Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[651.] 25. Omnis axis uel diameter corporis umbroſi non perpendiculariter reſpiciens ſuperficiem corporis ſphærici luminoſi: alicui diametro illi{us} corporis æquidιſtat.
[652.] 26. Diametro corporis luminoſi ſphæri-ci exiſtente æquali diametro corporis illu-minãdi: tantũ ei{us} mediet{as} illuminatur: & umbra fit æqualis rei in infinitum pro= tenſa. Ariſtarch{us} Sami{us} in libro de ma gnitudinib. & interuallis ſolis & lunæ.
[653.] 27. Diametro corporis luminoſi ſphærici existẽte maiore dia- metro corporis ſphærici illuminandi: pl{us} medietate corporis il- luminatur: & baſis umbræ eſt minor magno circulo corporis il- luminati, concurrens ad punctum unũ retro corp{us}. Ariſtar- ch9 Sami{us} in libro de magnitudinib. et interuallis ſolis et lunæ.
[654.] 28. Diametro corporis luminoſi ſphærici exiſtẽte minore diame tro corporis illuminãdi ſphærici: min{us} medietate illuminatur: & eſt umbra multò maior corpore illuminato in infinitũ ꝓtẽſa.
[655.] 29. Superficiem planam ſuper mediũ umbræ erectam, corp{us} umbroſum & corp{us} luminoſum, per æqualia diuide-re eſt neceſſe.
[656.] 30. Superficiem planam corp{us} luminoſum & corp{us} umbroſum per æqualia diuidentem, ſu per medium umbræ erigi eſt neceſſe. Ex quo patet, tot eſſe umbr{as} eiuſdẽ umbroſi corporis, quot ipſum opponitur corporib{us} luminoſis.
[657.] 31. Corporis umbroſi remotioris à corpore luminoſo umbra min{us} umbreſcit: propinquioris uerò magis.
[658.] 32. Omnis umbra multiplicata pl{us} umbreſcit.
[659.] 33. Duo corpora, quorum unum obumbrat reliquum ſecũdum ſui medium, in eadem ſuper-ficie erecta ſuper corp{us} luminoſum conſiſtere neceſſe eſt: & ſi in eadem ſuperficie, propinqua adinuicem conſiſtunt: unum reliquum ſecundum ſui medium obumbrabit.
[660.] 34. Aequidiſtantia linearum radialium uel ipſarum concurſ{us} non eſt totaliter per ſe ex natura radiorum, ſed ex proportione diametri corporis luminoſi ad diametros corporum um-broſorum. Ex quo patet, quòd lumen diffunditur uniformiter per aerem circumſtantem.
[661.] 35. Radij ab uno puncto luminoſi corporis procedentes, ſecũdum linearum longitudinem ad æquidiſtantiam ſenſibilem pl{us} accedunt.
[662.] 36. Lumine incidente per feneſtram ſuper cor-p{us} oppoſitum ſolidũ: erit luminis perimeter am-plior perimetro feneſtræ.
[663.] 37. Ad centrũ circularis for aminis radio à centro corporis lu-minoſi perpẽdiculariter incidẽte: lumen in ſuperficie denſi corporis æquidiſtante ſuperficiei for aminis eſt uerè circulare.
[664.] 38. Per centrũ circularis foraminis radio luminoſo obliquè incidẽte ſuperficiei denſi corporis ſubſtratæ ſuperficiei for aminis: lumẽ incidẽs erit figuræ ſectionis pyramidalis, cui{us} maior dia-meter erit in ſuperficie erecta ſuper ſuperficiem feneſtræ, & ſuper ſuperficiẽ corporis ſubſtrati.
[665.] 39. Omne lumen per foramina angularia incidens rotundatur.
[666.] 40. Radio luminoſo medio puncto foraminis quadrati perpendiculariter incidente: lumen ſuperficiei corporis æquidiſtantis ſuperficiei for aminis incidens, eſt quadr atum ad circulaxit a-tem aliquam accedens.
[667.] 41. Per medium quadr ati foraminis radio ob-liquè incidente ſuperficiei denſi corporis ſubſtratæ ſuperficiei for aminis: lumen incidens erit figura altera parte longior ſuis angulis æqualiter arcuatis.
