Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

List of thumbnails

< >
71
71 (34)
72
72 (35)
73
73 (36)
74
74 (37)
75
75 (38)
76
76 (39)
77
77 (40)
78
78 (41)
79
79 (42)
80
80 (43)
< >
page |< < (37) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div128" type="section" level="1" n="50">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1856" xml:space="preserve">
              <pb o="37" file="073" n="74" rhead="Ioan. de Sacro Boſco."/>
            ſedem, aquam vero terræ ſimiliorem eſſe, quàm aerem; </s>
            <s xml:id="echoid-s1857" xml:space="preserve">cum aer prorſus terræ
              <lb/>
            aduerſetur, in nullaq́ue qualitate cum ipſa conueniat, aqua vero in frigidita-
              <lb/>
            te concordet cum terra, non immerito aquam ſupra terram immediate collo-
              <lb/>
            cauit natura. </s>
            <s xml:id="echoid-s1858" xml:space="preserve">Eadem ratione ſupra aquam commode aerem ponemus, cum
              <lb/>
            conueniat cum aqua in humiditate, ignis uero in nulla qualitate aquæſit ſimi-
              <lb/>
            lis, ſed ei omnino ſit contrarius. </s>
            <s xml:id="echoid-s1859" xml:space="preserve">Supra aerem denique ignem haud iniuria cõ-
              <lb/>
            ſtituemus; </s>
            <s xml:id="echoid-s1860" xml:space="preserve">cum in caliditate conueniat cum aere. </s>
            <s xml:id="echoid-s1861" xml:space="preserve">Accedit ad hoc, quòd cum
              <lb/>
            ignis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1862" xml:space="preserve">aqua, ſimiliter aer, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1863" xml:space="preserve">terra, ſint contraria, quia prorſus contrarias obti-
              <lb/>
            nent qualitates, immediate poſita eſſe nequeunt; </s>
            <s xml:id="echoid-s1864" xml:space="preserve">Idcirco natura ſolertiſſima
              <lb/>
            media elementa interpoſuit, quæ in qualitatibus cum utroque contrariorum
              <lb/>
            cõmunicant, aerem uidelicet inter ignem & </s>
            <s xml:id="echoid-s1865" xml:space="preserve">aquam; </s>
            <s xml:id="echoid-s1866" xml:space="preserve">aquam vero inter terram
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s1867" xml:space="preserve">aerem; </s>
            <s xml:id="echoid-s1868" xml:space="preserve">Atque hac ratione ſymbolizantia inter ſe exiſtunt elementa. </s>
            <s xml:id="echoid-s1869" xml:space="preserve">Quòd
              <lb/>
            ſi quis petat, cur potius aqua ſit terram immediate ſecuta, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1870" xml:space="preserve">non potius ignis;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1871" xml:space="preserve">deinde aer, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1872" xml:space="preserve">poſtremo aqua, cum hoc etiam ordine ſeruentur dictæ conueniẽ
              <lb/>
            tiæ elementorum in qualitatibus, quoniam ſemper media elementa contrarijs
              <lb/>
            ſunt interpoſita: </s>
            <s xml:id="echoid-s1873" xml:space="preserve">Reſpondendum eſt, duplici id ratione eſſe factum. </s>
            <s xml:id="echoid-s1874" xml:space="preserve">Primo qui-
              <lb/>
            dem, quoniam cum uideamus terram omnium grauiſſimam infimum poſſediſſe
              <lb/>
            locum, naturalis ratio exigere uidetur, vt ignis omnium leuiſſimus ſupremum
              <lb/>
            occupet locum: </s>
            <s xml:id="echoid-s1875" xml:space="preserve">quare non immediate cum ſubſequiterram decebat: </s>
            <s xml:id="echoid-s1876" xml:space="preserve">Secundo
              <lb/>
            vero, quoniam cum aqua ſit labilis admodum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1877" xml:space="preserve">fluxibilis, non poteſt conſiſte-
              <lb/>
            re, niſi duro alicui corpori innitatur, qualis eſt terra: </s>
            <s xml:id="echoid-s1878" xml:space="preserve">Iure igitur optimo aqua
              <lb/>
            ſupra terram immediate eſt collocata.</s>
            <s xml:id="echoid-s1879" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1880" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Tertio</emph>
            ex ſenſu atque experimento. </s>
            <s xml:id="echoid-s1881" xml:space="preserve">Videmus namque quotidie ignẽ
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-073-01" xlink:href="note-073-01a" xml:space="preserve">Ordo ele-
                <lb/>
              mentorum
                <lb/>
              colligitur
                <lb/>
              ab experiẽ-
                <lb/>
              tia.</note>
            ſupra terram, aquam, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1882" xml:space="preserve">aerem ferri naturaliter, cum ſemper pyramidem conſti
              <lb/>
            tuat eius figura; </s>
