Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
681 379
682 380
683 381
684 382
685 383
686 384
687 385
688 386
689 387
690 388
691 389
692 390
693 391
694 392
695 393
696 394
697 395
698 396
699 397
700 398
701 399
702 400
703 401
704 402
705 403
706 404
707 405
708 406
709 407
710 408
< >
page |< < (407) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1798" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s47246" xml:space="preserve">
              <pb o="407" file="0709" n="709" rhead="LIBER DECIMVS."/>
            dente) quoniam ille non refringitur, ut in 47 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s47247" xml:space="preserve"> 2 huius oſtenſum eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s47248" xml:space="preserve"> Patet ergo propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s47249" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div1799" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head1332" xml:space="preserve" style="it">4. Omnis formæ per refractionem uiſæ ſi fiat refractio à medio ſecundi diaphani denſioris pri
            <lb/>
          mo ad uiſum, uidetur fieri ad partem perpendicularis, ductæ à puncto refractionis ſuper ſuperfi
            <lb/>
          ciem, à qua fit refractio. Si uerò fiat à diaphano rariori, uidetur fieri ad partem contrariam il-
            <lb/>
          lius perpendicularis. Alhazen 14 n 7.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s47250" xml:space="preserve">Quod hic proponitur, poteſt inſtrumentaliter demonſtrari, ita ut demonſtratio auxilio inſtru-
              <lb/>
            menti ſenſibiliter exprimatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s47251" xml:space="preserve"> Accipiatur itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s47252" xml:space="preserve"> prædictum inſtrumentum, quo in præcedentib.</s>
            <s xml:id="echoid-s47253" xml:space="preserve"> uſi
              <lb/>
            ſumus:</s>
            <s xml:id="echoid-s47254" xml:space="preserve"> cuius diametrũ, quã ibi ſignauimus per literas f, g, nunc dicimus b q g, ita ut punctũ q ſit cẽ-
              <lb/>
            trum laminæ baſis inſtrumenti.</s>
            <s xml:id="echoid-s47255" xml:space="preserve"> Hoc itaque inſtrumentum ponatur in uaſe æquidiſtáter ſuperficiei
              <lb/>
            horizontis ſituato, & infundatur aqua uſque ad centrum laminæ, quod eſt q:</s>
            <s xml:id="echoid-s47256" xml:space="preserve"> oppilentur quoq;</s>
            <s xml:id="echoid-s47257" xml:space="preserve"> fora
              <lb/>
            mina inſtrumenti cum cera uel alio modo, ita quòd modicùm remaneat de foraminibus circa me-
              <lb/>
            dium ipſorum, quod in ambobus foraminibus ſit æquale:</s>
            <s xml:id="echoid-s47258" xml:space="preserve"> & hoc poteſt æquali colum na illis forami
              <lb/>
            nibus immiſſa menſurari.</s>
            <s xml:id="echoid-s47259" xml:space="preserve"> Dein de moueatur inſtrumentum, donec diameter b q g ſit perpendicula
              <lb/>
            ris ſuper ſuperficiem aquæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s47260" xml:space="preserve"> Immittatur quoque ſtilus albus ſubtilis in ipſum uas, ita quòd eius ex-
              <lb/>
            tremitas cadat in punctum z, quod eſt extremitas diametri circuli medij, quæ ſit k f z:</s>
            <s xml:id="echoid-s47261" xml:space="preserve"> ponaturq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s47262" xml:space="preserve"> u-
              <lb/>
            nus uiſuum ſuper ſuperius foramen in punctum k, & claudatur reliquus:</s>
            <s xml:id="echoid-s47263" xml:space="preserve"> tunc enim uidebitur extre
              <lb/>
            mitas ſtili ſecundum rectitudinem perpendicularis exeuntis ab extremitate ſtili ſuper ſuperficiem
              <lb/>
            aquæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s47264" xml:space="preserve"> nam centrum uiſus & extremitas ſtili tunc ſunt in linea k f z perpendiculari ſuper ſuperficiẽ
