768466VITELLONIS OPTICAE
ſecundum prius dicta.
Sic ergo in uapore irradiato fit quædam gibboſitas, quo ad uiſum.
Et ob hoc
fortè dictum eſt à quibuſdam, nubem fore cõcauam, in qua iris generatur: quamuis ea, quæ uiden-
tur, nubis concauitati non oporteat adſcribi: quia uapor (quo ad conſiſtentiam ſui totius) eſt in-
teger, plenus corpuſculis diſtinctis, ſicut uidẽtur atomi totum ſolis radium implere: & eſt talis ua-
por à parte poſteriori à ſole groſsior quàm à parte anteriori ſolem aſpiciente. Quòd ſi cẽtrum ſolis
in periheria horizontis poſitum fuerit, ſic ut baſis pyramidis illuminationis ſit orthogonaliter ho-
rizonti inſiſtens: adhuc radij exteriores ad uiſum reflexi ſunt longiores, reſpectu eorum, qui ab in-
terioribus peripherijs refle ctuntur per 19 p 1: in eodem enim triangulo ad uiſum terminato maiori
angulo opponuntur. Sic ergo patet, quòd corpore ſolis ubicunq; poſito exterioris iridis colores,
reſpectu colorum iridis interioris, poſsibile eſt contrapoſitos apparere. Omnes autem colores ſe-
cundæ iridis ſunt debiliores neceſſariò coloribus primæ iridis: quoniá fiunt à radijs magis diſtan-
tibus à perpendiculari, & ſecũdum maiores angulos ad uiſum reflexis: propter quod iſti radij cum
radijs incidentibus minus aggregatur: unde minus eſſciunt luminis & coloris. Nos autẽ eo, quod
nunc præmiſimus, utimur pro principio ad propoſitum declarandum diſponente (& ſi ipſum non
ſit certa cauſſa. ) Manifeſtum eſt enim quòd illi radij (cum ſint extra peripheriam proportionatam
reflexioni ad illum uiſum, ſcilicet ultra puniceam interioris iridis) non reflectentur ad uiſum cum
lumine, niſi propter reflexos radios ab interiori prima iride ad reflexionem diſponantur, & niſi lu-
men eorum in actum uiſibilitatis per aggregationem luminis illorum radiorum cũ ipſis ad uiſum
reflexorum perducatur. Et huius ſignũ eſt albedo, quæ circulariter apparet in nube inter periphe-
riam ſuperiorem iridis inferioris puniceam, & inferiorem iridis ſuperioris puniceam: quia hæc al-
bedo fit per lumen nubem irradians ad uiſum nõ reflexum. Cum enim radiorum ab eadem ſuper-
ficie reflexibilium, qui ad uiſum in aliquo uno loco diſpoſitum reflecti poſſunt, ſint hi, qui ab ulti-
ma peripheria inferioris iridis reflectũtur: nullus ſuperiorum radiorum reflectetur ad illum uiſum,
ſed nubes alba ex commixtione luminis non reflexi per modum uiſionis ſimplicis illi uiſioni oc-
curret. Ex peripheria uerò punicea inferioris iridis & ſi plurimi radij, pręter eos, qui ad illum uiſum
refle ctuntur, ad partes uicinas uaporis roridi ſe diffundant: lumen tamen ad illum uiſum ex eorum
incidentia, à uicino uapore reflecti non poteſt: quoniam cadunt illi radij in ſuperficiem uaporis, à
qua, ſicut à ſuperficie improportionata adhuc uiſui, non eſt conueniens diſtantia reflexioni. Hoc
enim in principio peripheriæ puniceæ incipit, ubi ſecundum angulos in illa pyramide acutiſsimos
