Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003054
">
<
pb
pagenum
="
424
"
xlink:href
="
016/01/073.jpg
"/>
crocea omnia videntur: multis etiam dolor
<
lb
/>
non leuis capitis contingit. </
s
>
<
s
id
="
s.003055
">Cauſa eſt, quod
<
lb
/>
lumen paucum eſt, & ob id croceum. </
s
>
<
s
id
="
s.003056
">Indi
<
lb
/>
cat hoc aurora, quæ & ipſa crocea eſt, vnde
<
lb
/>
illud Virgilij:
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Tithoni croceum linquens Aurora cubile.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003057
">Antiqui enim, Seruio teſte, ex Varronis
<
lb
/>
authoritate, diem à prima luce inchoabant:
<
lb
/>
quem & in quatuor partes diuidebant. </
s
>
<
s
id
="
s.003058
">Ha
<
lb
/>
rum prima erat manè, quæ & aurora, à
<
lb
/>
Manum, quod eſt bonum: ſic enim ſalutare
<
lb
/>
ſe antiqui ſolebant, tempeſtiuè ſurgentes:
<
lb
/>
inde ortum ab ortu. </
s
>
<
s
id
="
s.003059
">Solis ad quartam horam
<
lb
/>
vſque: quòd Sol perpetuò aſcendere vide
<
lb
/>
retur, appellabat: à quarta ad octauam vſ
<
lb
/>
que meridiem, quaſi Sol meridiaret: & vſ
<
lb
/>
que ad 22. occaſum, quòd deſcenderet, ac
<
lb
/>
tandem occultaretur. </
s
>
<
s
id
="
s.003060
">Vnde horæ hæ æqua
<
lb
/>
les erant, ſcilicet 12. pars diei à Solis ortu
<
lb
/>
ad occaſum. </
s
>
<
s
id
="
s.003061
">Nox verò in quinque, veſpe
<
lb
/>
ra, quæ & crepuſculum nocturnum, ſeu lux
<
lb
/>
dubia: conticinium cum obtenebraretur
<
lb
/>
aër: hoc ſe quieti tradebant: intempeſta,
<
lb
/>
quæ metas vigilantium excederet, & neque
<
lb
/>
ſurgentibus eſſet accommodata: erátque
<
lb
/>
tempus à 4. ad 8. horam inde gallicinium
<
lb
/>
ad 10. fermè, à qua ad auroram lucifer. </
s
>
<
s
id
="
s.003062
">Sed
<
lb
/>
vt ad propoſitum redeam, eadem ratione
<
lb
/>
in aëre fieri permutationem neceſſe eſt ma
<
lb
/>
gnam, ob quam quibus caput eſt imbecil
<
lb
/>
le, dolet. </
s
>
<
s
id
="
s.003063
">Verùm dices, nonne dum Sol ori
<
lb
/>
tur, parum etiam luminis ad nos peruenit
<
lb
/>
& dum occidit, & tamen illud candidum
<
lb
/>
eſt, ſicut & quod paruo foramine per fe
<
lb
/>
neſtram in obſcurum cubiculum ingreditur?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003064
">Sed cauſa huius eſt, quòd dum Sol oritur
<
arrow.to.target
n
="
marg357
"/>
<
lb
/>
aut occidit, parum temporis abſumit, ma
<
lb
/>
net autem diu in deliquio: quòd ſi quis
<
lb
/>
primos radios orientis aut vltimos occiden
<
lb
/>
tis Solis, qui non ex centro veniunt, tum
<
lb
/>
maximè procul inſpiciat, croceos abſque
<
lb
/>
dubio illos eſſe videbit. </
s
>
<
s
id
="
s.003065
">Ex his igitur duo
<
lb
/>
perſpicua ſunt: Solem vndequaque non ex
<
lb
/>
ſolo centro radios emittere: & tamen ra
<
lb
/>
dios, qui ex centro emittuntur, eſſe vali
<
lb
/>
diores: quod etſi non fatearis, modò pri
<
lb
/>
mum concedas, nihil ad res demonſtrandas
<
lb
/>
detrimenti afferet. </
s
>
<
s
id
="
s.003066
">Verùm (vt dixi ) ex toto
<
lb
/>
Sole tanquam ex igne vndequaque radios
<
lb
/>
prodire claret, quoniam deliquij tempore
<
lb
/>
pars, quæ centro oppoſita eſt occupatur à
<
lb
/>
Luna, & tamen aër, & parietes illumi
<
lb
/>
nantur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003067
">
<
margin.target
id
="
marg357
"/>
Solem totum
<
lb
/>
& vnde
<
lb
/>
quaque ra
<
lb
/>
dios emitte
<
lb
/>
re.</
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.073.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/073/1.jpg
"
number
="
46
"/>
<
p
type
="
caption
">
<
s
id
="
s.003068
">
<
emph
type
="
italics
"/>
Speculum.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg358
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003069
">
<
margin.target
id
="
marg358
"/>
Quomodo
<
lb
/>
ſpeculum
<
lb
/>
concauum
<
lb
/>
omnes radios
<
lb
/>
in vnum
<
lb
/>
colligat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003070
">Eſt etiàm ratio ſpeculi concaui hoc
<
lb
/>
oſtendens, quoniam non aliter in vnum
<
lb
/>
punctum coire poſſent omnes radij, niſi à
<
lb
/>
toto Sole procederent. </
s
>
<
s
id
="
s.003071
">Finge tu ex centro
<
lb
/>
Solis ſolum illuſtrari ſpeculum, profectò
<
lb
/>
ſolus radius vnus in ſpeculi centrum reddi
<
lb
/>
bit. </
s
>
<
s
id
="
s.003072
">Vnde ergo fit, vt in centro ſpeculi con
<
lb
/>
