75(61)
De variis temporibus, quæ in effluxu aquarum
deſiderari poſſunt.
deſiderari poſſunt.
§. 1.
REs videbitur multis omnino Geometrica, quæ ſcilicet nulla conſide-
ratione phyſica opus habeat, ut, cum aquæ ex dato vaſe per lumen co-
gnitum velocitatibus in omniſitu determinatis effluunt, tempus de-
finiatur, quo data effluat aquæ quantitas. Attamen experientia contra-
rium docet; nam multo minori quantitate aquæ effluunt perforamina, quæ ſunt
in lamina tenui, quam ex ſimplici velocitatum conſideratione ſequeretur, idque
plerumque (nec enim res ſibi conſtat in diverſis circumſtantiis) in ratione ut
1 ad √ 2; movit hoc Newtonum, ut affirmaret in prima Princ. math. editio-
ne aquam ex vaſe ea effluere velocitate, quæ generetur altitudine dimidia aquæ
ſupra foramen, cui opinioni omnia experimenta de velocitatibus immediate
ſumta, contradicunt. Explorans poſtmodum ipſe magnus Vir hujus contra-
dictionis originem, eam poſitam eſſe obſervavit in contractione venæ aqueæ,
quæ contractio mox præ foramine fieri ſolet. Alia quoque mihi obſervata fuit
venæ mutatio priori nunc ſimilis nunc contraria. Nempe cum aquæ non per
fimplex foramen, verum per tubulum effluunt, rurſus contrahitur vena, ſi
tubus exteriora verſus convergit, ſed dilatatur ſi idem divergit. De contra-
ctione venæ aqueæ per tubos convergentes effluentis accuratiſſima ſumſit ex-
perimenta Joh. Polenus in libro de caſtellis p. 15. & ſeqq. contractio venæ eo
major à Viro Celeberrimo obſervata fuit, quo amplius erat orificium tubi co-
nici internum manentibus orificio externo atque longitudine tubi, quæ ratio eſt,
quod ſimilis aquæ quantitas ceteris paribus eò tardius effluxerit, quò amplius
fuerit orificium internum, quamvis impedimenta ab adhæſione aquæ ad
ratione phyſica opus habeat, ut, cum aquæ ex dato vaſe per lumen co-
gnitum velocitatibus in omniſitu determinatis effluunt, tempus de-
finiatur, quo data effluat aquæ quantitas. Attamen experientia contra-
rium docet; nam multo minori quantitate aquæ effluunt perforamina, quæ ſunt
in lamina tenui, quam ex ſimplici velocitatum conſideratione ſequeretur, idque
plerumque (nec enim res ſibi conſtat in diverſis circumſtantiis) in ratione ut
1 ad √ 2; movit hoc Newtonum, ut affirmaret in prima Princ. math. editio-
ne aquam ex vaſe ea effluere velocitate, quæ generetur altitudine dimidia aquæ
ſupra foramen, cui opinioni omnia experimenta de velocitatibus immediate
ſumta, contradicunt. Explorans poſtmodum ipſe magnus Vir hujus contra-
dictionis originem, eam poſitam eſſe obſervavit in contractione venæ aqueæ,
quæ contractio mox præ foramine fieri ſolet. Alia quoque mihi obſervata fuit
venæ mutatio priori nunc ſimilis nunc contraria. Nempe cum aquæ non per
fimplex foramen, verum per tubulum effluunt, rurſus contrahitur vena, ſi
tubus exteriora verſus convergit, ſed dilatatur ſi idem divergit. De contra-
ctione venæ aqueæ per tubos convergentes effluentis accuratiſſima ſumſit ex-
perimenta Joh. Polenus in libro de caſtellis p. 15. & ſeqq. contractio venæ eo
major à Viro Celeberrimo obſervata fuit, quo amplius erat orificium tubi co-
nici internum manentibus orificio externo atque longitudine tubi, quæ ratio eſt,
quod ſimilis aquæ quantitas ceteris paribus eò tardius effluxerit, quò amplius
fuerit orificium internum, quamvis impedimenta ab adhæſione aquæ ad