Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[651.] 25. Omnis axis uel diameter corporis umbroſi non perpendiculariter reſpiciens ſuperficiem corporis ſphærici luminoſi: alicui diametro illi{us} corporis æquidιſtat.
[652.] 26. Diametro corporis luminoſi ſphæri-ci exiſtente æquali diametro corporis illu-minãdi: tantũ ei{us} mediet{as} illuminatur: & umbra fit æqualis rei in infinitum pro= tenſa. Ariſtarch{us} Sami{us} in libro de ma gnitudinib. & interuallis ſolis & lunæ.
[653.] 27. Diametro corporis luminoſi ſphærici existẽte maiore dia- metro corporis ſphærici illuminandi: pl{us} medietate corporis il- luminatur: & baſis umbræ eſt minor magno circulo corporis il- luminati, concurrens ad punctum unũ retro corp{us}. Ariſtar- ch9 Sami{us} in libro de magnitudinib. et interuallis ſolis et lunæ.
[654.] 28. Diametro corporis luminoſi ſphærici exiſtẽte minore diame tro corporis illuminãdi ſphærici: min{us} medietate illuminatur: & eſt umbra multò maior corpore illuminato in infinitũ ꝓtẽſa.
[655.] 29. Superficiem planam ſuper mediũ umbræ erectam, corp{us} umbroſum & corp{us} luminoſum, per æqualia diuide-re eſt neceſſe.
[656.] 30. Superficiem planam corp{us} luminoſum & corp{us} umbroſum per æqualia diuidentem, ſu per medium umbræ erigi eſt neceſſe. Ex quo patet, tot eſſe umbr{as} eiuſdẽ umbroſi corporis, quot ipſum opponitur corporib{us} luminoſis.
[657.] 31. Corporis umbroſi remotioris à corpore luminoſo umbra min{us} umbreſcit: propinquioris uerò magis.
[658.] 32. Omnis umbra multiplicata pl{us} umbreſcit.
[659.] 33. Duo corpora, quorum unum obumbrat reliquum ſecũdum ſui medium, in eadem ſuper-ficie erecta ſuper corp{us} luminoſum conſiſtere neceſſe eſt: & ſi in eadem ſuperficie, propinqua adinuicem conſiſtunt: unum reliquum ſecundum ſui medium obumbrabit.
[660.] 34. Aequidiſtantia linearum radialium uel ipſarum concurſ{us} non eſt totaliter per ſe ex natura radiorum, ſed ex proportione diametri corporis luminoſi ad diametros corporum um-broſorum. Ex quo patet, quòd lumen diffunditur uniformiter per aerem circumſtantem.
[661.] 35. Radij ab uno puncto luminoſi corporis procedentes, ſecũdum linearum longitudinem ad æquidiſtantiam ſenſibilem pl{us} accedunt.
[662.] 36. Lumine incidente per feneſtram ſuper cor-p{us} oppoſitum ſolidũ: erit luminis perimeter am-plior perimetro feneſtræ.
[663.] 37. Ad centrũ circularis for aminis radio à centro corporis lu-minoſi perpẽdiculariter incidẽte: lumen in ſuperficie denſi corporis æquidiſtante ſuperficiei for aminis eſt uerè circulare.
[664.] 38. Per centrũ circularis foraminis radio luminoſo obliquè incidẽte ſuperficiei denſi corporis ſubſtratæ ſuperficiei for aminis: lumẽ incidẽs erit figuræ ſectionis pyramidalis, cui{us} maior dia-meter erit in ſuperficie erecta ſuper ſuperficiem feneſtræ, & ſuper ſuperficiẽ corporis ſubſtrati.
[665.] 39. Omne lumen per foramina angularia incidens rotundatur.
[666.] 40. Radio luminoſo medio puncto foraminis quadrati perpendiculariter incidente: lumen ſuperficiei corporis æquidiſtantis ſuperficiei for aminis incidens, eſt quadr atum ad circulaxit a-tem aliquam accedens.
[667.] 41. Per medium quadr ati foraminis radio ob-liquè incidente ſuperficiei denſi corporis ſubſtratæ ſuperficiei for aminis: lumen incidens erit figura altera parte longior ſuis angulis æqualiter arcuatis.
[668.] 42. Per medium ſecũdi diaphani denſioris primo radi{us} perpendicularis duct{us} à cẽtro cor-poris luminoſi ſuper ſuperficiẽ obiecti corporis ſemper penetrat irrefract{us}. Alhazen 3 n 7.
