Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
9
9
10
10
< >
page |< < (20) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <pb o="20" file="0072" n="72" rhead="THEORIÆ"/>
          <p>
            <s xml:space="preserve">43. </s>
            <s xml:space="preserve">Eodem igitur pacto in lege ipſa continuitatis agendum
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0072-01" xlink:href="note-0072-01a" xml:space="preserve">Similis ad
                <lb/>
              continuitatem:
                <lb/>
              duo caſuum ge-
                <lb/>
              nera, in quibus
                <lb/>
              ea videatur læ-
                <lb/>
              di.</note>
            eſt. </s>
            <s xml:space="preserve">Illa tam ampla inductio, quam habemus, debet nos mo-
              <lb/>
            vere ad illam generaliter admittendam etiam pro iis caſibus,
              <lb/>
            in quibus determinare immediate per obſervationes non poſſu-
              <lb/>
            mus, an eadem habeatur, uti eſt colliſio corporum; </s>
            <s xml:space="preserve">ac ſi
              <lb/>
            ſunt caſus nonnulli, in quibus eadem prima fronte violari
              <lb/>
            videatur; </s>
            <s xml:space="preserve">ineunda eſt ratio aliqua, qua ipſum phænomenum
              <lb/>
            cum ea lege conciliari poſſit, uti revera poteſt. </s>
            <s xml:space="preserve">Nonnullos
              <lb/>
            ejuſmodi caſus protuli in memoratis diſſertationibus, quorum
              <lb/>
            alii ad geometricam continuitatem pertinent, alii ad phyſi-
              <lb/>
            cam. </s>
            <s xml:space="preserve">In illis prioribus non immorabor; </s>
            <s xml:space="preserve">neque enim geome-
              <lb/>
            trica continuitas neceſſaria eſt ad hanc phyſicam propugnan-
              <lb/>
            dam, ſed eam ut exemplum quoddam ad confirmationem
              <lb/>
            quandam inductionis majoris adhibui. </s>
            <s xml:space="preserve">Poſterior, ut ſæpe & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            illa prior, ad duas claſſes reducitur: </s>
            <s xml:space="preserve">altera eſt eorum caſuum,
              <lb/>
            in quibus ſaltus videtur committi idcirco, quia nos per ſaltum
              <lb/>
            omittimus intermedias quantitates: </s>
            <s xml:space="preserve">rem exemplo geometrico
              <lb/>
            illuſtro, cui phyſicum adjicio.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">44. </s>
            <s xml:space="preserve">In axe curvæ cujuſdam in fig. </s>
            <s xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:space="preserve">ſumantur ſegmenta
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0072-02" xlink:href="note-0072-02a" xml:space="preserve">Fig. 4.</note>
            AC, CE, EG æqualia, & </s>
            <s xml:space="preserve">erigantur ordinatæ AB, CD, EF,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0072-03" xlink:href="note-0072-03a" xml:space="preserve">Exemplum
                <lb/>
              geometricum
                <lb/>
              primi generis,
                <lb/>
              ubi nos inter-
                <lb/>
              medias magni-
                <lb/>
              tudines omitti-
                <lb/>
              mus.</note>
            GH. </s>
            <s xml:space="preserve">Areæ B A C D, D C E F, F E G H videntur continuæ
              <lb/>
            cujuſdam ſeriei termini ita, ut ab illa B A C D ad DCEF,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">inde ad FEGH immediate tranſeatur, & </s>
            <s xml:space="preserve">tamen ſecunda a
              <lb/>
            prima, ut & </s>
            <s xml:space="preserve">tertia a ſecunda, differunt per quantitates finitas:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">ſi enim capiantur CI, EK æquales BA, DC, & </s>
            <s xml:space="preserve">arcus BD
              <lb/>
            transſeratur in IK; </s>
            <s xml:space="preserve">area DIKF erit incrementum ſecundæ ſu-
              <lb/>
            pra primam, quod videtur immediate advenire totum abſque
              <lb/>
            eo, quod unquam habitum ſit ejus dimidium, vel quævis alia
              <lb/>
            pars incrementi ipſius; </s>
            <s xml:space="preserve">ut idcirco a prima ad ſecundam ma-
              <lb/>
            gnitudinem areæ itum ſit ſine tranſitu per intermedias. </s>
            <s xml:space="preserve">At ibi
              <lb/>
            omittuntur a nobis termini intermedii, qui continuitatem ſer-
              <lb/>
            vant; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi enim a c æqualis A C motu continuo feratur ita,
              <lb/>
            ut incipiendo ab AC deſinat in CE; </s>
            <s xml:space="preserve">magnitudo areæ BACD
              <lb/>
            per omnes intermedias bacd abit in magnitudinem D C E F
              <lb/>
            ſine ullo ſaltu, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſine ulla violatione continuitatis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">45. </s>
            <s xml:space="preserve">Id ſane ubique accidit, ubi initium ſecundæ magnitudi-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0072-04" xlink:href="note-0072-04a" xml:space="preserve">Quando id ac-
                <lb/>
              cidat: exem-
                <lb/>
              pla phyſica die-
                <lb/>
              rum, & oſcil-
                <lb/>
              lationum con-
                <lb/>
              ſequentium.</note>
            nis aliquo intervallo diſtat ab initio primæ; </s>
            <s xml:space="preserve">ſive ſtatim veniat
              <lb/>
            poſt ejus finem, ſive quavis alia lege ab ea disjungatur. </s>
            <s xml:space="preserve">Sic in
              <lb/>
            phyſicis, ſi diem coneipiamus intervallum temporis ab occaſu
              <lb/>
            ad occaſum, vel etiam ab ortu ad occaſum, dies præcedens a
              <lb/>
            ſequenti quibuſdam anni temporibus differt per plura ſecunda,
              <lb/>
            ubi videtur fieri ſaltus ſine ullo intermedio die, qui minus dif-
              <lb/>
            ferat. </s>
            <s xml:space="preserve">At ſeriem quidem continuam ii dies nequaquam con-
              <lb/>
            ſtituunt. </s>
            <s xml:space="preserve">Concipiatur parallelus integer Telluris, in quo ſunt
              <lb/>
            continuo ductu diſpoſita loca omnia, quæ eandem latitu-
              <lb/>
            dinem geographicam habent: </s>
            <s xml:space="preserve">ea ſingula loca ſuam habent du-
              <lb/>
            rationem diei, & </s>
            <s xml:space="preserve">omnium ejuſmodi dierum initia, ac fines con-
              <lb/>
            tinenter fluunt; </s>
            <s xml:space="preserve">donec ad eundem redeatur locum, cujus </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>