                ros eſt ꝓportio multiplex. </s>
                <s xml:id="N103F8" xml:space="preserve">¶ Proportio vero ſu-
                  <lb/>
                perparticularis. </s>
                <s xml:id="N103FD" xml:space="preserve">eſt proportio qua maius cõtinet
                  <lb/>
                minus ſemel tãtū: et aliquam partem eius aliquo­
                  <lb/>
                tã adeq̈te. </s>
                <s xml:id="N10404" xml:space="preserve">vt ꝓportio ſex ad .4. nã .6. cõtinet .4. ſe-
                  <lb/>
                mel tm̄ et medietatē q̄ eſt pars aliquota ipſoꝝ .4.
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N1040A" xml:space="preserve">¶ Proportio autem ſuprapartiēs: eſt proportio
                  <lb/>
                qua maius continet minus ſemel tantū: et aliquot
                  <lb/>
                partes eius aliquotas: que ſimul non faciunt ali­
                  <lb/>
                quam eius partem aliquotam. </s>
                <s xml:id="N10413" xml:space="preserve">vt ꝓportio que eſt
                  <lb/>
                inter .7. et .5. </s>
                <s xml:id="N10418" xml:space="preserve">Nam .7. continent .5. ſemel tantum: et
                  <lb/>
                duas partes eius aliquotas: puta duas vnitates
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N1041E" xml:space="preserve">¶ Sed proportio multiplex ſuperparticularis eſt
                  <lb/>
                illa qua maius continet minus aliquotiens: et
                  <lb/>
                cum hoc aliquam eius partem aliquotam tantuꝫ
                  <lb/>
                vt proportio que eſt inter nouem et .4. </s>
                <s xml:id="N10427" xml:space="preserve">Nã .9. con-
                  <lb/>
                tinent .4. bis. / et vnam partem numeri quaternarii
                  <lb/>
                puta vnitatem. </s>
                <s xml:id="N1042E" xml:space="preserve">¶ Proportio autem multiplex ſu­
                  <lb/>
                prapartiens: eſt illa qua maius continent minus
                  <lb/>
                aliquotiens et aliquot partes eiꝰ aliquotas: que
                  <lb/>
                non faciunt vnam eius partem aliquotam vt pro­
                  <lb/>
                portio que eſt inter .11. et .4. </s>
                <s xml:id="N10439" xml:space="preserve">Nã .11. continent .4. bis /
                  <lb/>
                et tres partes aliquotas ipſorum .4. et ille nõ fa-
                  <lb/>
                ciunt aliquam partem aliquotam ipſorum .4.</s>
              </p>
              <note position="left" xml:id="N10464" xml:space="preserve">Sufficiē-
                <lb/>
              cia quī
                <lb/>
              numeri ꝓ­
                <lb/>
              portiõis
                <lb/>
              rõaĺ ma­
                <lb/>
              ioris ine­
                <lb/>
              q̈litatis.</note>
              <p xml:id="N10474">
                <s xml:id="N10475" xml:space="preserve">¶ Harum autem proportionum: ſiue ſpecierum ꝓ­
                  <lb/>
                portionum ſufficientia: talis ratione haberi põt
                  <lb/>
                vt adducit Albertus de ſaxonia ī ſuo tractatu de
                  <lb/>
                proportionibus poſt alios mathematicos. </s>
                <s xml:id="N1047E" xml:space="preserve">Qm̄
                  <lb/>
                oīs numerus: ſiue quantitas ad aliam quantitatē
                  <lb/>
                habens rationalem proportiouem: aut excedit
                  <lb/>
                eam: aut exceditur ab illa. </s>
                <s xml:id="N10487" xml:space="preserve">Si excedit eam: aut
                  <lb/>
                continet ipſam aliquoties. </s>
                <s xml:id="N1048C" xml:space="preserve">aut ſemel tantū: et ali­
                  <lb/>
                quid vltra. </s>
                <s xml:id="N10491" xml:space="preserve">aut pluries et aliquid vltra. </s>
                <s xml:id="N10494" xml:space="preserve">Si primū /
                  <lb/>
                tunc erit proportio multiplex </s>
                <s xml:id="N10499" xml:space="preserve">Si ſecūdū / aut illud
                  <lb/>
                aliquid vltra eſt vna pars eius aliquota adequa-
                  <lb/>
                te: aut ē plures partes aliquote que nõ faciūt vnã
                  <lb/>
                partem aliquotam. </s>
                <s xml:id="N104A2" xml:space="preserve">Si primum: ſic eſt ꝓportio ſu­
                  <lb/>
