Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.002981
">
<
pb
pagenum
="
422
"
xlink:href
="
016/01/071.jpg
"/>
vt mirer eos, qui affirmant, iridem vbi in
<
lb
/>
cubuerit, plantas illas efficere odoratas, tum
<
lb
/>
maximè ſi iam naturâ tales ſint: vt laurus,
<
lb
/>
iuniperus, myrtus: credo potiùs cauſam
<
lb
/>
eſſe, quam dixi, cur optima terra poſt ſicci
<
lb
/>
tatis imbre ſuperueniente benè oleat. </
s
>
<
s
id
="
s.002982
">Quis
<
lb
/>
enim vnquam irridem vidit arbori incum
<
lb
/>
bentem? </
s
>
<
s
id
="
s.002983
">cùm ſola
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
vt dixi ) viſus imagi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg345
"/>
<
lb
/>
ne conſiſtat. </
s
>
<
s
id
="
s.002984
">Quod igitur dicere oportet,
<
lb
/>
cum Ariſtotele eſt, iridem apparere cum
<
lb
/>
ex guttulis nubes humilis eſt, quæ poſt lon
<
lb
/>
gas ſiccitates arboribus ſuperueniens iam
<
lb
/>
natura odoratis concocto protinus humido
<
lb
/>
guttularum tenui, in vapores mirum in
<
lb
/>
modum odoratos euaneſcit: nam hoc ego
<
lb
/>
quandoque in æſtate matutinò vidi, in ro
<
lb
/>
ſæ arbore iam areſcente: tantus enim ex
<
lb
/>
rore citra iridem fragrabat odor, vt vix ei
<
lb
/>
quanquam auſim comparare. </
s
>
<
s
id
="
s.002985
">Hac de cauſa,
<
lb
/>
qui iridem viderunt iam, & naturam eius ig
<
lb
/>
norant, odoris cauſam in eam referunt. </
s
>
<
s
id
="
s.002986
">Ma
<
lb
/>
tutinę imbres, veſpertinæ
<
expan
abbr
="
ſerenitatẽ
">ſerenitatem</
expan
>
indicare
<
lb
/>
apud nos ſolent: quoniam nobis
<
expan
abbr
="
tẽpus
">tempus</
expan
>
quale
<
lb
/>
cœlum plerumque occidente Sole, at ſere
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg346
"/>
<
lb
/>
num in iride veſpertina. </
s
>
<
s
id
="
s.002987
">At Corona, & Vir
<
lb
/>
gæ, vel diu manent inconcuſſæ, & nimbos
<
lb
/>
prædicunt, nam nubes eſt denſa, quæ tam
<
lb
/>
diu immota manet, & radiis ſyderis non
<
lb
/>
conſumitur, nec diſſipatur, quòd ſi pars
<
lb
/>
maneat, pars repentè diſſipatur, aut tota
<
lb
/>
ſimul diſſipetur, ventos prænunciat, ex ea
<
lb
/>
parte, quæ rectè imminet auulſæ parti, vt
<
lb
/>
ſit quaſi ventus chorda relicti arcus Halo
<
lb
/>
nis, vel æquidiſtans parti ſupremæ, aut la
<
lb
/>
teri auulſæ partis Virgæ: at ſi ſenſim emar
<
lb
/>
ceſcant, tenuitatis vaporum indicium præ
<
lb
/>
bent, atque ideò etiam ſerenitatis. </
s
>
<
s
id
="
s.002988
">Diffe
<
lb
/>
runt autem inter ſe Pareliæ, & Virgæ, quan
<
lb
/>
quam ambæ rectæ ſint ( nam inter Iridem
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg347
"/>
<
lb
/>
& Coronam, quum Corona ſit circulus
<
lb
/>
completus, haud obſcura eſt differentia)
<
lb
/>
quòd Virgæ oblongæ ſunt, & coloribus
<
lb
/>
Iridis diſtinctæ, vno, perſæpè duobus, plu
<
lb
/>
ribuſve, quandoque in ſummo nubium qua
<
lb
/>
ſi imminentes capiti, aliquando quaſi deſ
<
lb
/>
cendentes, iuxta nubium ſitum: non val
<
lb
/>
dè latæ, ſed anguſtæ, vnde nomen ſum
<
lb
/>
pſerunt. </
s
>
<
s
id
="
s.002989
">At Pareliæ rotundæ quaſi, aut
<
lb
/>
parum oblongæ, Solem aut Lunam gemi
<
lb
/>
natam oſtendunt: quandoque à lateribus
<
lb
/>
Solis vna ſingulis, ſic vt tres Soles quan
<
lb
/>
doque referant vt ego ſemel vidi: nec ſatis
<
lb
/>
noueram oculo, quis eſſet verus, adeò mica
<
lb
/>
bant, qui à lateribus erant radiis: aderant
<
lb
/>
tunc & Iris vna, & Corona etiam, in cœ
<
lb
/>
li medio ( dictum mirum
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
quum nullus Sol
<
lb
/>
ibi eſſet, ſed omnes in Oriente: neque enim
<
lb
/>
fiunt hæc, niſi Sole occiduo, aut Orien
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg348
"/>
<
lb
/>
te, dum nubes caua excipit, ac denſa ra
<
lb
/>
dios, atque remittit. </
s
>
<
s
id
="
s.002990
">Igitur quum tres Lu
