Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
Scan Original
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N15C22" level="3" n="1" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N16983" level="4" n="6" type="chapter" type-free="capitulum">
                <p xml:id="N16D4A">
                  <s xml:id="N16DB7" xml:space="preserve">
                    <pb chead="Primi tractatus" file="0070" n="70"/>
                  ꝑtranſit illã in ſubſexquitertio tēpore vel minori.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N16DD6" xml:space="preserve">Cõſequentia eſt nota et minor ꝓbatur: q2 ſi tran-
                    <lb/>
                  ſeundo ſecundã moueretur a ſubtripla ꝓportiõe
                    <lb/>
                  et ſecūda eſſet equalis prime extēſiue / tūc in triplo
                    <lb/>
                  tēpore ꝑtranſiret illã ad tēpus in quo pertranſit
                    <lb/>
                  primã puta in tribus horis qm̄ ꝑtranſit primã in
                    <lb/>
                  hora / vt poſitū eſt: ſed modo illa ſecunda pars eſt
                    <lb/>
                  ſubquadrupla ad primaꝫ / ergo in ſubquadruplo
                    <lb/>
                  tēpore ꝑtranſibit eam: ſed ſubquadruplū ad tres
                    <lb/>
                  horas ſunt .3. quarte: et tres quarte ſūt ſubſexqui­
                    <lb/>
                  tertiū ad vnã horã in qua ꝑtranſit primã partem /
                    <lb/>
                  igitur ſecundã trãſit in ſubſexquitertio tēpore ad
                    <lb/>
                  primã. </s>
                  <s xml:id="N16DEF" xml:space="preserve">Et ſic ꝓbabis /  tertiã in ſubſexquitertio
                    <lb/>
                  tēpore ꝑtranſit ad ſecundã: et de oībus aliis con-
                    <lb/>
                  ſequenter. </s>
                  <s xml:id="N16DF6" xml:space="preserve">adiutorio ſecūdi correlarii quarte con­
                    <lb/>
                  cluſionis quarti capitis ſecunde partis.</s>
                </p>
                <p xml:id="N16DFB">
                  <s xml:id="N16DFC" xml:space="preserve">Reſpondeo ad replicã cõcedendo an­
                    <lb/>
                  tecedens: dūmodo ille partes ꝓportiõales illius
                    <lb/>
                  reſiſtentie nõ ſe habeant in ꝓportione dupla nec
                    <lb/>
                  in aliqua minori: et nego cõſequentiã. </s>
                  <s xml:id="N16E05" xml:space="preserve">Et ratio eſt /
                    <lb/>
                  q2 talis reſiſtentia de qua cõceditur nõ eſt vnifor-
                    <lb/>
                  miter difformis: nec talis potētia requirit tantū
                    <lb/>
                  tēpus ad ꝑtranſeundū ſecundã partē ꝓportiõa-
                    <lb/>
                  lem quantū ad ꝑtrãſeundū primã: vt iam ꝓbatuꝫ
                    <lb/>
                  eſt.
                    <note position="left" xlink:href="note-0070-01a" xlink:label="note-0070-01" xml:id="N16F71" xml:space="preserve">1. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16E17" xml:space="preserve">¶ Ex deductione et ſolutione huiꝰ argumenti
                    <lb/>
                  ſequitur primo:  ſi potentia vt quatuor cõtinuo
                    <lb/>
                  moueretur per mediū vniformiter difforme a non
                    <lb/>
                  gradu reſiſtentie vſ ad quartū: et perpetuo du-
                    <lb/>
                  raret potentia et mediū taliter diſpoſitū: ꝑpetuo
                    <lb/>
                  ipſa moueretur: et nun̄ ipſuꝫ ꝑtranſiret. </s>
                  <s xml:id="N16E24" xml:space="preserve">Patet
                    <lb/>
                  hoc correlariū ex deductiõe et ſolutiõe argumenti
                    <lb/>
                    <note position="left" xlink:href="note-0070-02a" xlink:label="note-0070-02" xml:id="N16F77" xml:space="preserve">2. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16E30" xml:space="preserve">¶ Sequitur ſecūdo:  reſiſtentia vniformiter dif-
                    <lb/>
                  formis nõ correſpõdet gradui medio reſiſtentie:
                    <lb/>
                  ita  tantū reſiſtat ſicut gradus medius. </s>
                  <s xml:id="N16E37" xml:space="preserve">Proba­
                    <lb/>
                  tur hoc ex p̄cedenti correlario / q2 alias ſequeretur
                    <lb/>
                   potentia vt .4. poſſet in tēpore finito ꝑtranſire
                    <lb/>
                  reſiſtentiã vniformiter difformē a nõ gradu vel a
                    <lb/>
                  gradu certo minori vſ ad quartū / q2 moueretur
                    <lb/>
                  in ea a ꝓportiõe dupla vel aliqua alia certa eq̇ua­
                    <lb/>
                  lenter per totã illã reſiſtentiam. </s>
                  <s xml:id="N16E46" xml:space="preserve">¶ Sed q2 aliquis
                    <lb/>
                  poſſet dicere /  correſpõdet gradui medio: dūmo­
                    <lb/>
                  do g̈dus ſūmꝰ talis teſiſtētie nõ ſit eq̈lis potentie
                    <lb/>
                  mouēti in ea vel minor.