radij incidunt ipſi nubi: alij uerò ra dij poſteriores his radijs in punicea peripheria inferioris iridis
ad maiores angulos incidunt, quo ad uiſum (cũ ſint in profundiore ſuperficie à uiſu) & ad illam ſu-
perficiem uaporis, in qua eſt inferior ſuperioris iridis peripheria punicea, reflectũtur: & ibi aggre-
gati cum radijs illi parti uaporis incidentibus à ſole, illam partem ſuperficiei ex aggre gatione ma-
ioris luminis uiſibilem faciunt, radijs ad uiſum reflexis, qui prius propter luminis debilitatem ſen-
ſibiliter non poterãt reflecti. Et quoniam radij ab inferiori parte ſurſum ad alias partes uaporis ro-
ridi reflexi (ſiue uapor, ad quem fit reflexio in eadem ſuperficie cum prima iride, ſiue in alia ſuper-
ficie ſit conſiſtens) cum radijs ab eadem peripheria ad uiſum reflexis in generatione primæ iridis,
ut declaratum eſt in 66 huius, angulos conſtituunt: fiunt trianguli, quorum anguli ſunt in centro
uiſus, baſes uerò ſunt lineæ interiacentes puniceam peripheriam inferioris iridis, & puniceam ſu-
perioris: & quia ab illis baſibus nulla fit uiſui ſenſibilis reflexio; tota ipſarum ſuperficies uidetur
alba, non reflexo ab ipſa aliquo lumine ad uiſum. Simili quoq; modo fit reflexio ab alijs coloribus
inferioris iridis ad iridem ſupremam. Et quoniam anguli incidentiæ radiorum illas partes iridis
cauſſantium, ſunt maiores, ut ſuprà patuit per 106 th. 1 huius: ideo per 20 th. 5 huius & anguli refle-
xionum ſunt maiores. Altius ergo in uaporem ſuperiorẽ illi radij pertingunt, proceantes ſibi ſimi-
les colores: quoniam illi radij propter admixtionem umbrarum aliorum corpuſculorum colorem
participant, qui ad corpus oppoſitum mixtum cum lumine tranſinittitur per 2 th. 5 huius. Et ſicut
oſtenſum eſt per 55th. 5 huius, quòd propter refle xionem dextra apparét ſiniſtra, & ſiniſtra dextra:
ſic etiam accidit in iſta reflexione colores iſtarum iridum contrapoſitos uideri. Colores quoq; ſe-
cundæ iridis debiliores uidentur quàm primæ iridis, ſcilicet inferioris: quoniã radij remoti ab axe
pyramidis irradiationis nubi incidentes ſunt debiles, & uiſui propter diſtantiam magnam inſenſi-
biles, ut patet per 158 th. 4 huius: & etiam radij reflexi à primæ iridis refractis radijs ſunt debiles, ut
patet per 3 th. 5 huius, & per 10 th. huius. Sequitur ergo neceſſariò eorum reflexionem ad uiſum fie-
ri debilem: & ſic omnes ſecundæ iridis colores ſunt debiles, magisq́; nigredine umbrarum permi-
ſcentur. Neceſſariò ergo primæ iridis coloribus ſecundæ iridis colores debiliores apparent: nec fit
aliqua ulterior reflexio ab illis ad partes ſuperiores roridi uaporis, propter illorum radiorum de-
bilitatem. Et fortè ob hoc dixit Ariſtoteles quòd plures duabus iridibus non poſſunt uideri: quo-
niam tantùm duæ ſunt, quæ ſitu colorum formaliter diſtinguuntur: quamuis plures quandoq; ui-
deantur, ut in præmiſſa declaratur. Patet ergo propoſitum.
