Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
171
171
172
172
173
173
174
174
175
175
176
176
177
177
178
178
179
179
180
180
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.003091">
                <pb pagenum="425" xlink:href="016/01/074.jpg"/>
              tamen ad angulos æquales, vt à plano ſpe­
                <lb/>
              culo non directè Soli expoſito: nam nec
                <lb/>
              hanc oculus ſuſtinet. </s>
              <s id="s.003092">Quarta reddit imagi­
                <lb/>
              nem ſed ſuſtineri poteſt, cùm radij ad æqua­
                <lb/>
              lem angulum reflectuntur, ſed ſparguntur
                <lb/>
              vt in cauis ſpeculis extra pyramidem vtram­
                <lb/>
              que, & quæ à centro ſpeculi ad ſpeculum,
                <lb/>
              & à centro ſpeculi ad rem viſam: vt ex­
                <lb/>
              tra pyramidem FKL, & FAC. </s>
              <s id="s.003093">Quinta eſt,
                <lb/>
              cùm à corpore non polito reflectuntur ra­
                <lb/>
              dij, ad viſum inutiles: non ad calorem:
                <lb/>
              nam & hi perpendiculares ( vt dixi) reflexi
                <lb/>
              ingeminant caliditatem propter coitionem
                <lb/>
              ſed imaginem haud reddunt. </s>
              <s id="s.003094">Cauſæ autem
                <lb/>
              roboris radiorum per accidens dicuntur,
                <lb/>
              magnitudo & propinquitas lucidi, & quòd
                <lb/>
              radius ille ex centro lucidi proficiſcatur: tum
                <lb/>
              ſynceritas medij, & radiorum ipſorum. </s>
              <s id="s.003095">His
                <lb/>
              cauſis accidit, vt lumen aliud alio euadat
                <lb/>
              validius: vnde reflexionem ſolarium radio­
                <lb/>
              rum ex Luna & ſyderibus ob diſtantiam
                <lb/>
              quanquam puriorem toleramus, à cryſtal­
                <lb/>
              lo, & aqua oculis ferre non poſſumus. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003096">
                <margin.target id="marg361"/>
              Cur ſpecula
                <lb/>
              caua, cum
                <lb/>
              vbique
                <expan abbr="refle-ctãt">refle­
                  <lb/>
                ctant</expan>
              radios,
                <lb/>
              non tamen
                <lb/>
              vbique red­
                <lb/>
              dunt imagi­
                <lb/>
              nem.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003097">Cauſæ robo­
                <lb/>
              ris radio­
                <lb/>
              rum per ſe,
                <lb/>
              & per acci­
                <lb/>
              dens.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.003098">Verùm cùm duo videantur eſſe modi ac­
                <lb/>
              cendendi ignem ex ſpeculo: primus, vt om­
                <lb/>
              nes radij in centrum ſpeculi incidentes col­
                <lb/>
              ligantur in vno puncto per reflexionem,
                <lb/>
              qui fit ( vt dictum eſt ) cum cauo ſpeculo
                <lb/>
              ſphærico. </s>
              <s id="s.003099">Secundus eſt, vt omnes æquidi­
                <lb/>
              ſtantes colligantur, qui è ſole prodeunt, in
                <lb/>
              punctum vnum, qui etiam fit parabole: ex­
                <lb/>
              tare de hoc libros Archimedis, vbi docet
                <lb/>
              comburentia ſpecula parabole conſtare,
                <lb/>
              Franciſcum Maurolycum Meſſanenſem ſcri­
                <lb/>
              pſiſſe, apud Conradum Geſnerum inuenio.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003100">Res autem ſic ſe habet. </s>
              <s id="s.003101">Cùm ſuperficies
                <lb/>
              conum rectum ſecat, & ſuperficiei deme­
                <lb/>
              tiens æquidiſtat lateri trigoni inſcripti ſu­
                <lb/>
              perficiei conum per axem ex vertice ſecantis
                <lb/>
              ſuperficies illa parabole dicitur, quæ ſit
                <lb/>
              A B C. </s>
              <s id="s.003102">Cuius rectà à vertice B diuidens
                <lb/>
              AC rectam ſubiectam æquis lateribus, cur­
                <lb/>
              uis BA & BC, vocetur
                <expan abbr="dimetiẽs">dimetiens</expan>
              BD. AC au­
                <lb/>
              tem diameter, baſis coni K, medium B D:
                <lb/>
              dico HKL talem ſemper habere portionem
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.074.1.jpg" xlink:href="016/01/074/1.jpg" number="47"/>
                <lb/>
              ad perpendicularem quamcunque ex latere
                <lb/>
              ſuper dimetiens venientem, qualis eſt ip­
                <lb/>
              ſius perpendicularis ad partem dimetientis
                <lb/>
              inter verticem, & perpendicularem inter­