                    <note position="left" xlink:href="note-0070-03a" xlink:label="note-0070-03" xml:id="N16F7D" xml:space="preserve">Gaytha-
                      <lb/>
                    uus de
                      <lb/>
                    thebis.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16E54" xml:space="preserve">Ideo aliter ꝓbo p̄dictum
                    <lb/>
                  correlariū ratiõe Gaythani de thebis ſi memini:
                    <lb/>
                  q2 ſi correſpõderet gradui medio ſeq̄ret̄̄ /  poten­
                    <lb/>
                  tia vt .9. in equali tēpore adequate ꝑtranſiret re-
                    <lb/>
                  ſiſtentiã vniformiter difformē a nõ gradu vſ ad
                    <lb/>
                  octauū: in quo adequate ꝑtranſiret ſcḋaꝫ medie-
                    <lb/>
                  tatē eiꝰ: ita  ita cito ꝑtranſiret totū ſicut eiꝰ me-
                    <lb/>
                  dietatē adequate: ſed ↄ̨ñs eſt manifeſte falſū: igit̄̄
                    <lb/>
                  illud ex quo ſequit̄̄. </s>
                  <s xml:id="N16E67" xml:space="preserve">Sequela ꝓbatur / q2 talis po-
                    <lb/>
                  tentia vt .9. haberet ad totã illã reſiſtentiã ꝓpor-
                    <lb/>
                  tionē duplã ſexquiquartã: cū tota illa reſiſtentia
                    <lb/>
                  ſit per te vt .4. qui eſt gradus mediꝰ. </s>
                  <s xml:id="N16E70" xml:space="preserve">Modo .9. ad
                    <lb/>
                  4. eſt ꝓportio dupla ſexquiquarta: et ad ſecundaꝫ
                    <lb/>
                  medietatē haberet ꝓportionē ſexquialterã: cum
                    <lb/>
                  gradus eiꝰ medius ſit vt .6. </s>
                  <s xml:id="N16E79" xml:space="preserve">Modo .9. ad .6. eſt ꝓ-
                    <lb/>
                  portio ſexquialtera: ſed ꝓportio ſexquialtera eſt
                    <lb/>
                  ſubdupla ad duplã ſexquiquartã / vt patꝫ ex ſexto
                    <lb/>
                  capite ſcḋe partis et ſpaciū trãſeundū ab illa pro­
                    <lb/>
                  portiõe puta ſcḋa medietas eſt ſubduplū ad totã
                    <lb/>
                  illã reſiſtentiã: ergo ſequit̄̄ /  ī equali tēpore ꝑtrã­
                    <lb/>
                  ſit illã ſcḋam medietatē et totã illã reſiſtentiã: qḋ
                    <lb/>
                  fuit ꝓbandū.