                perparticularis. </s>
                <s xml:id="N104A7" xml:space="preserve">Si ſecundum / eſt proportio ſuꝑ-
                  <lb/>
                partiens. </s>
                <s xml:id="N104AC" xml:space="preserve">Si vero maior quantitas continet mi-
                  <lb/>
                norē pluries. </s>
                <s xml:id="N104B1" xml:space="preserve">et aliquid vltra. </s>
                <s xml:id="N104B4" xml:space="preserve">vel illud quod vltra
                  <lb/>
                continet eſt pars aliquota adequate aut: plures
                  <lb/>
                partes aliquote: que non faciunt vnã. </s>
                <s xml:id="N104BB" xml:space="preserve">Si primum /
                  <lb/>
                ſic eſt proportio multiplex ſuperparticulares. </s>
                <s xml:id="N104C0" xml:space="preserve">Si
                  <cb chead="Capitulum ſecundum"/>
                ſecundum ſic eſt proportio multiplex ſupraparti-
                  <lb/>
                ens. </s>
                <s xml:id="N104C8" xml:space="preserve">Et quia quantitas maior habens proportio­
                  <lb/>
                nē rationalem ad quantitatem minorē nõ poteſt
                  <lb/>
                pluribus modis ad illam referri
                  <gap/>
                ſiue compara-
                  <lb/>
                ri. </s>
                <s xml:id="N104D3" xml:space="preserve">quam his quin modis conſequens eſt /  non
                  <lb/>
                poſſunt eſſe plures ſpecies proportionis rationa­
                  <lb/>
                lis his .5. </s>
                <s xml:id="N104DA" xml:space="preserve">Quãdoquidem eodem modo venari po­
                  <lb/>
                teſt minoris inequalitatis proportionum ſuffici­
                  <lb/>
                entia. </s>
                <s xml:id="N104E1" xml:space="preserve">Sola enim ratione: proportio maioris ine­
                  <lb/>
                qualitatis: et minoris differunt) </s>
                <s xml:id="N104E6" xml:space="preserve">De irrationali
                  <lb/>
                autem poſterius dicetur.</s>
              </p>
            </div>
            <div xml:id="N104EB" level="3" n="2" type="chapter" type-free="capitulum">
              <head xml:id="N104F0" xml:space="preserve">Cpitulum ſecundum / in quo agitur de ſpe­
                <lb/>
              ciebus horum quin generum proportionū
                <lb/>
              et de ipſarum generatione.</head>
              <p xml:id="N104F7">
                <s xml:id="N104F8" xml:space="preserve">OMnis proportio ſiue omne ge­
                  <lb/>
                nus proportiõis: infinitas habet ſpecies
                  <lb/>
                </s>
                <s xml:id="N104FE" xml:space="preserve">Unde genus multiplicis: habet infinitas
                  <lb/>
                ſpecies denominatas a naturali ſerie numerorū
                  <lb/>
                puta duplã denominatã a binario triplã a terna­
                  <lb/>
                rio: milleculpam a millenario: centuplam a cen-
                  <lb/>
                tenario. </s>
                <s xml:id="N10509" xml:space="preserve">et ſic in infinitū. </s>
                <s xml:id="N1050C" xml:space="preserve">¶ Proportio em̄ dupla:
                  <lb/>
                eſt illa qua maius continet minus: bis adequate
                  <lb/>
                vt .4. cum .2. et tripla qua maius continet minus:
                  <lb/>
                ter adequate. </s>
                <s xml:id="N10515" xml:space="preserve">et quadrupla quater adequate. </s>
                <s xml:id="N10518" xml:space="preserve">et ſic
                  <lb/>
                in infinitum. </s>
                <s xml:id="N1051D" xml:space="preserve">¶ Generãtur autem omnes ꝓportio­
                  <lb/>
                nes duple que infinite ſunt iſto modo. </s>
                <s xml:id="N10522" xml:space="preserve">Diſpona-
                  <lb/>
                tur / primo ſeries naturalis numeroꝝ in vna linea
                  <lb/>
                et in alia linea inferiori diſponantur omnes nu-
                  <lb/>
                meri excedentes ſe binario: incipiendo a binario
                  <lb/>
                in infinitum. </s>
                <s xml:id="N1052D" xml:space="preserve">Et iſto modo cõparando primum ſu-
                  <lb/>
                perioris linie primo inferioris: et ſecundū ſecūdo
                  <lb/>
                et tertiū tertio.