<
lb
/>
næ fuerint, media erit vera. </
s
>
<
s
id
="
s.002991
">Accidit rarò
<
lb
/>
de Luna geminata, rariſſimè de triplici:
<
lb
/>
quòd non fiat, niſi Luna (vt dixi) in Orien
<
lb
/>
te, vel Occidente, ob cauſam de Iride aſſi
<
lb
/>
gnatam: nec niſi plenilunio fermè, cum
<
lb
/>
alio tempore ſit imbecillior: purum etiam
<
lb
/>
aërem & denſiſſimam nubem expoſtulat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002992
">Cum verò trigemina futura eſt, manife
<
lb
/>
ſtum eſt, quòd duas tales nubes, ac lo
<
lb
/>
cis opportunis conſtitutas adeſſe oportet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002993
">Frequentior eſt Parelia Solis duplex, quàm
<
lb
/>
Lunę ſimplex. </
s
>
<
s
id
="
s.002994
">Simplex autem Solis frequens
<
lb
/>
eſt, ac nullis nautis penè, magno etiam cum
<
lb
/>
periculo, non viſa. </
s
>
<
s
id
="
s.002995
">Accedit ad Parelia
<
lb
/>
rum Lunæ raritatem, quod homines no
<
lb
/>
cte non adeò vigilant, & in locis manent
<
lb
/>
apertis, ac ſub diuo, ſicut de die, vt plu
<
lb
/>
res longè fiant forſan, quæ non videntur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.002996
">Solis autem imaginem impoſſibile eſt om
<
lb
/>
nes latêre, tot ſub dio mortalibus. </
s
>
<
s
id
="
s.002997
">At
<
lb
/>
que ( vt reor ) eadem eſt cauſa, cur paucæ
<
lb
/>
irides Lunæ videantur: nam & hæ nocte
<
lb
/>
primum, Luna luminibus ſaltem fermè
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg349
"/>
<
lb
/>
plena, non multum circa æquinoctia
<
lb
/>
lem circulum, & finitori propinqua vi
<
lb
/>
deri poſſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.002998
">Hanc ferunt in Germania,
<
lb
/>
vbi frequentius videtur ob poli altitu
<
lb
/>
dinem, & nubium denſitatem, bis vi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg350
"/>
<
lb
/>
ſam vna ætate, Candida eſt multò ma
<
lb
/>
gis ſolari iride, vt pro cæruleo obſcura viridi
<
lb
/>
tas, pro viridi croceus, pro crocea albus fer
<
lb
/>
mè ſubiiciatur. </
s
>
<
s
id
="
s.002999
">His rationibus palam eſt,
<
lb
/>
cùm Sol aut Luna nunquam retrò capita
<
lb
/>
noſtra agantur ad Boream, ſitque centrum
<
lb
/>
iridis in linea à Sole ad oculum, iridem in
<
lb
/>
Oriente in Occidente, & in Septentrione
<
lb
/>
tantùm ſpectari poſſe: in Auſtro nunquam
<
lb
/>
niſi quantum ex Solis, & finitoris diuerſi
<
lb
/>
tate contingit, æſtate parietes in mane ver
<
lb
/>
ſus Boream à primis radiis eius illuſtrari,
<
lb
/>
Cùm enim æſtate Sol oriatur, vbi circulus
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg351
"/>
<
lb
/>
Cancri finitorem ſecat, ratio ſphæræ edo
<
lb
/>
cet, vt nobis auſtrum inſpicientibus, vm
<
lb
/>
bras adeò obliquas exporrigat, vt ad Au
<
lb
/>
ſtrum tendere videantur. </
s
>
<
s
id
="
s.003000
">Eadémque ratio
<
lb
/>
dum occidit, viget: nam verticis axis cùm
<
lb
/>
ad centrum terræ deſcendat: Sol verò citra
<
lb
/>
centrum terræ in circulo Cancri feratur,
<
lb
/>
neceſſe eſt, vt quantò magis finitori pro
<
lb
/>
pinquus eſt Sol, eò illum borealiorem no
<
lb
/>
bis videri, cùm lineæ, quæ ad verticem ten
<
lb
/>
dit noſtrum, partis imæ comparatione ve
<
lb
/>
rè ſit borealis. </
s
>
<
s
id
="
s.003001
">Sagitta enim ad circulum
<
lb
/>
Cancri perueniens in finitoris ſuperficie,
<
lb
/>
breuior eſt, quàm vt nos attingat. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003002
">
<
margin.target
id
="
marg333
"/>
Vmbræ cur
<
lb
/>
nigræ vi
<
lb
/>
deantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003003
">
<
margin.target
id
="
marg334
"/>
Ratio ordi
<
lb
/>
nis colorum
<
lb
/>
in iride.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003004
">
<
margin.target
id
="
marg335
"/>
Cur iris ro
<
lb
/>
tundæ figu
<
lb
/>
ræ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003005