caui ignis ſemper accendatur, & omnes ex
<
lb
/>
Sole radij coëant: hoc enim Euclides rectè
<
lb
/>
demonſtrauit in ſuis ſpecularibus. </
s
>
<
s
id
="
s.003073
">Nam ex
<
lb
/>
ABCDE in F centrum omnes radij inter K
<
lb
/>
& L reflectuntur, non ex vno tantùm cir
<
lb
/>
culo, vnde in F ignis accenditur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003074
">Sed meritò dubitabis: primò, cur radij, qui
<
arrow.to.target
n
="
marg359
"/>
<
lb
/>
in ſeipſos reflectuntur, hi autem ſoli ſunt
<
lb
/>
perpendiculares, validi ſint? </
s
>
<
s
id
="
s.003075
">Cauſa eſt mani
<
lb
/>
feſta: qui enim reflectitur à perpendiculo, in
<
lb
/>
ſeipſum redit, vt ex E in F, ex K, quare con
<
lb
/>
duplicatur radius ſecundum longitudinem
<
lb
/>
totus: qui autem ex alio puncto in EK re
<
lb
/>
flectitur, illum ſecat, & abit: at qui ſecat, in
<
lb
/>
puncto ſecat, igitur nullum præbet vim.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003076
">Nam punctus cum careat quantitate, caret
<
lb
/>
& viribus: igitur etſi infiniti radij per eun
<
lb
/>
dem punctum reflectantur, nihilo ſunt ro
<
lb
/>
buſtiores. </
s
>
<
s
id
="
s.003077
">Nam quod eſt nihilum, quantum
<
lb
/>
uis ingemines, nihil producit: igitur radiis,
<
lb
/>
qui non reflectuntur à perpendiculo, nulla
<
lb
/>
prorſus eſt vis, vt ſecent. </
s
>
<
s
id
="
s.003078
">Proximis tamen
<
lb
/>
ac proximioribus eò maior eſt vis, quoniam
<
lb
/>
radius radio proximus eſt, non quia ſecet in
<
lb
/>
puncto: nam ſectio nihil refert, cùm (vt di
<
lb
/>
xi) in indiuiſibili fiat, ſed propinquitas: nam
<
lb
/>
iuxta longitudinem, diu & magno ſpacio,
<
lb
/>
ſi radius radio hæret, vtriuſque vis in vnum
<
lb
/>
coit, ac quaſi ingeminatur. </
s
>
<
s
id
="
s.003079
">Quaſi dixi,
<
lb
/>
quoniam ſolus a perpendiculo cùm in ſe re
<
lb
/>
deat, etiam ſolus vim ſuam exquiſitè du
<
lb
/>
plicat. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003080
">
<
margin.target
id
="
marg359
"/>
Propoſitio
<
lb
/>
vltima, cur
<
lb
/>
radij perpen
<
lb
/>
diculares
<
lb
/>
ſoli ſint va
<
lb
/>
lidi.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003081
">Altera dubitatio erat, ſi ſpeculum ſit ma
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg360
"/>
<
lb
/>
gnum ex parte KG, reflexi radij cur non il
<
lb
/>
luminant circumſtantes partes circa F, vt
<
lb
/>
ſaltem claritas reddatur, verùm omnes hi
<
lb
/>
radij infra F reflectuntur? </
s
>
<
s
id
="
s.003082
">Nam ſi ducatur
<
lb
/>
radius ex E in G, angulus F G K maior eſt
<
lb
/>
recto in angulo F G E, igitur reflectetur
<
lb
/>
infra FG per angulum FGE: quare quantò
<
lb
/>
maius eſt ſpeculum, & maior etiam ſuæ
<
lb
/>
ſphæræ portio, eò magis atque celeriùs ac
<
lb
/>
cendit. </
s
>
<
s
id
="
s.003083
">Huius tamen generis ſpeculum non
<
lb
/>
procul ignem accendere poteſt, cum ſemper
<
lb
/>
in centro radij cogantur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003084
">
<
margin.target
id
="
marg360
"/>
Speculum
<
lb
/>
concauum
<
lb
/>
quò maius,
<
lb
/>
eò faciliùs
<
lb
/>
accendit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003085
">Supereſt tertia dubitatio non leuis. </
s
>
<
s
id
="
s.003086
">Quo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg361
"/>
<
lb
/>
niam radij, qui ex parte E C à puncto
<
lb
/>
K reflectuntur, vt ex K procedens à
<
lb
/>
puncto D verſus H reflectetur, & ſaltem
<
lb
/>
illuminabit partes iuxta F, contra experi
<
lb
/>
mentum. </
s
>
<
s
id
="
s.003087
">Euidens eſt hoc magis in radiis
<
lb
/>
ex B & C in K deductis. </
s
>
<
s
id
="
s.003088
">Cauſa huius eſt,
<
lb
/>
quod ſparguntur, nullúſque eſt perpendicu
<
lb
/>
laris radius, luménque in F ingens obſuſcat
<
lb
/>
proximas partes: debilior enim eſt radius
<
lb
/>
ex concauo ſpeculo reflexus, quàm ex
<
lb
/>
plano, qui labitur, ſi non ſit perpendicu
<
lb
/>
laris. </
s
>
<
s
id
="
s.003089
">Cauſæ igitur roboris radiorum ſunt,
<
lb
/>
per ſe coitio à perpendiculari, vt in ca
<
lb
/>
uis ſpeculis. </
s
>
<
s
id
="
s.003090
">Proxima huic eſt reflexio à
<
lb
/>
perpendiculari abſque coitione, vt in pla
<
lb
/>
nis ſpeculis directè Soli expoſitis. </
s
>
<
s
id
="
s.003091
">Tertia ſuc
<
lb
/>
cedit, reflexio non à perpendiculari, ſed </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>