              <lb/>
            aquę, ſecundum quam fit uiſio.</s>
            <s xml:id="echoid-s47265" xml:space="preserve"> Eſt enim linea k f z perpendicularis ſuper ſuperficiẽ aquæ per 8 p 11:</s>
            <s xml:id="echoid-s47266" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ideo quòd ipſa æquidiſtat lineæ b q g, quæ ex hypothe
              <lb/>
            ſi eſt perpendicularis ſuper eandem ſuperficiem aquę.</s>
            <s xml:id="echoid-s47267" xml:space="preserve">
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0709-01" xlink:href="fig-0709-01a" number="842">
                <variables xml:id="echoid-variables819" xml:space="preserve">k b d o f q u g z r e a</variables>
              </figure>
            Deinde declinetur inſtrum entum, donec linea b q g
              <lb/>
            obliquetur ſuper ſuperficiem aquæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s47268" xml:space="preserve"> ponaturq́ue
              <lb/>
            uiſus ſuper ſuperius foramen:</s>
            <s xml:id="echoid-s47269" xml:space="preserve"> & non uidebitur ex-
              <lb/>
            tremitas ſtili.</s>
            <s xml:id="echoid-s47270" xml:space="preserve"> Moueatur itaque extremitas ſtili in
              <lb/>
            circumferentia medij circuli paulatim ad partem op-
              <lb/>
            poſitam uiſui, donec uideatur illa extremitas, & figa-
              <lb/>
            tur in illo pũcto circuli medij, in quo apparet.</s>
            <s xml:id="echoid-s47271" xml:space="preserve"> Si itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s47272" xml:space="preserve">
              <lb/>
            tunc ponatur aliquod corpuſculum denſum in ſuper-
              <lb/>
            ficie aquæ in centro medij circuli, quod eſt f:</s>
            <s xml:id="echoid-s47273" xml:space="preserve"> tunc nó
              <lb/>
            uidebitur illa extremitas ſtili:</s>
            <s xml:id="echoid-s47274" xml:space="preserve"> ablato uerò illo corpu-
              <lb/>
            ſculo, uidebitur illa extremitas ſtili.</s>
            <s xml:id="echoid-s47275" xml:space="preserve"> Quòd ſi cóſidere-
              <lb/>
            tur in numero graduũ medij circuli diſtátia extremita
              <lb/>
            tis ſtili à pũcto z:</s>
            <s xml:id="echoid-s47276" xml:space="preserve"> inuenietur diſtantia ſenſibilis.</s>
            <s xml:id="echoid-s47277" xml:space="preserve"> Poteſt
              <lb/>
            aũt punctus z, qui eſt extremitas diametri medij cir-
              <lb/>
            culi, tranſeuntis per centrum duorum foraminum ſic
              <lb/>
            inueniri:</s>
            <s xml:id="echoid-s47278" xml:space="preserve"> ſcilicet ut regulæ ſubtilis latior extremitas ponatur ſuper centrum laminæ, & media linea
              <lb/>
            ipſius protendatur ſecundum diametrum laminæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s47279" xml:space="preserve"> tunc enim acumen regulæ cadit ſuper punctũ z,
              <lb/>
            ut præmiſſum eſt prius in propoſitionibus 2 huius.</s>
            <s xml:id="echoid-s47280" xml:space="preserve"> Quòd ſi aſſumpto uitro, quod ſit pars alicuius
              <lb/>
            ſphæræ, ut in illis propoſitionibus aliquib.</s>
            <s xml:id="echoid-s47281" xml:space="preserve"> aſſumptũ eſt, cuius uitri ſuperficies aliqua ſit plana & ali
              <lb/>
            qua cõuexa ſphęrica:</s>
            <s xml:id="echoid-s47282" xml:space="preserve"> & illud uitrũ applicetur laminę, ita ut eius plana ſuperficies ſit ex parte ſorami
              <lb/>
            num, lineaq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s47283" xml:space="preserve"> (quę eſt ſuarũ ſuperficierum planarũ cõmunis differentia) ſit ſuper lineam o d, ſecantẽ
              <lb/>
            b q ſemidiametrum laminæ perpendiculariter:</s>