                    <note position="left" xlink:href="note-0070-04a" xlink:label="note-0070-04" xml:id="N16F87" xml:space="preserve">3. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16E8F" xml:space="preserve">¶ Sequit̄̄ tertio /  quãuis potentia
                    <lb/>
                  vt .4. nõ ſufficit ꝑtrãſire reſiſtentiam vniformiter
                    <lb/>
                  difformē a ſcḋo g̈du vſ ad quartū: cuiꝰ videlicet
                    <lb/>
                  prima pars ꝓportiõalis ꝓportiõe dupla incipit
                    <lb/>
                  a ſcḋo vſ ad tertiū et ſcḋa īcipit a tertio vſ ad
                    <lb/>
                  tertiū cū dimidio / et ſic cõſequēter: nichilominꝰ tñ
                    <cb chead="Capitulū ſextū."/>
                  talis potētia vt .4. ſufficit ꝑtrãſire tantã reſiſten-
                    <lb/>
                  tiã extenſiue: cuiꝰ videlicet prima pars ꝓportiõa-
                    <lb/>
                  lis ꝓportione quadrupla eſt oīno cõſimilis reſi-
                    <lb/>
                  ſtētie cū prima parte ꝓportiõali ꝓportiõe dupla
                    <lb/>
                  alterius reſiſtentie vniformiter difformis, et ſcḋa
                    <lb/>
                  cū ſecūda, et tertia cū tertia, et ſic cõſequēter. </s>
                  <s xml:id="N16EA9" xml:space="preserve">Pri­
                    <lb/>
                  ma pars ptꝫ ex deductione et ſolutione argumēti
                    <lb/>
                  et ſecūda ex deductione et ſolutione replice.
                    <note position="right" xlink:href="note-0070-05a" xlink:label="note-0070-05" xml:id="N16F8D" xml:space="preserve">4. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16EB5" xml:space="preserve">¶ Se-
                    <lb/>
                  quitur quarto /  quãuis potētia vt .4. nõ ſufficit
                    <lb/>
                  ꝑtranſire in aliquo tēpore finito reſiſtentiã peda­
                    <lb/>
                  lem vniformiter difformē terminatã ad quartū:
                    <lb/>
                  cuiꝰ videlicet prima pars ꝓportiõalis ꝓportione
                    <lb/>
                  dupla incipiat a ſcḋo et terminet̄̄ ad tertiū .etc̈. vt
                    <lb/>
                  poſitū eſt in priori ꝑte p̄cedētꝪ correlarii: nichilo­
                    <lb/>
                  minus vbi talis reſiſtētia pedalis efficeretur qua­
                    <lb/>
                  drupedalis per rarefactionē aut augmentationē
                    <lb/>
                  (nõ eſt cura) ita tamen  ille partes reſiſtētie que
                    <lb/>
                  cõtinuo ſe habebant in ꝓportione dupla cõtinuo
                    <lb/>
                  ſe habeant in ꝓportione quadrupla quo ad extē-
                    <lb/>
                  ſionē: ipſis tamē manētibꝰ ſemꝑ in eodē ſtatu quo
                    <lb/>
                  ad ītēſionē: potētia vt .4. ſufficit tūc illã reſiſtentiã
                    <lb/>
                  in tꝑe finito ꝑtrãſire. </s>
                  <s xml:id="N16ED4" xml:space="preserve">Patet ṗma pars correlarii
                    <lb/>
                  ex ṗori correlaro et ſcḋa ex deductiõe replice.