">
<
margin.target
id
="
marg336
"/>
Cur iris vi
<
lb
/>
deatur ſemi
<
lb
/>
circuli for
<
lb
/>
ma, dum ſol
<
lb
/>
eſt in finito
<
lb
/>
re.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003006
">Cur iris dum
<
lb
/>
ſol altior
<
lb
/>
eſt, minor
<
lb
/>
videtur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003007
">
<
margin.target
id
="
marg337
"/>
Cur irides
<
lb
/>
tantum duo
<
lb
/>
videri ſimul
<
lb
/>
poſſint.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003008
">
<
margin.target
id
="
marg338
"/>
Iridis ſecun
<
lb
/>
dæ colorum
<
lb
/>
ordo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003009
">
<
margin.target
id
="
marg339
"/>
Cur iris in
<
lb
/>
meridie non
<
lb
/>
fiat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003010
">
<
margin.target
id
="
marg340
"/>
Cur iris quò
<
lb
/>
minorem re
<
lb
/>
fert circuli
<
lb
/>
portionem, eo
<
lb
/>
maioris cir
<
lb
/>
culi pars vi
<
lb
/>
detur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003011
">
<
margin.target
id
="
marg341
"/>
Iris ex re
<
lb
/>
mis, & lu
<
lb
/>
cerna, &
<
lb
/>
guttulis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003012
">
<
margin.target
id
="
marg342
"/>
De corona,
<
lb
/>
pareliis, &
<
lb
/>
virgis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003013
">
<
margin.target
id
="
marg343
"/>
Iris, & pare
<
lb
/>
liæ quid ſi
<
lb
/>
gnificent.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003014
">
<
margin.target
id
="
marg344
"/>
Colores iri
<
lb
/>
dis veræ,
<
lb
/>
quomodo
<
lb
/>
fiant à cry
<
lb
/>
ſtallo, & vi
<
lb
/>
tro.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003015
">Iris quomo
<
lb
/>
do bene olere
<
lb
/>
faciat arbo
<
lb
/>
res.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003016
">
<
margin.target
id
="
marg345
"/>
2.Problem.b
<
lb
/>
3.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003017
">
<
margin.target
id
="
marg346
"/>
Corona, &
<
lb
/>
virgæ quid
<
lb
/>
prænuncient.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003018
">
<
margin.target
id
="
marg347
"/>
Virgæ, &
<
lb
/>
pareliæ, in
<
lb
/>
quod diffe
<
lb
/>
rant, tum
<
lb
/>
iris, & coro
<
lb
/>
na.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003019
">
<
margin.target
id
="
marg348
"/>
Cur paraliæ,
<
lb
/>
& geminæ
<
lb
/>
lunæ rariſſi
<
lb
/>
mè contin
<
lb
/>
gant.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003020
">
<
margin.target
id
="
marg349
"/>
Cur irides
<
lb
/>
lunæ raræ,
<
lb
/>
& quales.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003021
">
<
margin.target
id
="
marg350
"/>
Iridem in
<
lb
/>
auſtro à no
<
lb
/>
bis videri
<
lb
/>
non poſſe.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003022
">
<
margin.target
id
="
marg351
"/>
Æſtate ma
<
lb
/>
nè, & veſpe
<
lb
/>
ri vmbræ
<
lb
/>
quaſi au
<
lb
/>
ſtrales.</
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.071.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/071/1.jpg
"
number
="
45
"/>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003023
">Sed & ex his diſtantiam iridis viſæ à no
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg352
"/>
<
lb
/>
ſtris pedibus iam metiri diſcamus. </
s
>
<
s
id
="
s.003024
">Sit ar
<
lb
/>
cus ſemicirculi AB tranſeuntis per Solem,
<
lb
/>
& oculos noſtros, ac verticem noſtrum,
<
lb
/>
& centrum iridis, tum illius verticem
<
lb
/>
A B: & ſit centrum mundi C, centrum
<
lb
/>
iridis D, cuius ſemidiameter, & ſinus ver
<
lb
/>
ſus ſeu ſagitto E F, medietas ima arcus
<
lb
/>
iridis viſa E F, Sol K: quia igitur ar
<
lb
/>
cus K A notus eſt, erit & angulus in C,
<
lb
/>
quaſi eſſet centrum mundi punctus C, ob </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>