Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
71
71
72
72
73
73
74
74
75
75
76
76
77
77
78
78
79
79
80
80
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.003114">
                <pb pagenum="426" xlink:href="016/01/075.jpg"/>
              latitudine L B M in vertice, quam ſenſim
                <lb/>
              cotibus atteres, donec impoſita parabole
                <lb/>
              LBM circumuerſáque vndique tangat, ſiné­
                <lb/>
              que impedimento circumuertatur. </s>
              <s id="s.003115">Quod
                <lb/>
              cùm effeceris, huic moli vitrum candens
                <lb/>
              aptabis, efficiéſque parabolem, quæ à tergo
                <lb/>
              ſuperaſperſo plumbo radios omnes à Sole
                <lb/>
              æquidiſtantes, qui omnium ſunt robuſtiſſi­
                <lb/>
              mi, in punctum K, id eſt, paſſibus mille
                <lb/>
              diſtantem reflectent, comburéntque ſtatim.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003116">Hæc autem ab Archimede planè demon­
                <lb/>
              ſtrata ſunt, vt Antonius Gogaua ad nos
                <lb/>
              tranſtulit.
                <arrow.to.target n="marg363"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003117">
                <margin.target id="marg363"/>
              Speculum
                <lb/>
              quod occul­
                <lb/>
              ta reualet.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.003118">Verùm poſtquam de ſpeculis res prodi­
                <lb/>
              gioſas narrare aggreſſus ſum, ſpeculi quo
                <lb/>
              occulta videamus, compoſitionem docere
                <lb/>
              propoſui. </s>
              <s id="s.003119">Plana igitur duo ſpecula ex cry­
                <lb/>
              ſtallo factitia, qualia Venetiis fiunt, quia
                <lb/>
              non adeò vt chalybea vitiantur, æqualia ad
                <lb/>
              vnguem iunge, ita vt alterius longitudini
                <lb/>
              reliqui ad amuſſim hæreat, & vt circa axem
                <lb/>
              poſſit, velut integumentum circumuolui,
                <lb/>
              ſic vt ſuperficies vnius cum alterius ſuper­
                <lb/>
              ficie quandoque vnum planum efficiat:
                <lb/>
              quandoque ſolidum, rectum, obtuſum acu­
                <lb/>
              túmque, vt libuerit. </s>
              <s id="s.003120">Tunc in ſublimi ſpecu­
                <lb/>
              lum immobile è directo loci latentis ſuſpen­
                <lb/>
              des, ita vt ſpeculi facies plano tuo ad per­
                <lb/>
              pendiculum immineat, ſpeculi autem mobi­
                <lb/>
              lis facies longitudinem loco quem deſide­
                <lb/>
              ras oppoſitam habeat, tunc quicquid gere­
                <lb/>
              tur in cubiculo illo modò lux adſit, circum­
                <lb/>
              uoluto mobili ſpeculo, donec æqualem an­
                <lb/>
              gulum faciat, quod oculus tibi declarabit,
                <lb/>
              dum quod quæris vides, ſpectabis omnia.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003121">Quòd ſi locus quem videre deſideras ſubli­
                <lb/>
              mior ſit, quàm ille, in quo es, editiore loco
                <lb/>
              ſuſpende. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.003122">Eadem ratione ſi velis quod procul fit,
                <lb/>
              quinque M. paſſuum videre, & interiectis
                <lb/>
              muris, aut in hoſtili ciuitate, edito loco
                <lb/>
              ſpeculum ad perpendiculum ſeu finitori
                <lb/>
              æquidiſtans quàm maximum ſuſpende, aliud
                <lb/>
              verò in manu habens, cuius facies reſpi­
                <lb/>
              ciat
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              non prorſus ſupina, neque ad per­
                <lb/>
              pendiculum exquiſitè erecta) ſpeculum quod
                <lb/>
              ſuperius collocaſti, ſenſim te è directo pri­
                <lb/>
              mi ſpeculi elongabis, paulatimque ac alter­
                <lb/>
              natim, modò dextra, modò ſiniſtra infle­
                <lb/>
              ctens, donec locum plenè conſpicias in
                <lb/>
              ſpeculo tuo, tunc illud vix mouens à ſitu, vi­
                <lb/>
              debis quæcunque illic aguntur & fiunt: &
                <lb/>
              quanquam nullum aliud ſit huius rei impe­
                <lb/>
              dimentum quàm machinarum ( vt dixi) ig­
                <lb/>
              nearum, nihilominus paucis ex vſu eſſe po­
                <lb/>
              teſt, quòd res magna tam exigua ſpecie ex­
                <lb/>
              preſſa, non niſi acutiſſimo viſu deprehendi
                <lb/>
              poſſit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.003123">Quòd ſi libeat ſpectare ea, quæ in via
                <lb/>
              fiunt, Sole ſplendente in feneſtra orbem è
                <lb/>
              vitro collocabis, inde occluſa feneſtra vide­
                <lb/>
              bis imagines per foramen tranſlatas in op­
                <lb/>
              poſito plano ſed tum obſcuris coloribus, ſub­
                <lb/>
              iicies igitur candidiſſimam chartam eo loco
                <lb/>
              quo imagines vides, & intentam rem mira
                <arrow.to.target n="marg364"/>
                <lb/>
              ratione aſſequêris. </s>
              <s id="s.003124">Duplices facies & qua­
                <lb/>
              ternos oculos, & ternos, & teipſum mono­
                <lb/>
              culum, & auerſam effigiem, atque alia mira
                <lb/>
              innumera cauum ſpeculum oſtendet, non
                <lb/>
              ſolùm ſphæricum, ſed & conicum ac cylin­
                <lb/>
              dricum. </s>
              <s id="s.003125">Hoc tamen vltimum longè etiam
                <lb/>
              maiora repræſentabit, velut quaternas fa­
                <lb/>
