Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003149
">
<
pb
pagenum
="
427
"
xlink:href
="
016/01/076.jpg
"/>
ſed exquiſitiſſima cylyndrica connexa. </
s
>
<
s
id
="
s.003150
">Con
<
lb
/>
ſeruatur rima feneſtræ è directo alicuius ta
<
lb
/>
bulæ pictæ, ſic vt è loco quopiam cubiculi
<
lb
/>
per rimam poſſit inſpici, eo verò in loco cy
<
lb
/>
lindricum ſpeculum conuexum ſtatuatur ſu
<
lb
/>
per tripodem ad planum perpendiculare: in
<
lb
/>
de oculum ſic colloca, vt è ſpeculo videre
<
lb
/>
poſſis tabulam quam extrà poſuiſti: eam
<
lb
/>
igitur imaginem vt in aere pendentem
<
lb
/>
videbis inter ſpeculum atque feneſtræ ri
<
lb
/>
mam. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003151
">Quod ad formam autem attinet: caua ma
<
lb
/>
iores oſtendunt rerum imagines, rotunda
<
lb
/>
multò minore, plana æqualia paulò, iuxta
<
lb
/>
verò magnitudinem & ſitum magna maio
<
lb
/>
res, & prope parua autem procul. </
s
>
<
s
id
="
s.003152
">Ergo ro
<
lb
/>
tunda prope ſimilia ſunt paruis planis, quo
<
lb
/>
niam reflexio exigua ex portione in eis fit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003153
">Concurſus etiam radiorum cum ea, quæ ad
<
lb
/>
centrum tendit propinquior eſt, quapropter
<
lb
/>
baſis minor. </
s
>
<
s
id
="
s.003154
">Procul ergo grandeſcunt, etiam
<
lb
/>
vltra ipſius rei viſæ magnitudinem. </
s
>
<
s
id
="
s.003155
">Simili
<
lb
/>
ter & ob rei ſitum obliquum ſpeculi com
<
lb
/>
paratione, vt in ſecundo optices pater meus
<
lb
/>
adnotauit.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg368
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003156
">
<
margin.target
id
="
marg368
"/>
<
expan
abbr
="
ſpeculũ
">ſpeculum</
expan
>
quod
<
lb
/>
repræſentat
<
lb
/>
homines vo
<
lb
/>
lantes.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003157
">Quòd ſi homines volantes videri in ſpe
<
lb
/>
culo libeat, vt volare videantur, quatuor ſunt
<
lb
/>
neceſſaria, vt moueantur, vt brachia agitent:
<
lb
/>
hæc duo præſtabit homo, quem volantem
<
lb
/>
videre deſideras, ſeu ipſius fueris, ſeu alij
<
lb
/>
ſint, quanquam & motum aſſimilare poſſis
<
lb
/>
ſpeculi motu, ſed non leue eſt hoc incommo
<
lb
/>
dum. </
s
>
<
s
id
="
s.003158
">Tertium eſt, vt in ſublimi pendeat, ne
<
lb
/>
terræ hærere videantur: quartum, vt pedes
<
lb
/>
velut in volantibus auibus cum capite &
<
lb
/>
brachiis æquidiſtent pauimento: hæc igi
<
lb
/>
tur duo ſpeculum præſtabit pulcherrimè.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003159
">Duo igitur tigna æqualia ad angulum re
<
lb
/>
ctum iuncta, vt rectus angulus in ſublimi
<
lb
/>
ſit, ac leuia, modum gnominis compones:
<
lb
/>
iuxta angulum intus duo magna ſpecula pla
<
lb
/>
na ex aduerſo æquali altitudine conſtitues,
<
lb
/>
quæ pendula eſſe ſatis intelligis. </
s
>
<
s
id
="
s.003160
">Cùm ita
<
lb
/>
que ab his tantùm abſcedis, vt in altero cal
<
lb
/>
caneum ad vnguem aſſequaris, ex motu ſe
<
lb
/>
cundum rectam lineam, & brachiorum ia
<
lb
/>
ctatione, volantem inſpicere videberis.
<
arrow.to.target
n
="
marg369
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003161
">
<
margin.target
id
="
marg369
"/>
Vt imaginem
<
lb
/>
tuam ſimul
<
lb
/>
accedentem
<
lb
/>
& receden
<
lb
/>
tem videas.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003162
">Eiſdem rationibus quas diximus, ſi ſpecu
<
lb
/>
la duo ſe contangentia, atque in vna ſuper
<
lb
/>
ficie plana, ita collocaueris, vt altero ad te
<
lb
/>
accedente, reliquam abſcedat: quod fiet ſi ſu
<
lb
/>
per ttabe rectè, & ad perpendiculum collo
<
lb
/>
catis, vinculum quod inuolutum ſit ſenſim
<
lb
/>
explicetur: videbis imaginem tuam acceden
<
lb
/>
tem in altero, in reliquo retrocedentem.
