Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
61
61
62
62
63
63
64
64
65
65
66
66
67
67
68
68
69
69
70
70
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.002958">
                <pb pagenum="421" xlink:href="016/01/070.jpg"/>
              Cùm autem circulus interior proximior
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg334"/>
                <lb/>
              ſit obſcuritati, cæruleus videtur: medius,
                <lb/>
              qui luminoſior eſt, viridis: exterior, qui &
                <lb/>
              maximus, ampliori luce illuſtratus, croceus
                <lb/>
              eſt. </s>
              <s id="s.002959">Purpureus verò atque xanthus, non
                <lb/>
              principales ſunt colores: ſed cum varietate
                <lb/>
              luminis ex altero in alterum colorem ſit
                <lb/>
              tranſitus, coëuntibus terminis neceſſe eſt
                <lb/>
              in in medio, velut etiam in picturis, te­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg335"/>
                <lb/>
              nuiter colores alios apparere. </s>
              <s id="s.002960">Eſt autem
                <lb/>
              centrum Solis & oculi, & iridis in vna li­
                <lb/>
              nea. </s>
              <s id="s.002961">Sic enim ex caua nebula perpendicu­
                <lb/>
              lares radij reflectuntur: & quanquam ne­
                <lb/>
              bula ipſa non ſit rotunda, ſoli tamen ra­
                <lb/>
              dij, qui ex parte rotunda reflectuntur, quia
                <lb/>
              ſoli perpendiculares ſunt, Solis imaginem
                <lb/>
              referunt: quæ quia debilis eſt, & debili­
                <lb/>
              ter reflectitur, colorum ſpeciem repræſen­
                <lb/>
              tat: nam lux cùm debilis redditur, in
                <lb/>
              ſplendidum colorem tranſit: quæ ſi ma­
                <lb/>
              gis debilitetur, in colores nigro propin­
                <lb/>
              quiores mutatur: pòſt ſi plus etiam, ad
                <lb/>
              colores ſine luce peruenit: demùm ad ni­
                <lb/>
              grum vbi minimum eſt de luce, vltimo
                <lb/>
              cùm deficit, tranſit in tenebras. </s>
              <s id="s.002962">Igitur
                <lb/>
              cùm ad centrum ex ſola rotunda, cauá­
                <lb/>
              que parte radij reflectantur, & ſi nubes
                <lb/>
              non caua ſit, & plures guttæ antè, reli­
                <lb/>
              qua quidem tota nubes conſpicitur, ſed à
                <lb/>
              caua, rotundáque reflexio fit perpendicula­
                <lb/>
              ris, quæ iridem, id eſt, Solem repræſen­
                <lb/>
              tat, non aliter, quam ex aquæ guttis vi­
                <lb/>
              debis, colores ſcilicet varios atque ſplen­
                <lb/>
              didos. </s>
              <s id="s.002963">Cùm igitur Sol eſt in finitore, &
                <lb/>
              oculus ( vt dixi ) in recta linea cum centro
                <lb/>
              iridis, centrum iridis in finitore, neceſſa­
                <lb/>
              riò, erit, quare tunc ad vnguem iris ſub ſe­
                <lb/>
              micirculi forma apparebit: nam reliqua
                <lb/>
              medietas neceſſariò tota eſt ſub finitore,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg336"/>
                <lb/>
              ſi centrum in illo eſt. </s>
              <s id="s.002964">Cùm verò Sol al­
                <lb/>
              tior extiterit, manifeſtum eſt, quod li­
                <lb/>
              nea ducta à Solis centro per oculum infrà
                <lb/>
              finitorem cadet: igitur tunc centrum iridis
                <lb/>
              erit ſub finitore: & quò Sol extiterit al­
                <lb/>
              tior, linea ducta à Sole per oculum hu­
                <lb/>
              milior erit, quare & centrum iridis, quod
                <lb/>