[669.] 43. In medio ſecũdi diaphani, quod eſt denſi{us} primo diaphano, fit refr actio radiorum obli-quorum ab anteriori ſuperficie diaphani ſecundi ad perpendicularem, exeuntem à puncto re-fractionis ſuper ſuperficiem corporis ſecundi. Alhazen 4 n 7.
[670.] 44. Per medium ſecundi diaphani rarioris primo, radi{us} perpẽdiculariter incidens, à cen-tro corporis luminoſi ſuper ſuperficiem corporis obiecti penetrat irrefr act{us}. Alhazen 6 n 7.
[671.] 45. In medio ſecundi diaphani rarioris primo diaphano, fit refractio radiorum obliquè inci-dentium à poſteriore ſuperficie ſecundi diaphani, à perpendiculari exeunte à puncto refractio-nis ſuper ſuperficiem corporis ſecundi. Alhazen 7 n 7.
[672.] 46. Omnem radium incidentem & refractum in eadem plana ſuperficie conſiſtere eſt neceſſe. Alhazen 5 n 7.
[673.] 47. Radio perpendiculari omne corp{us} diaphanũ penetrante, radi{us} obliquè incidens in me-dio ſecũdi diaphani denſioris refringitur ad perpẽdicularẽ ductã à pũcto incidẽtiæ ſuper ſecundi diaphani ſuperficiẽ: & in medio ſecundi diaphani rarioris refringitur ab eadẽ. Alhazen 8 n 7.
[674.] 48. À ſuperficie plana corporis diaphani omnium radiorum illi ſuperficiei incidentiũ, non eſt poßibile fieri refractionem ad aliquod punctum unum.
[675.] 49. Nulla refractio tranſmutat ſitũ partiũ formæ refractæ, ſedſolũ auget uel minuit figurã.
[676.] 50. In omni ſimili ſuperficie eiuſdem diaphani, radij ſecundum æquales angulos incidentes, ſecundũ æquales angulos refringuntur: & ſi maiores ſunt anguli incidentiæ, maiores ſunt angu li refractionum, & ſi minores, minores.
[677.] 51. Datam altitudinem per umbram quanta ſit cognoſcere ſo-le apparente Euclides 18 theo. opticorum.
[678.] VITELLONIS FILII THVRINGORVM ET PO- LONORVM OPTICAE LIBER TERTIVS.
[679.] PETITIONES.
[680.] THEOREMATA. 1. Viſibili lucem actu non participante: ipſum impoßibile eſt uideri. Alhazen 39 n 1.
< >
page |< < (421) of 778 > >|
723421LIBER DECIMVS.Ducaturitaq; à puncto uiſo b linea perpendicularis ſuper lineam g d per 12 p 1: quæ ſit b k: erit ergo
linea b k perpendicularis ſuper ſuperſiciem corporis diaphani, quod eſt ex parte b per conuerſam
4 definitionis 11:
quia ducta eſt perpendiculariter in ſuperficie a b g erecta ſuper illã. Educatur itaq;
linea a e in continuum:
hęc itaq; reſecabit ab angulo b e k angulum æqualem angulo p e a per 15 p 1:
ſecabit ergo per 29 th.
1 huius & lineam b k illi angulo ſubtenſam. Secetipſaitaq; lineam b k in pun-
ctom.
Palàm itaq; per 15 th. huius quoniam punctus meſt locus imaginis formæ puncti b: & angu-
lus p e a eſt angulus reſractionis.
Dico itaq; quòd punctus b non habebit aliam imaginem præter
quàm illam, quæ eſt in punctom:
nec forma eius refringetur ad uiſum in punctum a ab alio puncto
ſuperficiei corporis diaphani, quàm à puncto e.
Necenim poteſt forma puncti b comprehendi à ui-
ſu, niſi ſecundum perpendicularem b k per 13 th.
huius. Si itaq; puncaus b aliam habuerit imaginem
quàm in puncto m:
erit ille punctus in linea b k, & inter duo puncta b & k per 15 th. huius: quia cor-
pus, quod eſt ex parte b puncti uiſi, eſt groſsioris diaphanitatis illo corpore, quod eſt ex parte uiſus
a.
Sit ita q; ſi poſsibile eſt illa alia imago formæ puncti b in puncto lineæ b k, quod ſit n. Erit itaque
punctus n aut inter duo puncta m, k:
aut inter duo puncta m. b. Ducatur quoq; linea a n à centro ui-
ſus ad punctum n:
hæc itaq; ſecabit lineam g d: ſunt enim puncta a, b, kin eadem ſuperficie cum li-
nea g d, ut patet ex præmiſsis, Secet ergo linea a n lineam g d in puncto o:
ducaturá; linea b o : quæ
producta ultra puncturm o ſignetur ad punctum 1:
erit itaq; pũctum o punctum refractionis formæ
puncti b ad uiſum in punctum a:
quia b o l eſt linea, per qua m extenditur forma: & eſt angulus l o a
angulus refractionis.
Ducatur itaq; à puncto o linea perpẽdicularis ſuper lineam g d per 11 p 1, quæ
ſit linea f o q:
erit itaq; linea f o q perpendicularis ſuper ſuperficiem corporis diaphani per 28 p 1 &
per 8 p 11:
& erit angulus l o f æqualis angulo o b k contento à perpendiculari k b & à linea b o, per
quam extenditur forma ad locum refractionis per 29 p 1:
quoniam, ut patet per 6 p 11, lineæ b k & f o
q ſunt æ quidiſtantes.
Si itaq; punctus n fuerit inter duo puncta m & k: tũc punctus o erit inter duo
puncta e & k, ſecans lineam e k per 32 th.
1 huius: erit ita q; angulus e b k maior angulo o b k per 29
th.
1 huius: quia omne totum eſt maius ſua parte. Et quia angulus p e h eſt æ qualis angulo e b k per
29 p 1, & angulus l o f æ qualis angulo l b k per eandem 29 p 1:
quoniam lineæ h z & f q & b k ſuntin-
ter ſe æ quidiſtátes:
erit ergo angulus p e h maior angulo l o f: & angulus p e a eſt angulus refractio-
nis ex angulo incidentiæ, qui eſt p e h:
& angulus l o a eſt angulus refractionis ex angulo inciden-
tiæ, qui eſt l o f:
angulus ergo p e a eſt maior angulo l o a per 8 huius. Oſtenſum eſt enium in corolla-
rio, quod ſequitur, tabulas ibi poſitas, cuius ueritas patet ex præcedente experimentatione:
quo-
niam anguli refractionum in medio ſecundi dia phani groſsioris, quibus differunt anguli inciden-
tiæ ab angulis refractis contentis ſub linea perẽdiculari, ducta à puncto refractionis ſuper ſuper-
ficiem diaphani, & à lineis refractis ad uiſum, in maioribus angulis incidentiæ ſunt maiores, & in
minoribus ſunt minores:
ergo angulus a e h eſt minor angulo a o f: quod eſt impoſsibile. Quoniam
enim per 21 p 1 angulus a e g eſt maior angulo a o g, & anguli h e g & f o g ſunt æ quales per 29 p 1, &
quia ſunt recti:
patet ergo quoniam angulus a o f eſt maior angulo a e h. Cum ergo ſequatur impoſ-
ſibile ex datis:
patet quòd punctum n non cadit inter puncta m & k. Similiter quoque ſequitur ex
illis datis, ut angulus a e b ſit minor angulo a o b:
quod eſt impoſsibile, & contra 21 p 1 producta li-
nea a b, quæ ambobus illis angulis ſubtenditur, & à cuius punctis terminalibus illæ lineæ produ-
cuntur.
Si enim angulus p e a ſit maior angulo l o a: ergo per 13 p 1 angulus a e b eſt maior angulo a
o b:
eſt enim uterq; illorum ſuper angulum ſuæ refractionis reſiduum duorum rectorum. Quòd ſi
punctus n, qui datus eſt eſſe locus ſecundæ imaginis formæ puncti b, fuerit inter duo puncta m &
b lineæ b k:
tunc punctus e erit
853[Figure 853]a l f h p g o e k d m n c q z b inter duo puncta o & k per 32 th.

1 huius:
quod poteſt oſtendi, ut
purius:
& erit angulus e b k minor
angulo o b k:
erit ergo, ut prius,
angulus p e h minor angulo l o f:

& erit angulus p e a, qui eſt an-
gulus refractionis, minor angulo
l o a, qui eſt etiam angulus refra-
ctionis:
angulus ergo a e b eſt
maior angulo a o b:
quod eſtim-
poſsibile, ut prius per 21 p 1 ducta
linea a b.
Impoſsibile eſt ergo
quòd punctus n ſit locus imagi-
nis formæ puncti b:
ergo neque
aliquod aliud punctum lineæ b
k, præter punctum m.
Punctus
itaq;
b exiſtens in propoſito ſitu
non habebit alium locum imaginis, reſpectu uiſus a, niſi ſolum punctum m:
nec refringetur ab alio
puncto ſuperficiei corporis diaphani ad uiſum a, niſi à ſolo puncto e.
Quod eſt propoſitum.
21. Communi ſectione ſuperficiei refractionis & ſuperficiei corporis diapbani, à quo fit re-

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index