[668.] 42. Per medium ſecũdi diaphani denſioris primo radi{us} perpendicularis duct{us} à cẽtro cor-poris luminoſi ſuper ſuperficiẽ obiecti corporis ſemper penetrat irrefract{us}. Alhazen 3 n 7.
[669.] 43. In medio ſecũdi diaphani, quod eſt denſi{us} primo diaphano, fit refr actio radiorum obli-quorum ab anteriori ſuperficie diaphani ſecundi ad perpendicularem, exeuntem à puncto re-fractionis ſuper ſuperficiem corporis ſecundi. Alhazen 4 n 7.
[670.] 44. Per medium ſecundi diaphani rarioris primo, radi{us} perpẽdiculariter incidens, à cen-tro corporis luminoſi ſuper ſuperficiem corporis obiecti penetrat irrefr act{us}. Alhazen 6 n 7.
[671.] 45. In medio ſecundi diaphani rarioris primo diaphano, fit refractio radiorum obliquè inci-dentium à poſteriore ſuperficie ſecundi diaphani, à perpendiculari exeunte à puncto refractio-nis ſuper ſuperficiem corporis ſecundi. Alhazen 7 n 7.
[672.] 46. Omnem radium incidentem & refractum in eadem plana ſuperficie conſiſtere eſt neceſſe. Alhazen 5 n 7.
[673.] 47. Radio perpendiculari omne corp{us} diaphanũ penetrante, radi{us} obliquè incidens in me-dio ſecũdi diaphani denſioris refringitur ad perpẽdicularẽ ductã à pũcto incidẽtiæ ſuper ſecundi diaphani ſuperficiẽ: & in medio ſecundi diaphani rarioris refringitur ab eadẽ. Alhazen 8 n 7.
[674.] 48. À ſuperficie plana corporis diaphani omnium radiorum illi ſuperficiei incidentiũ, non eſt poßibile fieri refractionem ad aliquod punctum unum.
[675.] 49. Nulla refractio tranſmutat ſitũ partiũ formæ refractæ, ſedſolũ auget uel minuit figurã.
[676.] 50. In omni ſimili ſuperficie eiuſdem diaphani, radij ſecundum æquales angulos incidentes, ſecundũ æquales angulos refringuntur: & ſi maiores ſunt anguli incidentiæ, maiores ſunt angu li refractionum, & ſi minores, minores.
[677.] 51. Datam altitudinem per umbram quanta ſit cognoſcere ſo-le apparente Euclides 18 theo. opticorum.
[678.] VITELLONIS FILII THVRINGORVM ET PO- LONORVM OPTICAE LIBER TERTIVS.
[679.] PETITIONES.
[680.] THEOREMATA. 1. Viſibili lucem actu non participante: ipſum impoßibile eſt uideri. Alhazen 39 n 1.
< >
page |< < (422) of 778 > >|
724422VITELLONIS OPTICAE fractio, exiſtente linearecta, puncto́ uiſo exiſtente extra perpendicularem ductam à centro
uiſas ſuper ſuperficiem corporis diaphani rarioris corpore diapbano uiſum contingente: ab uno
tantùm puncto fiet refr actio: & unica uidebitur imago. Alhazen 23 n 7.
Remaneat omnis diſpofιtio, ut in præcedentibus, niſi quòd corpus diaphanum, in cuius ſuper-
ficie eſt linea g d & perpendicularis g c, quod eſt ex parte uiſus a, ſit groſioris diaphanitatis illo
corpore, quod eſt ex parte b puncti rei uiſæ:
& illud, quod eſt ex parte puncti b ſit rarius: & ſit linea
b k ducta à puncto rei uiſæ per 11 p 11 perpendicularis ſuper ſuperficiem corporis diapliani:
fiatq́
refractio formæ puncti b ad uiſiam a ex puncto ſuperficiei illius corporis, quod ſit e:
& ducantur li-
neæ b e & e a:
protrahaturq́; linea b e uſq; ad punctum p ultra ſuperficiem corporis, in qua eſt linea
g d, & à puncto refractionis, quod eſte, ducatur linea h e z perpendiculariter ſuper lineam g k:
ca-
det ergo linea a e media inter duas lineas e p & e h.
Nam prima linea, per quam extenditur forma
ad locum refractionis, eſt linea b e p:
fit autem refractio ad partem perpendicularis e h per 4 huius:
nam corpus, quod eſt ex parte uiſus a, eſt groſsioris diaphanitatis corpore, quod eſt ad partem rei
uiſæ b, ut patet ex hypotheſi.
Protrahatur itaque linea a e ultra punctum e, quoufq; concurrat cum
linea k b:
concurret autem cum illa per 2 th 1 huius: ſecat enim eius æquidiſtantem h e z: ſecet
ergo lineam k b in puncto m.
Eſtitaque per 15 th. huius punctus m locus imaginis formæ puncti
b:
& profundabitur ſub puncto b ultra ſitum rei uiſæ, cuius ipſum habet formam. Nam corpus.
quod eſt ex parte b, eſt ſubtilius il-
854[Figure 854]a h f p e o k d n m g z q lo corpore, quod eſt ex parte uiſus
a.
Dico itaque quòd forma puncti
b non refringitur ad uiſum a, niſi à
ſolo puncto e:
& quod non habet
imaginem, niſi in ſolo puncto m.

Si enim hoc ſit poſsibile.
ut plu-
res habeat imagines quàm illam,
quæ eſt in puncto m:
ſit, ut habeat
imaginem in puncto alio, quod ſit
n:
erit itaque punctus n in linea per
pendiculari b k per 13 huius:
& in-
fra punctum b per 15 th.
huius: pro
pter corporum diaphanorum me-
diorum propoſitam diuerſitatem.

Autigitur erit punctus ninter duo
punctam & b:
aut ſub puncto m.
Sit primò inter duo puncta b & m:

ducaturq́, linea a n:
quæ ſecabit lineam e k per 32 th. 1 huius: quia ipſa producta à puncto lateris m
e ſecatlatus k m trigoni e k m remotius à puncto a, quàm eſt latus k e:
& etiam ideo, quia puncta
a & b ſunt in eadem ſuperficie, & linea e d eſt iacens inter illa puncta.
Secet ergo ipſam in puncto
o:
eſt itaque o punctus refractionis: & ducatur linea b o: quæ tranſeat uſq; ad punctuml: & ex pun-
cto o extrahatur linea f o q perpendiculariter ſuper lineam g o d per 11 p 1.
Linea ita que b o eſt illa
linea, per quam forma puncti b extenditur ad punctum refractionis, quod eſto.
Linea quoque o a
eritinter duas lineas o 1 & o f:
quoniam in tali diſpoſitione mediorum diaphanorum ſemper fit re-
fractio ad perpendicularem per 4 th.
huius. Si itaque punctus n fuerit inter duo punxta m & b:
erit per 32 th.
1 huius punctum o inter duo puncta e & k: ergo, ut in præmiſſa per 29 th. 1 huius, an-
gulus o b k erit minor angulo e b
855[Figure 855]a f h p l g o a k d bk:
quoniam pars eſt minor ſuo to-
to:
ſed per 29 p 1 angulus 1 o f eſt
æ qualis angulo o b k, & angulus
p e h eſt æ qualis angulo e b k:
ideo
quòd lineæ h e & f o & k b ſunt
æ quidiſtantes:
eſt ergo angulus 1
o f minor angulo p e h:
angulus
itaque l o a, qui eſt angulus refra-
ctionis, per corollarium 8 huius
eſt minor angulo p e a, qui eſt etiá
angulus refractionis:
ergo angu-
lus a o f, qui remanet de angulo 1
o f ſuper angulum refractionis,
qui eſt l o a, eſt minor angulo a e h,
qui remanet de angulo p e h ſuper
angulum refractionis, qui eſt p e a
per eandem 8 huius:
ſed angulus
a o f eſt æqualis angulo a n k per 29 p 1:
& angulus a e h eſt æ qualis an gulo a m k per eandem 29 p 1:

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index