              in hac linea eſt. </s>
              <s id="s.002965">Itáque quantò cen­
                <lb/>
              trum iridis magis erit ſub finitore, eò ſu­
                <lb/>
              perioris ſemicirculi pars maior abſconde­
                <lb/>
              tur ab oculis noſtris: quare quantò altior
                <lb/>
              Sol, eò minorem portionem vnius circu­
                <lb/>
              li iridem eſſe neceſſe eſt. </s>
              <s id="s.002966">Liquet autem ex
                <lb/>
              his, tum quòd iridis pars media abſque ne­
                <lb/>
              bula eſt, tum quòd ſub terra latitet, iri
                <lb/>
              dem nihil eſſe: nam non ex centro nebulæ
                <lb/>
              radij reflectuntur, ſed centrum ſolum ima­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg337"/>
                <lb/>
              ginatione conſtat. </s>
              <s id="s.002967">Quòd etiam vna tantùm
                <lb/>
              videri poſſit, haud dubium eſt. </s>
              <s id="s.002968">Nam cùm
                <lb/>
              oculus in linea ſit, quæ à Sole procedit ad
                <lb/>
              centrum nebulæ, nulla alia, niſi idem ha­
                <lb/>
              beat centrum iris videri poterit. </s>
              <s id="s.002969">Sed nec
                <lb/>
              ſub eodem centro, quoniam ex Sole refle­
                <lb/>
              xio fieri nequit: nam oculus habet ratio­
                <lb/>
              nem centri cauitatis: non quia ſit centrum,
                <lb/>
              ſed quia ex duobus punctis in eadem linea,
                <lb/>
              quæ à centro eſt, duæ lineæ ad eadem pun­
                <lb/>
              cta ſub æquis angulis reflecti non poſſunt.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg338"/>
                <lb/>
              Relinquitur igitur, vt ex prima alia refle­
                <lb/>
              ctatur, quare ſecundam maiorem prima eſſe
                <lb/>
              neceſſe eſt, & debiliorem multò: itaque ex
                <lb/>
              ſecunda tertiam oriri eſt impoſſibile. </s>
              <s id="s.002970">Quia
                <lb/>
              igitur ex prima reflexa ſecunda oritur, ne­
                <lb/>
              ceſſe eſt, vt lineæ ſeu radij circuli prioris
                <lb/>
              iridis interiores, cùm maiorem angulum
                <lb/>
              faciant, longiùs reſiliant, exteriores pro­
                <lb/>
              piùs: quare cir coeruleus erit exterior circulus
                <lb/>
              ſecundæ iridis, medius viridis, vt primi ex­
                <lb/>
              terior croceus, contraria ad vnguem prio­
                <lb/>
              ri ratione. </s>
              <s id="s.002971">Planum etiam ex his eſſe exiſti­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg339"/>
                <lb/>
              mo, quòd cùm Sol eſt in meridie iuxta æſti­
                <lb/>
              uum ſolſtitium ſemicirculi maximam habet
                <lb/>
              altitudinem: quò fit, vt centrum iridis ſe­
                <lb/>
              midiametro totius circuli eius ſit infra fini­
                <lb/>
              torem viſus, quare iris non videbitur: ſed
                <lb/>
              cùm iuxta autumni æquinoctium, & per
                <lb/>
              totam hyemem, & poſt æquinoctium ver­
                <lb/>
              num videbitur, ſed eò minor, quò ( vt di­
                <lb/>
              ctum eſt
                <emph type="italics"/>
              )
                <emph.end type="italics"/>
              ſolſtitio æſtiuo, & meridie ma­
                <lb/>
              gis appropinquabit. </s>
              <s id="s.002972">Cur autem dum iris
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg340"/>
                <lb/>
              modica eſt, & parùm à finitore eleuatur, eò
                <lb/>
              maioris circuli pars eſſe videtur? </s>
              <s id="s.002973">Cauſa eſt,
                <lb/>
              quòd oculus magis diſtare iridem, quò