              cies, oblongam etiam atque ſtrictiſſimam,
                <lb/>
              & modò perbreuem atque latiſſimam. </s>
              <s id="s.003126">Quid
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg365"/>
                <lb/>
              tandem? </s>
              <s id="s.003127">omnia fermè præterquam veram,
                <lb/>
              more hominum huius ætatis, qui omnia
                <lb/>
              nouerunt magis quàm benefacere, aut vera
                <lb/>
              dicere. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003128">
                <margin.target id="marg364"/>
              Modus vi­
                <lb/>
              dendi loca
                <lb/>
              cum ſuis co­
                <lb/>
              loribus oc­
                <lb/>
              culta.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003129">
                <margin.target id="marg365"/>
              Specula va­
                <lb/>
              rias res re­
                <lb/>
              præſentan­
                <lb/>
              tia.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.003130">Sunt & ſpecula quæ multas facies oſten­
                <lb/>
              dunt, vt quæ è planis multis conſtant. </s>
              <s id="s.003131">Sed
                <lb/>
              hæc notiſſima: illa admiratione digna, quæ
                <lb/>
              vnica ſuperficie plures reddunt imagines.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003132">Erat mihi ſpeculum quadratum è vitro pla­
                <lb/>
              num, quod vtramque aurem geminatam re­
                <lb/>
              ferebat, quaſi ſecunda primæ eſſet imago:
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg366"/>
                <lb/>
              erat & remotior. </s>
              <s id="s.003133">Id effecit vt crederem, ſpe­
                <lb/>
              culum fuiſſe in Hiſpania, & ipſum planum
                <lb/>
              quod duplicem referret imaginem faciei al­
                <lb/>
              teram atque propinquiorem ſimillimam ve­
                <lb/>
              ræ, reliquam quaſi mortui: nam eadem ra­
                <lb/>
              tio in vtriſque. </s>
              <s id="s.003134">Demonſtremus autem cau­
                <lb/>
              ſam huius, vt rem ſciamus, & conficere do­
                <lb/>
              ceamus. </s>
              <s id="s.003135">Nam qui vident talia, perterren­
                <lb/>
              tur non ſolùm miraculo rei, ſed etiam ima­
                <lb/>
              gine ipſa. </s>
              <s id="s.003136">Nam & aures illæ poſteriores pal­
                <lb/>
              lidæ admodum videbantur. </s>
              <s id="s.003137">Quia igitur pal­
                <lb/>
              lidiores hæ figuræ & minus efficaces ac
                <lb/>
              conſpicuæ, ac ſimiles primis imaginibus,
                <lb/>
              manifeſtum eſt quòd velut in iride duplici,
                <lb/>
              poſterior ex priore fit. </s>
              <s id="s.003138">Sed ex quo reflexio?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003139">Videtur etiam non ſemper duplex iris, nec
                <lb/>
              niſi in paucis ſpeculis duplices imagines. </s>
              <s id="s.003140">Sit
                <lb/>
              igitur oculus A, quod videtur B, ſpeculum
                <lb/>
              C, conuerſus ad angulos æquales in C pun­
                <lb/>
              cto, concurſus cum recta ex B ad perpen­
                <lb/>
              diculum ſupra ſpeculum in D, vbi videbi­
                <lb/>
              tur & B. </s>
              <s id="s.003141">Cùm igitur inclinantur B & A
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.075.1.jpg" xlink:href="016/01/075/1.jpg" number="50"/>
                <lb/>
              valde, quia ABC parum diſtat à ſpeculi ſu­
                <lb/>
              perficie, refrangitur ex C, quia non ad vn­
                <lb/>
              guem planum eſt ſpeculum, in E. </s>
              <s id="s.003142">Altius igi­
                <lb/>
              tur E quàm C, igitur F videbitur ſupra D.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.003143">Quòd verò altius videtur & ſub æquali an­
                <lb/>
              gulo, etiam longius eſſe exiſtimatur: quare
                <lb/>
              F poſt D etiam eſſe videtur. </s>
              <s id="s.003144">Id verò Scaliger
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg367"/>
                <lb/>
              fieri poſſe affirmat, ſi ſplendido ſpeculo, è
                <lb/>
              chalybe clariſſimum vitrum ſuperinducatur
                <lb/>
              vt ex eodem opaco, gemina fiat reflexio: at­
                <lb/>
              que ideò etiam gemina imago, vt de duplici
                <lb/>
              vmbra diximus. </s>
              <s id="s.003145">Verùm ſuperficiem à ſuper­
                <lb/>
              ficie ſeparatam oportet inclinari. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003146">
                <margin.target id="marg366"/>
              Specula pla­
                <lb/>
              na plures
                <lb/>
                <expan abbr="repræſentã-tia">repræſentan­
                  <lb/>
                tia</expan>
              imagi­
                <lb/>
              nes.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.003147">
                <margin.target id="marg367"/>
              Specula
                <lb/>
              imagines mi­
                <lb/>
              ro modo in
                <lb/>
              aëre repræ­
                <lb/>
              ſentantia.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.003148">Sunt & alia quæ ignem accendunt, quòd
                <lb/>
              è multis conſtent circulis, ac denique com­
                <lb/>
              poſitorum infinita monſtra, quæ referre eſt
                <lb/>
              ſuperuacuum, illa nunc oſtendamus, quæ
                <lb/>
              in aëre imagines repræſentant. </s>
              <s id="s.003149">Superius
                <lb/>
              caua retulimus, ſunt & conuexa ſphærica, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>