Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
Scan Original
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.003091">
                <pb pagenum="425" xlink:href="016/01/074.jpg"/>
              tamen ad angulos æquales, vt à plano ſpe­
                <lb/>
              culo non directè Soli expoſito: nam nec
                <lb/>
              hanc oculus ſuſtinet. </s>
              <s id="s.003092">Quarta reddit imagi­
                <lb/>
              nem ſed ſuſtineri poteſt, cùm radij ad æqua­
                <lb/>
              lem angulum reflectuntur, ſed ſparguntur
                <lb/>
              vt in cauis ſpeculis extra pyramidem vtram­
                <lb/>
              que, & quæ à centro ſpeculi ad ſpeculum,
                <lb/>
              & à centro ſpeculi ad rem viſam: vt ex­
                <lb/>
              tra pyramidem FKL, & FAC. </s>
              <s id="s.003093">Quinta eſt,
                <lb/>
              cùm à corpore non polito reflectuntur ra­
                <lb/>
              dij, ad viſum inutiles: non ad calorem:
                <lb/>
              nam & hi perpendiculares ( vt dixi) reflexi
                <lb/>
              ingeminant caliditatem propter coitionem
                <lb/>
              ſed imaginem haud reddunt. </s>
              <s id="s.003094">Cauſæ autem
                <lb/>
              roboris radiorum per accidens dicuntur,
                <lb/>
              magnitudo & propinquitas lucidi, & quòd
                <lb/>
              radius ille ex centro lucidi proficiſcatur: tum
                <lb/>
              ſynceritas medij, & radiorum ipſorum. </s>
              <s id="s.003095">His
                <lb/>
              cauſis accidit, vt lumen aliud alio euadat
                <lb/>
              validius: vnde reflexionem ſolarium radio­
                <lb/>
              rum ex Luna & ſyderibus ob diſtantiam
                <lb/>
              quanquam puriorem toleramus, à cryſtal­
                <lb/>
              lo, & aqua oculis ferre non poſſumus. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003096">
                <margin.target id="marg361"/>
              Cur ſpecula
                <lb/>
              caua, cum
                <lb/>
              vbique
                <expan abbr="refle-ctãt">refle­
                  <lb/>
                ctant</expan>
              radios,
                <lb/>
              non tamen
                <lb/>
              vbique red­
                <lb/>
              dunt imagi­
                <lb/>
              nem.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003097">Cauſæ robo­
                <lb/>
              ris radio­
                <lb/>
              rum per ſe,
                <lb/>
              & per acci­
                <lb/>
              dens.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.003098">Verùm cùm duo videantur eſſe modi ac­
                <lb/>
              cendendi ignem ex ſpeculo: primus, vt om­
                <lb/>
              nes radij in centrum ſpeculi incidentes col­
                <lb/>
              ligantur in vno puncto per reflexionem,
                <lb/>
              qui fit ( vt dictum eſt ) cum cauo ſpeculo
                <lb/>
              ſphærico. </s>
              <s id="s.003099">Secundus eſt, vt omnes æquidi­
                <lb/>
              ſtantes colligantur, qui è ſole prodeunt, in
                <lb/>
              punctum vnum, qui etiam fit parabole: ex­
                <lb/>
              tare de hoc libros Archimedis, vbi docet
                <lb/>
              comburentia ſpecula parabole conſtare,
                <lb/>
              Franciſcum Maurolycum Meſſanenſem ſcri­
                <lb/>
              pſiſſe, apud Conradum Geſnerum inuenio.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003100">Res autem ſic ſe habet. </s>
              <s id="s.003101">Cùm ſuperficies
                <lb/>
              conum rectum ſecat, & ſuperficiei deme­
                <lb/>
              tiens æquidiſtat lateri trigoni inſcripti ſu­
                <lb/>
              perficiei conum per axem ex vertice ſecantis
                <lb/>
              ſuperficies illa parabole dicitur, quæ ſit
                <lb/>
              A B C. </s>
              <s id="s.003102">Cuius rectà à vertice B diuidens
                <lb/>
              AC rectam ſubiectam æquis lateribus, cur­
                <lb/>
              uis BA & BC, vocetur
                <expan abbr="dimetiẽs">dimetiens</expan>
              BD. AC au­
                <lb/>
              tem diameter, baſis coni K, medium B D:
                <lb/>
              dico HKL talem ſemper habere portionem
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.074.1.jpg" xlink:href="016/01/074/1.jpg" number="47"/>
                <lb/>
              ad perpendicularem quamcunque ex latere
                <lb/>
              ſuper dimetiens venientem, qualis eſt ip­
                <lb/>
              ſius perpendicularis ad partem dimetientis
                <lb/>
              inter verticem, & perpendicularem inter­
                <lb/>