                <lb/>
              humilior eſſe iudicat: quoniam diſtantiam
                <lb/>
              intelligit, vt de aſtris diximus. </s>
              <s id="s.002974">Sed cùm
                <lb/>
              diſtare verticem iridis plus iudicat, latio­
                <lb/>
              rem etiam exiſtimat, velut etiam dixi, de
                <lb/>
              Sole, & Luna orientibus, at angulus maior
                <lb/>
              circuli maiorem illum eſſe oſtendit, quod
                <lb/>
              facilè quiſque intelligit, cùm minorem cir­
                <lb/>
              culum maiori ita inſcribit, vt ſe tangant:
                <lb/>
              apparet enim maiorem in circumambiente
                <lb/>
              linea eſſe latiorem: ea de cauſa minor por­
                <lb/>
              tio iridis, maioris circuli pars eſſe videtur.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg341"/>
                <lb/>
              Sed non ſolùm irides ex nebulis, verum ex
                <lb/>
              remis dum agitantur in mari lucis reflexio­
                <lb/>
              ne, à guttis aquæ fiunt: & hyeme auſtro
                <lb/>
              ſtante circa lucernas, maximè ab his, qui
                <lb/>
              oculos habent humidos: & à guttis inſper­
                <lb/>
              ſis parieti, dum à Sole illuminantur, in obſ­
                <lb/>
              curo oculo è directo reſpiciente: omnium
                <lb/>
              enim vna eſt cauſa, vt rectè refert Ariſto­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg342"/>
                <lb/>
              teles. </s>
              <s id="s.002975">Sed Pareliæ, Virgæ, & Corona, quam
                <lb/>
              nos circa Solem vidimus, Halonem vo­
                <lb/>
              cant, coloris cauſam eandem habent, quam
                <lb/>
              diximus: verùm, Pareliæ & ipſæ ſolum ex
                <lb/>
              reflexione ad oculum fiunt, nulla prorſus in
                <lb/>
              nubibus imagine: atque ideò ex guttilis
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg343"/>
                <lb/>
              tunc nubes conſtat. </s>
              <s id="s.002976">Iris & igitur Pareliæ
                <lb/>
              plerumque pluuias nunciant leues, quia gut­
                <lb/>
              tulæ ex aqua ſunt & diuiſæ, radiuſque Solis
                <lb/>
              penetrat. </s>
              <s id="s.002977">Corona autem ſubſtantiam habet
                <lb/>
              quippe quæ fit ex reflexione Solis, aut Lu­
                <lb/>
              næ, aut ſyderis alterius, tanquam ex cen­
                <lb/>
              tro à nube denſa in circuitum, rotunda fi­
                <lb/>
              gura. </s>
              <s id="s.002978">Itaque non oculus eas fingit vt iridem
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg344"/>
                <lb/>
              & Parelias, ſed factas videt, & in nubibus
                <lb/>
              conſiſtentes. </s>
              <s id="s.002979">Velut etiamſi cryſtallum, tri­
                <lb/>
              gonum, ſeu priſma, vel hexagonam Soli
                <lb/>
              expoſueris, in aduerſo pariete colores non
                <lb/>
              fictos, ſed veros iridis videbis: & ſimiliter
                <lb/>
              ſub vaſe vitreo pleno atque Soli, vel etiam
                <lb/>
              lumini claro expoſi to, eoſdem conſpicere
                <lb/>
              licet. </s>
              <s id="s.002980">Sed ficti erunt, ſi cryſtallum inſpicias
                <lb/>
              aut vitrum: nam quales tu vides, & vbi
                <lb/>
              vides Sole præſente, ſocius non omninò
                <lb/>
              videbit: aut diſſimiles, aut non eodem lo­
                <lb/>
              co, quia veræ non ſunt, ſed ab oculi aſpe­
                <lb/>
              ctus ratione tantum proficiſcuntur. </s>
              <s id="s.002981">Quò fit </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>