                    <note position="right" xlink:href="note-0070-06a" xlink:label="note-0070-06" xml:id="N16F93" xml:space="preserve">5. correĺ.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16EDE" xml:space="preserve">¶ Ex
                    <lb/>
                  q̊ correlario ſequitur facile quītū /  quãuis talis
                    <lb/>
                  reſiſtentia ſic ad quadruplū augeat̄̄ extenſiue: ni­
                    <lb/>
                  chilominus tamē infinite partes eiꝰ ꝓportiõales
                    <lb/>
                  diminuūtur, et efficiūtur minores extenſiue. </s>
                  <s xml:id="N16EE9" xml:space="preserve">Pri-
                    <lb/>
                  ma pars ponit̄̄ / et ſcḋa ꝓbatur / q2 ſi infinite mane­
                    <lb/>
                  rent tante quãte erant antea: cū maneãt eque in-
                    <lb/>
                  tenſe et eque reſiſtētes: eo modo reſiſterēt quo reſi­
                    <lb/>
                  ſtebant antea quãdo cõtinuo ſe habebãt in ꝓpor­
                    <lb/>
                  tione dupla: ſed antea requirebat̄̄ tēpus infinitū
                    <lb/>
                  ad ꝑtranſeundū illas a tali potentia: cū tantū tē­
                    <lb/>
                  pus requirebat̄̄ ad ꝑtranſeundū aliquã partē vel
                    <lb/>
                  maiꝰ quantū ad quãlibet p̄cedentē: vt ptꝫ ex dedu­
                    <lb/>
                  ctione argumēti: igitur modo etiã requireret̄̄ tē-
                    <lb/>
                  pus infinitū: ſed hoc eſt falſum / vt patꝫ ex p̄cedenti
                    <lb/>
                  correlario / igitur illud ex quo ſequitur: et ꝑ conſe­
                    <lb/>
                  quēs dicendū eſt /  īfinite efficiūtur minores extē-
                    <lb/>
                  ſiue: cū nec etiã dicendū ſit /  efficiant̄̄ maiores vt
                    <lb/>
                  facile eſſet ꝓbare ꝑ locū a maiori. </s>
                  <s xml:id="N16F08" xml:space="preserve">Et hoc etiã faci­
                    <lb/>
                  le ptꝫ experimēto: nã capto tali pedali ſic diuiſo
                    <lb/>
                  ꝑ partes ꝓportiõales ꝓportiõe dupla vt poſituꝫ
                    <lb/>
                  eſt: et augeatur prima pars ꝓportiõalis eius ad
                    <lb/>
                  quadruplū: ita  efficiat̄̄ bipedalis: tūc ad hoc / 
                    <lb/>
                  ſecūda efficiatur ſubquadrupla ad ipſaꝫ oportet
                    <lb/>
                  ipſam ſimiliter augeri ad duplū: ita  efficiatur
                    <lb/>
                  ſemipedalis: et oportet tertiam manere nec auctã
                    <lb/>
                  nec diminutã: q2 eſt vna octaua: ſed oportet iam
                    <lb/>
                  quartam minui ad ſubduplū: q2 erat vna decima
                    <lb/>
                  ſexta et oportet  efficiatur vna triceſimaſecūda:
                    <lb/>
                  vt ſit ſubquadrupla ad octauã que eſt tertia pars /
                    <lb/>
                  et tunc manebit equalis cū quīta parte et ſic opor-
                    <lb/>
                  tebit quintã ad ſubquadruplum minui: et ſextam
                    <lb/>
                  ad ſuboctuplum: et ſic in infinitū / vt patet intuenti
                    <lb/>
                  igitur.
                    <note position="right" xlink:href="note-0070-07a" xlink:label="note-0070-07" xml:id="N16F99" xml:space="preserve">Calcu. in
                      <lb/>
                    capite de
                      <lb/>
                    augmen.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16F2E" xml:space="preserve">Et ferme hoc modo intendit calculator ꝓ-
                    <lb/>
                  bare in capitulo de augmentatione concluſione
                    <lb/>
                  quindecima probatione ſecunda:  quantūcun
                    <lb/>
                  modicum ſit aliquod ſubiectum diuiſum per par­
                    <lb/>
                  tes proportionales certa proportione: et ſit aliud
                    <lb/>
                  quantūcun magnum diuiſum in partes propor­
                    <lb/>
                  tionales proportione maiori: aliqua erit pars
                    <lb/>
                  proportionalis minoris, maior parte proporti-
                    <lb/>
                  onali correſpondente maioris.
                    <note position="right" xlink:href="note-0070-08a" xlink:label="note-0070-08" xml:id="N16FA3" xml:space="preserve">6. correĺ</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N16F46" xml:space="preserve">¶ Sequitur ſexto /
                    <lb/>
                   quãuis talis reſiſtentia aucta in quantitate ad
                    <lb/>
                  quadruplum vel octuplum quocun modo pla-
                    <lb/>
                  cuerit: dummodo partes reſiſtentie que antea ſe
                    <lb/>
                  habebant in proportione dupla quo ad extenſio­
                    <lb/>
                  nem ſe habeãt quo ad extenſionē in proportione </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>