            <s xml:id="echoid-s47284" xml:space="preserve"> ſic ergo erit diameter k f z perpẽdicularis ſuper pla-
              <lb/>
            ná ſuperficiem uitri & ſuper conuexá.</s>
            <s xml:id="echoid-s47285" xml:space="preserve"> Deinde ponatur inſtrumentũ in aqua, ponaturq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s47286" xml:space="preserve"> extremitas
              <lb/>
            ſtili ſuper punctum z, & centrũ uiſus ſuper ſuperius foramen:</s>
            <s xml:id="echoid-s47287" xml:space="preserve"> uidebiturq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s47288" xml:space="preserve"> extremitas ſtili, quæ in a-
              <lb/>
            lio puncto circuli medij non poterat uideri.</s>
            <s xml:id="echoid-s47289" xml:space="preserve"> Ex quo patet quoniam extremitas ſtili, quando eſt in li
              <lb/>
            nea perpendiculari ſuper ſuperficiem corporis, à qua fit refractio, (ut nunc eſt linea k f z perpẽdicu-
              <lb/>
            laris ſuper ſuperficiem uitri) forma ipſius uidetur non per refractionẽ, ſed rectè.</s>
            <s xml:id="echoid-s47290" xml:space="preserve"> Ex quo patet quò d
              <lb/>
            forma perpendiculariter incidens non refringitur.</s>
            <s xml:id="echoid-s47291" xml:space="preserve"> Quòd ſi conuexum uitri ponatur ex parte ſecũ-
              <lb/>
            da foraminum, & differentia communis duarum ſuperficierum planarum uitri ponatur ſuper pri-
              <lb/>
            mum locum, ſcilicet lineę o d:</s>
            <s xml:id="echoid-s47292" xml:space="preserve"> quoniam & tunc linea k f z eſt perpendicularis ſuper utraſque ſuperfi
              <lb/>
            cies uitri:</s>
            <s xml:id="echoid-s47293" xml:space="preserve"> uidebitur ergo tunc, ut prius, extremitas ſtili in puncto z.</s>
            <s xml:id="echoid-s47294" xml:space="preserve"> Quòd ſi à ſuperficie laminę in-
              <lb/>
            ſtrumenti euulſo uitro à centro laminæ, quod eſt q, in ſuperficie laminę ducatur ſemidiameter q r,
              <lb/>
            continens cum ſemidiametro b q angulum obtuſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s47295" xml:space="preserve"> deinde ducatur ſemidiameter q u, continens
              <lb/>
            cũ linea q r angulũ rectum:</s>
            <s xml:id="echoid-s47296" xml:space="preserve"> & protrahatur ad aliã oram inſtrumenti:</s>
            <s xml:id="echoid-s47297" xml:space="preserve"> erit ergo angulus b q u acutus,
              <lb/>
            & erit ſemidiameter b q obliqua ſuք lineã q u.</s>
            <s xml:id="echoid-s47298" xml:space="preserve"> Deinde linea, quę eſt cómunis differẽtia ſuperficierũ
              <lb/>
            planarum uitri, ponatur ſuper lineá q u, & ſit plana uitri ſuperficies ex parte foraminum, & ſit me-
              <lb/>
            dium differentiæ communis planarũ ſuperficierum ipſius uitri ſuper centrum q.</s>
            <s xml:id="echoid-s47299" xml:space="preserve"> Erit itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s47300" xml:space="preserve"> tunc cen
              <lb/>
            trum uitri ſuper centrum medij circuli, ut pręoſtenſum eſt in alijs, & linea k f tranſit per centrũ uitri
              <lb/>
            & eſt obliqua ſuք ſuperficiem ipſius planá:</s>
            <s xml:id="echoid-s47301" xml:space="preserve"> quoniã diameter b q ęquidiſtans illi lineę, quę eſt k f, ob-
              <lb/>
            liquè cadit ſuper lineam q u:</s>
            <s xml:id="echoid-s47302" xml:space="preserve"> & quoniã linea k f tranſit per centrũ uitri:</s>
            <s xml:id="echoid-s47303" xml:space="preserve"> palàm quoniam ipſa eſt per-
              <lb/>
            pendicularis ſuper conuexam ſuperficiem uitri.</s>
            <s xml:id="echoid-s47304" xml:space="preserve"> Deinde à puncto r ſuper lineam q r ducatur per-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>