                <lb/>
              ceptam. </s>
              <s id="s.003103">Velut ſit perpendicularis F G, ta­
                <lb/>
              lem habebit igitur H L proportionem ad
                <lb/>
              GF qualis FG ad GF, & vocabitur tunc HL
                <lb/>
              latus rectum, & omnes æquidiſtantes BD,
                <lb/>
              ſeu radij reflectentur in K. </s>
              <s id="s.003104">Eſt verò HL ſem­
                <lb/>
              per quadrupla BK.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg362"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003105">
                <margin.target id="marg362"/>
              De ſpeculo,
                <lb/>
              quod combu­
                <lb/>
              rit naues
                <lb/>
              procul ve­
                <lb/>
              nientes 3.de
                <lb/>
              emperamen
                <lb/>
              tis, cap.3.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.003106">Sed ſi propoſitum ſit facere ſpeculum,
                <lb/>
              quod procul comburat, qualem feciſſe Ga­
                <lb/>
              lenus narrat Archimedem, qui hoſtium
                <lb/>
              triremes deuſſerit: manifeſtum eſt ſpecula
                <lb/>
              ſeu à parabole ſumpta fuerint, ſeu à circu­
                <lb/>
              lo ac ſphæra, maxima eſſe oportere, id
                <lb/>
              eſt, proportiones maximarum ſphærarum,
                <lb/>
              aut conorum maximorum, parabolis par­
                <lb/>
              tem non tamen maximam. </s>
              <s id="s.003107">Velut ſi ad mil­
                <lb/>
              le paſſus extendere ignem libeat, circulum
                <lb/>
              deſcribemus, cuius dimetiens ſit duo millia
                <lb/>
              paſſuum, huius tantam aſſumemus portio­
                <lb/>
              nem, vt rotunditas non lateat, partem ſci­
                <lb/>
              licet ſexageſimam, cui dimetientem pro al­
                <lb/>
              titudine in termino vno adiiciemus, & di­
                <lb/>
              metiente fixo circumagemus circuli par­
                <lb/>
              tem, quæ nobis portionem ſphæræ deſcri­
                <lb/>
              bet: quam cùm expoliuerimus, ignem Soli
                <lb/>
              expoſita procul & validiſſimum ad paſſus
                <lb/>
              M. accendet, Nunc autem non adeò vtilis, ob
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.074.2.jpg" xlink:href="016/01/074/2.jpg" number="48"/>
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.074.3.jpg" xlink:href="016/01/074/3.jpg" number="49"/>
                <lb/>
              bellicas machinas: olim verò tutiſſima. </s>
              <s id="s.003108">Quæ
                <lb/>
              verò à parabole procedit, conflagratio
                <lb/>
              potentior eſt. </s>
              <s id="s.003109">Ea autem ſic fit. </s>
              <s id="s.003110">Sit locus
                <lb/>
              qui comburi debet mille paſſibus diſtans.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003111">Facio B K paſſuum mille, cui rectam co­
                <lb/>
              æqualem adiicio K D, ipſi autem B D
                <lb/>
              æqualem ad perpendiculum facio A B, &
                <lb/>
              ex altera parte B C æqualem B A, & du­
                <lb/>
              ctis D A & D C, facio D centrum ba­
                <lb/>
              ſis coni, & A D axem, nam angulus ADC
                <lb/>
              rectus eſt, & circumuoluo AC, vt fiat co­
                <lb/>
              nus, & deſcribetur circulus à linea D C
                <lb/>
              tanquam ſemidiametro pro coni baſi, hunc
                <lb/>
              diuido duabus diametris ad rectos angu­
                <lb/>
              los ſe ſecantibus C E & F G in centro D.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003112">Erit etiam vt B punctus circumferentiam
                <lb/>
              circuli deſcribat circa conum quæ ſit H B.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003113">Duco igitur à vertice coni rectam ad ex­
                <lb/>
              tremitatem vnius diametri baſis, puta ad
                <lb/>
              C, & vbi ſecat circuli peripheriam, vt
                <lb/>
              in B, ex illo puncto duco lineas rectas
                <lb/>
              ad extremitates alterius diametri B F, &
                <lb/>
              B C: ſuperficies igitur in qua eſt tri­
                <lb/>
              gonus B F C, vbi ſecat ſuperficiem co­
                <lb/>
              ni, facit duas obliquas lineas B F & B G,
                <lb/>
              quas ex chalybe optimo, ne flectantur, fieri
                <lb/>
              oportet, aſſumpta tantùm parte, puta BL &
                <lb/>
              BM æqualibus quæ ſunt latera paraboles.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003114">Inde aſſumes molem ex gypſo N maiorem </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>