                  <note position="right" xlink:href="note-0007-02a" xlink:label="note-0007-02" xml:id="N10547" xml:space="preserve">gñatio ꝓ­
                    <lb/>
                  portõnū
                    <lb/>
                  duplarū</note>
                </s>
                <s xml:id="N10539" xml:space="preserve">et ſic in infinitum inuenientur infi-
                  <lb/>
                nite ꝓportiõis duple. </s>
                <s xml:id="N1053E" xml:space="preserve">in preſenti figura clare hoc
                  <lb/>
                poteris conſpicere.</s>
              </p>
              <xhtml:table xml:id="N10551">
                <xhtml:tr xml:id="N10552">
                  <xhtml:td xml:id="N10553" xml:space="preserve"/>
                </xhtml:tr>
              </xhtml:table>
              <p xml:id="N10555">
                <s xml:id="N10556" xml:space="preserve">Per naturalem ſeriē numerorum: intelligas ordi­
                  <lb/>
                ne numerorū incipiēdo ab vnitate nullū numeruꝫ
                  <lb/>
                omittendo. </s>
                <s xml:id="N1055D" xml:space="preserve">vt .1.2.3.4. etc̈. </s>
                <s xml:id="N10560" xml:space="preserve">¶ Sed infinite ꝓportio-
                  <lb/>
                nes triple: iſto modo generantur </s>
                <s xml:id="N10565" xml:space="preserve">Diſponatur / oēs
                  <lb/>
                nūeri ſcḋm ſeriē naturalē nūerorū incipiendo ab
                  <lb/>
                vnitate ī vna linea et ī linea īferiori diſponãt̄̄ oēs
                  <lb/>
                nūeri excedētes ſe ṫnario. </s>
                <s xml:id="N1056E" xml:space="preserve">et tūc cõparãdo ṗmū īfe­
                  <lb/>
                rioris ordinis prīo ſuperioris et ſecūdū ſecūdo et
                  <lb/>
                tertiū tertio:
                  <note position="right" xlink:href="note-0007-03a" xlink:label="note-0007-03" xml:id="N1057E" xml:space="preserve">gñatio ꝓ­
                    <lb/>
                  portõnū
                    <lb/>
                  triplarū</note>
                habebunt̄̄ infinite ꝓportiões triple.</s>
              </p>
              <xhtml:table xml:id="N10588">
                <xhtml:tr xml:id="N10589">
                  <xhtml:td xml:id="N1058A" xml:space="preserve"/>
                </xhtml:tr>
              </xhtml:table>
              <note position="right" xml:id="N1058C" xml:space="preserve">gñatio ꝓ­
                <lb/>
              portõnū
                <lb/>
              q̈drupla­
                <lb/>
              rum:</note>
              <p xml:id="N10596">
                <s xml:id="N10597" xml:space="preserve">Si vero velis gñare oēs ꝓportiões quadruplas:
                  <lb/>
                capias nūeros excedentes ſe q̈ternario. </s>
                <s xml:id="N1059C" xml:space="preserve">incipiēdo
                  <lb/>
                a nūero q̈ternario cū ſerie naturali nūeroꝝ.
                  <note position="right" xlink:href="note-0007-04a" xlink:label="note-0007-04" xml:id="N105BE" xml:space="preserve">Gñatio
                    <lb/>
                  quītupla­
                    <lb/>
                  rum.</note>
                </s>
                <s xml:id="N105A6" xml:space="preserve">¶ Si
                  <lb/>
                aūt quītuplã: capias oēs excedētes ſe q̇nario
                  <note position="right" xlink:href="note-0007-05a" xlink:label="note-0007-05" xml:id="N105C8" xml:space="preserve">Gñatio
                    <lb/>
                  ſextupla­
                    <lb/>
                  rum.</note>
                </s>
                <s xml:id="N105B0" xml:space="preserve">¶ Si
                  <lb/>
                ſextuplã ſenario. </s>
                <s xml:id="N105B5" xml:space="preserve">et ſic in infinitū vt facile eſt vide-
                  <lb/>
                re in figuris ſequentibus.</s>
              </p>
              <xhtml:table xml:id="N105D2">
                <xhtml:tr xml:id="N105D3">
                  <xhtml:td xml:id="N105D4" xml:space="preserve"/>
                </xhtml:tr>
              </xhtml:table>
              <p xml:id="N105D6">
                <s xml:id="N105D7" xml:space="preserve">¶ Suꝑparticularis autē ꝓportio etiam infinitas
                  <lb/>
                habet ſpecies denoīatas a partibus aliquotis: et
                  <lb/>
                vnitate. </s>
                <s xml:id="N105DE" xml:space="preserve">puta a medietate: a tertia quarta quinta /
                  <lb/>
                et ſic in infinitū. </s>
                <s xml:id="N105E3" xml:space="preserve">Et ideo prima ſpecies eiꝰ et maxīa
                  <lb/>
                dicitur ſexquialtera. ſecūda vero ſexquitertia. ſex­ </s>
              </p>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>