              ceptam. </s>
              <s id="s.003103">Velut ſit perpendicularis F G, ta­
                <lb/>
              lem habebit igitur H L proportionem ad
                <lb/>
              GF qualis FG ad GF, & vocabitur tunc HL
                <lb/>
              latus rectum, & omnes æquidiſtantes BD,
                <lb/>
              ſeu radij reflectentur in K. </s>
              <s id="s.003104">Eſt verò HL ſem­
                <lb/>
              per quadrupla BK.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg362"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003105">
                <margin.target id="marg362"/>
              De ſpeculo,
                <lb/>
              quod combu­
                <lb/>
              rit naues
                <lb/>
              procul ve­
                <lb/>
              nientes 3.de
                <lb/>
              emperamen
                <lb/>
              tis, cap.3.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.003106">Sed ſi propoſitum ſit facere ſpeculum,
                <lb/>
              quod procul comburat, qualem feciſſe Ga­
                <lb/>
              lenus narrat Archimedem, qui hoſtium
                <lb/>
              triremes deuſſerit: manifeſtum eſt ſpecula
                <lb/>
              ſeu à parabole ſumpta fuerint, ſeu à circu­
                <lb/>
              lo ac ſphæra, maxima eſſe oportere, id
                <lb/>
              eſt, proportiones maximarum ſphærarum,
                <lb/>
              aut conorum maximorum, parabolis par­
                <lb/>
              tem non tamen maximam. </s>
              <s id="s.003107">Velut ſi ad mil­
                <lb/>
              le paſſus extendere ignem libeat, circulum
                <lb/>
              deſcribemus, cuius dimetiens ſit duo millia
                <lb/>
              paſſuum, huius tantam aſſumemus portio­
                <lb/>
              nem, vt rotunditas non lateat, partem ſci­
                <lb/>
              licet ſexageſimam, cui dimetientem pro al­
                <lb/>
              titudine in termino vno adiiciemus, & di­
                <lb/>
              metiente fixo circumagemus circuli par­
                <lb/>
              tem, quæ nobis portionem ſphæræ deſcri­
                <lb/>
              bet: quam cùm expoliuerimus, ignem Soli
                <lb/>
              expoſita procul & validiſſimum ad paſſus
                <lb/>
              M. accendet, Nunc autem non adeò vtilis, ob
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.074.2.jpg" xlink:href="016/01/074/2.jpg" number="48"/>
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.074.3.jpg" xlink:href="016/01/074/3.jpg" number="49"/>
                <lb/>
              bellicas machinas: olim verò tutiſſima. </s>
              <s id="s.003108">Quæ
                <lb/>
              verò à parabole procedit, conflagratio
                <lb/>
              potentior eſt. </s>
              <s id="s.003109">Ea autem ſic fit. </s>
              <s id="s.003110">Sit locus
                <lb/>
              qui comburi debet mille paſſibus diſtans.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003111">Facio B K paſſuum mille, cui rectam co­
                <lb/>
              æqualem adiicio K D, ipſi autem B D
                <lb/>
              æqualem ad perpendiculum facio A B, &
                <lb/>
              ex altera parte B C æqualem B A, & du­
                <lb/>
              ctis D A & D C, facio D centrum ba­
                <lb/>
              ſis coni, & A D axem, nam angulus ADC
                <lb/>
              rectus eſt, & circumuoluo AC, vt fiat co­
                <lb/>
              nus, & deſcribetur circulus à linea D C
                <lb/>
              tanquam ſemidiametro pro coni baſi, hunc
                <lb/>
              diuido duabus diametris ad rectos angu­
                <lb/>
              los ſe ſecantibus C E & F G in centro D.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003112">Erit etiam vt B punctus circumferentiam
                <lb/>
              circuli deſcribat circa conum quæ ſit H B.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003113">Duco igitur à vertice coni rectam ad ex­
                <lb/>
              tremitatem vnius diametri baſis, puta ad
                <lb/>
              C, & vbi ſecat circuli peripheriam, vt
                <lb/>
              in B, ex illo puncto duco lineas rectas
                <lb/>
              ad extremitates alterius diametri B F, &
                <lb/>
              B C: ſuperficies igitur in qua eſt tri­
                <lb/>
              gonus B F C, vbi ſecat ſuperficiem co­
                <lb/>
              ni, facit duas obliquas lineas B F & B G,
                <lb/>
              quas ex chalybe optimo, ne flectantur, fieri
                <lb/>
              oportet, aſſumpta tantùm parte, puta BL &
                <lb/>
              BM æqualibus quæ ſunt latera paraboles.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003114">Inde aſſumes molem ex gypſo N maiorem </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>