fortè dictum eſt à quibuſdam, nubem fore cõcauam, in qua iris generatur: quamuis ea, quæ uiden-
tur, nubis concauitati non oporteat adſcribi: quia uapor (quo ad conſiſtentiam ſui totius) eſt in-
teger, plenus corpuſculis diſtinctis, ſicut uidẽtur atomi totum ſolis radium implere: & eſt talis ua-
por à parte poſteriori à ſole groſsior quàm à parte anteriori ſolem aſpiciente. Quòd ſi cẽtrum ſolis
in periheria horizontis poſitum fuerit, ſic ut baſis pyramidis illuminationis ſit orthogonaliter ho-
rizonti inſiſtens: adhuc radij exteriores ad uiſum reflexi ſunt longiores, reſpectu eorum, qui ab in-
terioribus peripherijs refle ctuntur per 19 p 1: in eodem enim triangulo ad uiſum terminato maiori
angulo opponuntur. Sic ergo patet, quòd corpore ſolis ubicunq; poſito exterioris iridis colores,
reſpectu colorum iridis interioris, poſsibile eſt contrapoſitos apparere. Omnes autem colores ſe-
cundæ iridis ſunt debiliores neceſſariò coloribus primæ iridis: quoniá fiunt à radijs magis diſtan-
tibus à perpendiculari, & ſecũdum maiores angulos ad uiſum reflexis: propter quod iſti radij cum
radijs incidentibus minus aggregatur: unde minus eſſciunt luminis & coloris. Nos autẽ eo, quod
nunc præmiſimus, utimur pro principio ad propoſitum declarandum diſponente (& ſi ipſum non
ſit certa cauſſa. ) Manifeſtum eſt enim quòd illi radij (cum ſint extra peripheriam proportionatam
reflexioni ad illum uiſum, ſcilicet ultra puniceam interioris iridis) non reflectentur ad uiſum cum
lumine, niſi propter reflexos radios ab interiori prima iride ad reflexionem diſponantur, & niſi lu-
men eorum in actum uiſibilitatis per aggregationem luminis illorum radiorum cũ ipſis ad uiſum
reflexorum perducatur. Et huius ſignũ eſt albedo, quæ circulariter apparet in nube inter periphe-
riam ſuperiorem iridis inferioris puniceam, & inferiorem iridis ſuperioris puniceam: quia hæc al-
bedo fit per lumen nubem irradians ad uiſum nõ reflexum. Cum enim radiorum ab eadem ſuper-
ficie reflexibilium, qui ad uiſum in aliquo uno loco diſpoſitum reflecti poſſunt, ſint hi, qui ab ulti-
ma peripheria inferioris iridis reflectũtur: nullus ſuperiorum radiorum reflectetur ad illum uiſum,
ſed nubes alba ex commixtione luminis non reflexi per modum uiſionis ſimplicis illi uiſioni oc-
curret. Ex peripheria uerò punicea inferioris iridis & ſi plurimi radij, pręter eos, qui ad illum uiſum
refle ctuntur, ad partes uicinas uaporis roridi ſe diffundant: lumen tamen ad illum uiſum ex eorum
incidentia, à uicino uapore reflecti non poteſt: quoniam cadunt illi radij in ſuperficiem uaporis, à
qua, ſicut à ſuperficie improportionata adhuc uiſui, non eſt conueniens diſtantia reflexioni. Hoc
enim in principio peripheriæ puniceæ incipit, ubi ſecundum angulos in illa pyramide acutiſsimos
radij incidunt ipſi nubi: alij uerò ra dij poſteriores his radijs in punicea peripheria inferioris iridis
ad maiores angulos incidunt, quo ad uiſum (cũ ſint in profundiore ſuperficie à uiſu) & ad illam ſu-
perficiem uaporis, in qua eſt inferior ſuperioris iridis peripheria punicea, reflectũtur: & ibi aggre-
gati cum radijs illi parti uaporis incidentibus à ſole, illam partem ſuperficiei ex aggre gatione ma-
ioris luminis uiſibilem faciunt, radijs ad uiſum reflexis, qui prius propter luminis debilitatem ſen-