            <s xml:id="echoid-s1883" xml:space="preserve">Quare locus eius naturalis ſupra omnia hæc eſſe debet. </s>
            <s xml:id="echoid-s1884" xml:space="preserve">Vi-
              <lb/>
            demus etiam aerem naturaliter ſupra terram, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1885" xml:space="preserve">aquam aſcendere, ut pater in
              <lb/>
            terræ motu. </s>
            <s xml:id="echoid-s1886" xml:space="preserve">Fit enim terræ motus ob vehementiam aeris incluſi in uiſceribus
              <lb/>
            terræ, conantisq́ue ſupra terram, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1887" xml:space="preserve">aquam in ſuum locum aſcendere. </s>
            <s xml:id="echoid-s1888" xml:space="preserve">Hoc
              <lb/>
            etiam conſtat in ampullis aeris in aqua ſurſum ſcaturientibus, ut uidere eſt in
              <lb/>
            paludibus, ſi quis baculum fundo infigat. </s>
            <s xml:id="echoid-s1889" xml:space="preserve">Ratio igitur exigit, ut aer ſupra
              <lb/>
            terram, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1890" xml:space="preserve">aquam, ac ſub igne collocetur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1891" xml:space="preserve">Videmus tandem aquam in aere poſi
              <lb/>
            tam deſcendere, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1892" xml:space="preserve">terram in aqua collocatam deorſum quoque tendere. </s>
            <s xml:id="echoid-s1893" xml:space="preserve">Qua
              <lb/>
            propter non ſine ratione naturalis locus aquæ ſub aere, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1894" xml:space="preserve">terræ ſub aqua eſſe
              <lb/>
            concludetur.</s>
            <s xml:id="echoid-s1895" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1896" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Svnt</emph>
            tamen nonnulli, inter quoseſt Cardanus, qui negant ſuper aerem
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-073-02" xlink:href="note-073-02a" xml:space="preserve">Cardanus
                <lb/>
              negat ele-
                <lb/>
              mentum
                <lb/>
              ignis ſub
                <lb/>
              cõcauo Lu
                <lb/>
              nę eſſe.</note>
            exiſtere ignem, eo quod minime à nobis cernatur: </s>
            <s xml:id="echoid-s1897" xml:space="preserve">immo, inquiunt, ſi ibi eſſet,
              <lb/>
            combureret hæc inferiora. </s>
            <s xml:id="echoid-s1898" xml:space="preserve">Itaque hi non concedunt ignem alium elementa-
              <lb/>
            rem, præter hunc inferiorem, quo nos utimur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1899" xml:space="preserve">Verum id negotij philoſophis
              <lb/>
            relinquamus: </s>
            <s xml:id="echoid-s1900" xml:space="preserve">Hoc ſatis erit nunc noſſe, multo probabiliorem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1901" xml:space="preserve">magis commu-
              <lb/>
            nem eſſe ſententiam eorum, qui cum Ariſtotele ignem ſub concauo Lunæ, tan-
              <lb/>
            quam in ſuo loco naturali, ſtaruunt: </s>
            <s xml:id="echoid-s1902" xml:space="preserve">Quod autem non cernatur, prouenit ex
              <lb/>
            nimia eius raritate; </s>
            <s xml:id="echoid-s1903" xml:space="preserve">quoniam enim admodum purus eſt, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1904" xml:space="preserve">in materia rariori,
              <lb/>
            quàm aer, ideo conſpici non poteſt; </s>
            <s xml:id="echoid-s1905" xml:space="preserve">immo aer ipſe, qui denſior eſt, uideri mini
              <lb/>
            me poteſt: </s>
            <s xml:id="echoid-s1906" xml:space="preserve">Quòd uero hæc inferiora non comburat, ex eadem raritate accidit:
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1907" xml:space="preserve">Ignis enim in rariſſima materia exiſtens non poteſt habere tantam comburen-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-073-03" xlink:href="note-073-03a" xml:space="preserve">Aer in tres
                <lb/>
              regiones di
                <lb/>
              ſtribuitur à
                <lb/>
              philoſophis</note>
            di vim; </s>
            <s xml:id="echoid-s1908" xml:space="preserve">fouet tamen mirum in modum ſuo calore hæcinferiora.</s>
            <s xml:id="echoid-s1909" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1910" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">De</emph>
            Figuris porro horum elementorum poſtea eſt ſermo futurus: </s>
            <s xml:id="echoid-s1911" xml:space="preserve">Nunc ve
              <lb/>
            r
              <unsure/>
            o id tantum annotatione dignum eſt, aerem à philoſophis in tresregiones </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>