<
arrow.to.target
n
="
marg370
"/>
<
lb
/>
Quòd ſi dorſum tuum videre velis, ſpeculis
<
lb
/>
duobus plane id commodè aſſequêris, quæ
<
lb
/>
quantò maiori fuerint, eò erunt etiam me
<
lb
/>
liora. </
s
>
<
s
id
="
s.003163
">Primùm retrò collocabis medio ſitu
<
lb
/>
inter ſupinum & erectum, alterum, ſublimio
<
lb
/>
re loco quàm tu ſis, medio ſitu inter pronum
<
lb
/>
& erectum ante oculos tuos, optiméque
<
lb
/>
quæcunque in tergo habes videre poteris.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003164
">Memineris etiam ſi (gratia exempli annu
<
lb
/>
lum ex aduerſo ſpeculo collocaueris, annu
<
lb
/>
lus verò & ipſe ſpeculum ſit, velut incluſo
<
lb
/>
ſaphiro, videbis in ſpeculo imaginem annu
<
lb
/>
li, in cuius gemma imago tua apparebit: hoc
<
lb
/>
autem ex multiplici reflectione continget.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003165
">Idem in duobus continget ſpeculis, & mul
<
lb
/>
tò maiore miraculo in tribus. </
s
>
<
s
id
="
s.003166
">At ſi profun
<
lb
/>
da obſcuráque, vt vterum, gulam, cubiculum
<
lb
/>
tenebroſum videre propoſitum ſit, ampho
<
lb
/>
ram magnam aqua plenam vitream colloca
<
lb
/>
è directo loci, & lumen poſt amphoram, vt
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg371
"/>
<
lb
/>
amphora media ſit in recta linea inter lu
<
lb
/>
men ac locum quem videre deſideras: inde
<
lb
/>
omni alio ſublato lumine, oculum tuum col
<
lb
/>
loca vbi amphoræ lumen non impedias, lo
<
lb
/>
cum tamen inſpicere poſſis, videbíſque cun
<
lb
/>
cta vt in luce clara. </
s
>
<
s
id
="
s.003167
">Quòd ſi ſub faſtigio do
<
lb
/>
mus loca tuto illuminare velis, nec à parie
<
lb
/>
tibus excipere lumen ipſum liceat, implu
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.076.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/076/1.jpg
"
number
="
51
"/>
<
lb
/>
uium in tecto è regione oculi conſtitue, &
<
lb
/>
locum clatrata obducito, tectúmque ipſum
<
lb
/>
accliue vſque ad medium tegminis impluuij
<
lb
/>
deducito: ita neque fur, neque imber ingre
<
lb
/>
di poterit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003168
">
<
margin.target
id
="
marg370
"/>
Quomodo
<
lb
/>
dorſum tuum
<
lb
/>
ſpectare poſ
<
lb
/>
ſis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003169
">
<
margin.target
id
="
marg371
"/>
Quæ contin
<
lb
/>
gant ex duo
<
lb
/>
bus ſpeculis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003170
">Quomodo
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
verũ
">verum</
expan
>
& gu
<
lb
/>
lam vide
<
lb
/>
mus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003171
">Sunt & qui ſpecula finxerunt tot facies
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg372
"/>
<
lb
/>
quot horæ diei ſunt oſtendentia, cuius rei
<
lb
/>
teſtis eſt Ptolemæus. </
s
>
<
s
id
="
s.003172
">Sed & pars imaginis
<
lb
/>
partem cuiuſque horæ declarabat. </
s
>
<
s
id
="
s.003173
">Sit igitur
<
lb
/>
quadrilaterum, rectangulum, tertia parte
<
lb
/>
longius quàm latum, diuiſum autem in duo
<
lb
/>
decim quadrata æqualia ABCDEFGHK
<
lb
/>
LM & N: conſtituatur
<
lb
/>
ſpeculum iuxta eandem
<
lb
/>
rationem diuiſum toti
<
lb
/>
dem interuallis, atque
<
lb
/>
ſuper eo velamen altius
<
lb
/>
in A quàm B, & in B
<
lb
/>
quàm C, & in C quam
<
lb
/>
D, ita vt D ſpeculum
<
lb
/>
tangat. </
s
>
<
s
id
="
s.003174
">Eadem ſit pro
<
lb
/>
portio E ad F, & K ad L,
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.076.2.jpg
"
xlink:href
="
016/01/076/2.jpg
"
number
="
52
"/>
<
lb
/>
quæ A ad B, & F ad G, & L ad M, quæ B ad
<
lb
/>
C, atque G ad H, & M ad N, quæ eſt C ad
<
lb
/>
D. </
s
>
<
s
id
="
s.003175
">Sint verò velaminis partes ita diſtinctæ,
<
lb
/>
vt altiores poſſint ſenſim transferri ſuper
<
lb
/>
humiliores, ita vt primò ex A in B, inde
<
lb
/>
vtraque velaminis pars ex B in C, inde par
<
lb
/>
tes omnes in D: quò fit vt cùm grauius fiat
<
lb
/>
pondus, eò breuiore rota circumferatur, vt
<
lb
/>
tempora tranſlationum fiant æqualia. </
s
>
<
s
id
="
s.003176
">Ad
<
lb
/>
dantur igitur horologiorum rotæ ſingulis
<
lb
/>
tetramorphis, vt ſint tres rotæ, atque in ſin
<
lb
/>
gulis diſcrimina æquationum, velut in Pla
<
lb
/>
netis, vt motus ſit eò velocior propter ro
<
lb
/>
tam breuiorem, quò pondus magis augetur:
<
lb
/>
ita fiet vt cùm poſt primam tetramorphim
<
lb
/>
ſecunda, inde tertia detegatur, atque in ſin
<
lb
/>
gulis facies ſingulæ, vt pro horarum nume
<
lb
/>
ro ac partium, facies ac partes facierum in
<
lb
/>
ſpeculo videantur. </
s
>
<
s
id
="
s.003177
">Hæc autem omnia facilè
<
lb
/>
in horologiis horarum inæqualium, quibus
<
lb
/>
Romani vtebantur, perſpiciuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.003178
">Cùm
<
lb
/>
enim rota quæ voluitur, axem habuerit ſu
<
lb
/>
per quo mouetur extra centrum eius, tanto
<
lb
/>
celerius mouebitur in parte propinqua axi,
<
lb
/>
quò axis ab eadem parte à centro rotæ ma
<
lb
/>
gis remouebitur. </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>