ſibiliter non poterãt reflecti. Et quoniam radij ab inferiori parte ſurſum ad alias partes uaporis ro-
ridi reflexi (ſiue uapor, ad quem fit reflexio in eadem ſuperficie cum prima iride, ſiue in alia ſuper-
ficie ſit conſiſtens) cum radijs ab eadem peripheria ad uiſum reflexis in generatione primæ iridis,
ut declaratum eſt in 66 huius, angulos conſtituunt: fiunt trianguli, quorum anguli ſunt in centro
uiſus, baſes uerò ſunt lineæ interiacentes puniceam peripheriam inferioris iridis, & puniceam ſu-
perioris: & quia ab illis baſibus nulla fit uiſui ſenſibilis reflexio; tota ipſarum ſuperficies uidetur
alba, non reflexo ab ipſa aliquo lumine ad uiſum. Simili quoq; modo fit reflexio ab alijs coloribus
inferioris iridis ad iridem ſupremam. Et quoniam anguli incidentiæ radiorum illas partes iridis
cauſſantium, ſunt maiores, ut ſuprà patuit per 106 th. 1 huius: ideo per 20 th. 5 huius & anguli refle-
xionum ſunt maiores. Altius ergo in uaporem ſuperiorẽ illi radij pertingunt, proceantes ſibi ſimi-
les colores: quoniam illi radij propter admixtionem umbrarum aliorum corpuſculorum colorem
participant, qui ad corpus oppoſitum mixtum cum lumine tranſinittitur per 2 th. 5 huius. Et ſicut
oſtenſum eſt per 55th. 5 huius, quòd propter refle xionem dextra apparét ſiniſtra, & ſiniſtra dextra:
ſic etiam accidit in iſta reflexione colores iſtarum iridum contrapoſitos uideri. Colores quoq; ſe-
cundæ iridis debiliores uidentur quàm primæ iridis, ſcilicet inferioris: quoniã radij remoti ab axe
pyramidis irradiationis nubi incidentes ſunt debiles, & uiſui propter diſtantiam magnam inſenſi-
biles, ut patet per 158 th. 4 huius: & etiam radij reflexi à primæ iridis refractis radijs ſunt debiles, ut
patet per 3 th. 5 huius, & per 10 th. huius. Sequitur ergo neceſſariò eorum reflexionem ad uiſum fie-
ri debilem: & ſic omnes ſecundæ iridis colores ſunt debiles, magisq́; nigredine umbrarum permi-
ſcentur. Neceſſariò ergo primæ iridis coloribus ſecundæ iridis colores debiliores apparent: nec fit
aliqua ulterior reflexio ab illis ad partes ſuperiores roridi uaporis, propter illorum radiorum de-
bilitatem. Et fortè ob hoc dixit Ariſtoteles quòd plures duabus iridibus non poſſunt uideri: quo-
niam tantùm duæ ſunt, quæ ſitu colorum formaliter diſtinguuntur: quamuis plures quandoq; ui-
deantur, ut in præmiſſa declaratur. Patet ergo propoſitum.
73. Omnem arcum ſenſibilem iridis per circulum ſuæ altitudinis in duo &qualia diuidi eſt
neceſſe. Vnde manifeſtum eſt quemlibet uidentem propriam iridem uidere.
neceſſe. Vnde manifeſtum eſt quemlibet uidentem propriam iridem uidere.
Cum enim, ut ex præcedẽtibus patet, ſuperficies horizontis interſecet ſuperficiem circuli iridis:
tunc eorum cõmunis ſectio ex 3 p 11 eſt linea recta. Sed quia circulus altitudinis iridis ſemper tran-
ſit per zenith capitis: quoniam (ut patet per 64 th. huius, & declaratum eſt in præhabitis) cen-
trum uiſus eſt polus iridis: illius uero circuli altitudinis centrum eſt centrum mundi & horizontis:
tunc eorum cõmunis ſectio ex 3 p 11 eſt linea recta. Sed quia circulus altitudinis iridis ſemper tran-
ſit per zenith capitis: quoniam (ut patet per 64 th. huius, & declaratum eſt in præhabitis) cen-
trum uiſus eſt polus iridis: illius uero circuli altitudinis centrum eſt centrum mundi & horizontis: