Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius
page |< < (36) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div128" type="section" level="1" n="50">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1789" xml:space="preserve">
              <pb o="36" file="072" n="73" rhead="Comment. in I. Cap. Sphæræ"/>
            tur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1790" xml:space="preserve">Sic em̃ multo plures adhuc dictiones fieri poſſent. </s>
            <s xml:id="echoid-s1791" xml:space="preserve">Hac ratione ex ultima
              <lb/>
            coniunctione uiginti trium literarum inter ſeſe conſtituentur permutationes
              <lb/>
            25852016738884976640000. </s>
            <s xml:id="echoid-s1792" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s1793" xml:space="preserve">tamen nulla litei
              <unsure/>
            a bis ſumitur
              <lb/>
            quod uix credibile eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1794" xml:space="preserve">Placuit hæc de cõbinationibus inſerere huic loco, qm̃
              <lb/>
            mẽtio facta fuerat cõbinationũ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1795" xml:space="preserve">à paucis huiuſmodi regulæ expiicari ſolent.</s>
            <s xml:id="echoid-s1796" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1797" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Secvndam</emph>
            rationem, qua probatur quaternarius elementorum nume-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-072-01" xlink:href="note-072-01a" xml:space="preserve">Quatuor
                <lb/>
              eſſe elemẽ-
                <lb/>
              ta, cõfirma
                <lb/>
              tur à leui-
                <lb/>
              tate, & gra-
                <lb/>
              uitate.</note>
            rus, ſumunt philoſophi à leuitate & </s>
            <s xml:id="echoid-s1798" xml:space="preserve">grauitate. </s>
            <s xml:id="echoid-s1799" xml:space="preserve">Omne em̃ corpus ſimplex, in
              <lb/>
            quod mixta reſoluuntur, (cuiuſmodi eſt elementũ) aut graue exiſtit, aut leue:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1800" xml:space="preserve">Si graue, aut graue eſt ſimpliciter, vt terra; </s>
            <s xml:id="echoid-s1801" xml:space="preserve">aut graue ſecundum quid, vt aqua; </s>
            <s xml:id="echoid-s1802" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Si leue, uel eſt leue ſimpliciter, ut ignis; </s>
            <s xml:id="echoid-s1803" xml:space="preserve">uel leue ſecundum quid, vt aer. </s>
            <s xml:id="echoid-s1804" xml:space="preserve">Atque
              <lb/>
            ita colliguntur quatuor hæc elementa. </s>
            <s xml:id="echoid-s1805" xml:space="preserve">Dicitur autem Aqua grauis ſecundum
              <lb/>
            quid, quia licet reſpe ctu ignis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1806" xml:space="preserve">aeris exiſtat grauis, reſpectu tamen terræ quo-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-072-02" xlink:href="note-072-02a" xml:space="preserve">Cur aqua
                <lb/>
              dicatur gra
                <lb/>
              uis ſecũ dũ
                <lb/>
              quid, & aer
                <lb/>
              leuis ſecun
                <lb/>
              dum quid.</note>
            dam modo leuis eſt, cũ terra ſit grauior, quàm aqua: </s>
            <s xml:id="echoid-s1807" xml:space="preserve">Potius vero dicitur grauis
              <lb/>
            quàm leuis, quoniam ſolum reſpectu unius elementi, puta terræ, dicitur leuis;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1808" xml:space="preserve">At reſpectu aliorum duorum grauis appellatur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1809" xml:space="preserve">reipſa grauitatem in ſe con
              <lb/>
            tiner, non autem leuitatem. </s>
            <s xml:id="echoid-s1810" xml:space="preserve">Pari ratione nuncupatur aer leuis ſecundũ quid,
              <lb/>
            quoniam licet reſpectu terræ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1811" xml:space="preserve">aquæ ſit leuis, reſpectu tamen ignis quodam-
              <lb/>
            modo grauis exiſtit, cũ illo leuior multo ſit ignis; </s>
            <s xml:id="echoid-s1812" xml:space="preserve">Denominatur vero potius le-
              <lb/>
            uis, quàm grauis, quia reſpectu unius duntaxat elemẽti, uidelicet ignis, grauis
              <lb/>
            uocatur; </s>
            <s xml:id="echoid-s1813" xml:space="preserve">At uero reſpectu alio rũ duorũ leuis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1814" xml:space="preserve">reipſa cõtinet in ſe leuitatẽ, mi
              <lb/>
            nime aũt grauitatẽ, cũ ſemper ad locũ ſublimẽ, niſi impediatur, ſuo motu tẽdat.</s>
            <s xml:id="echoid-s1815" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1816" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Tertia</emph>
            ratio deſumitur ex motibus localibus ſimplicibus Sunt etenim,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-072-03" xlink:href="note-072-03a" xml:space="preserve">Quatuor
                <lb/>
              eſſe elemẽ-
                <lb/>
              @a, probatur
                <lb/>
              ex motibus
                <lb/>
              localibus</note>
            Auctore Ariſtotele in libro de cælo, tres tantum motus locales ſimplices; </s>
            <s xml:id="echoid-s1817" xml:space="preserve">Pri-
              <lb/>
            mus fit circa mediũ, qualis eſt circularis, qui conuenit cæleſtibus corporibus:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1818" xml:space="preserve">Secundus eſt à medio: </s>
            <s xml:id="echoid-s1819" xml:space="preserve">Tertius ad mediũ; </s>
            <s xml:id="echoid-s1820" xml:space="preserve">atque hi duo motus poſteriores recti
              <lb/>
            ſunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1821" xml:space="preserve">Iam uero ita philoſophi ratiocinantur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1822" xml:space="preserve">Tot ſunt corpora ſimplicia, quæ
              <lb/>
            recto motu feruntur, (ut cælum excludamus, quod motu recto non agitatur)
              <lb/>
            quot ſunt motus recti ſimplices: </s>
            <s xml:id="echoid-s1823" xml:space="preserve">(Omnis ſiquidẽ motus ſimplex alicui corpori
              <lb/>
            ſimplici debetur; </s>
            <s xml:id="echoid-s1824" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s1825" xml:space="preserve">contra, omne corpus ſimplex motu ſimplici moueri eſt a-
              <lb/>
            ptũ.) </s>
            <s xml:id="echoid-s1826" xml:space="preserve">Sunt aũt quatuor huiuſmodi motus, duo ſcilicet à medio, hoc eſt, à centro
              <lb/>
            mundi: </s>
            <s xml:id="echoid-s1827" xml:space="preserve">quor
              <unsure/>
            ũ vnus eſt à medio ſimpliciter, tribuiturq́. </s>
            <s xml:id="echoid-s1828" xml:space="preserve">igni, qui omnium leuiſ-
              <lb/>
            ſimus eſt; </s>
            <s xml:id="echoid-s1829" xml:space="preserve">alter à medio ſecundum quid, qui aeri conceditur, cum non ſit tam
              <lb/>
            leuis, quàm ignis, leuior uero, quàm terra, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1830" xml:space="preserve">aqua: </s>
            <s xml:id="echoid-s1831" xml:space="preserve">Et duo ad medium, ſiue ad
              <lb/>
            centrum mundi, quorum is, qui ſimpliciter eſt ad medium, conuenit terræ ob
              <lb/>
            ſummã grauitatẽ: </s>
            <s xml:id="echoid-s1832" xml:space="preserve">Ille uero, qui eſt ad mediũ ſecundũ quid, aquæ adſcribitur,
              <lb/>
            quippe quæ nõ tam grauis exiſtat, quàm terra, grauior aũt igne, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1833" xml:space="preserve">aere. </s>
            <s xml:id="echoid-s1834" xml:space="preserve">Sunt igi
              <lb/>
            tur hæc tantum elementa. </s>
            <s xml:id="echoid-s1835" xml:space="preserve">Aliæ rationes ex philoſophia naturali petantur.</s>
            <s xml:id="echoid-s1836" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1837" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Ordo</emph>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s1838" xml:space="preserve">ſitus elementorũ ex tribus quoq. </s>
            <s xml:id="echoid-s1839" xml:space="preserve">potiſſimũ colligi poteſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1840" xml:space="preserve">Primo
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-072-04" xlink:href="note-072-04a" xml:space="preserve">Ordo ele-
                <lb/>
              mentorum
                <lb/>
              colligitur
                <lb/>
              exleuitate,
                <lb/>
              & grauita-
                <lb/>
              te.</note>
            ex leuitate, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1841" xml:space="preserve">grauitate ipſorum. </s>
            <s xml:id="echoid-s1842" xml:space="preserve">Quo. </s>
            <s xml:id="echoid-s1843" xml:space="preserve">n. </s>
            <s xml:id="echoid-s1844" xml:space="preserve">unũaltero leuius eſt, eo ad ſublimio-
              <lb/>
            rem locum aſcendit, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1845" xml:space="preserve">quo grauius, eo ad inferiorem. </s>
            <s xml:id="echoid-s1846" xml:space="preserve">Cum ergo ignis ob maxi
              <lb/>
            mã ſui raritatẽ ſit ſumme leuis, ſupremus ei debebitur locus, qui quidẽ eſt ſub
              <lb/>
            cõcauo Lunæ: </s>
            <s xml:id="echoid-s1847" xml:space="preserve">Proximũ huic locũ adeptus eſt aer, cũ ſit cæteris duobus elemen-
              <lb/>
            tis leuior, minus vero leuis, quàm ignis: </s>
            <s xml:id="echoid-s1848" xml:space="preserve">Huic proxime ſuccedit aqua: </s>
            <s xml:id="echoid-s1849" xml:space="preserve">Eſt enim
              <lb/>
            grauiorigne, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1850" xml:space="preserve">aere, leuior uero quàm terra: </s>
            <s xml:id="echoid-s1851" xml:space="preserve">Infimum denique locũ, qui eſt pro
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-072-05" xlink:href="note-072-05a" xml:space="preserve">Ordo ele-
                <lb/>
              menior
                <unsure/>
              um
                <lb/>
              colligitur
                <lb/>
              ex proprie-
                <lb/>
              tatibus illo
                <lb/>
              rum.</note>
            pe centrum Vniuerſi, iure ſibi Terra uendicat, cum ſit omnium grauiſima.</s>
            <s xml:id="echoid-s1852" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1853" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Secvndo</emph>
            ex conuenientia elementorum in proprietatibus. </s>
            <s xml:id="echoid-s1854" xml:space="preserve">Quanto
              <lb/>
            enim aliqua magis conueniunt in proprietatibus, tanto etiam propinquiora,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s1855" xml:space="preserve">uiciniora inter ſe ſunt in loco. </s>
            <s xml:id="echoid-s1856" xml:space="preserve">Vnde cum terram uideamus infimã </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>