Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003178
">
<
pb
pagenum
="
428
"
xlink:href
="
016/01/077.jpg
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg373
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003179
">
<
margin.target
id
="
marg372
"/>
<
expan
abbr
="
Speculũ
">Speculum</
expan
>
nu
<
lb
/>
mero
<
expan
abbr
="
facierũ
">facierum</
expan
>
<
lb
/>
horas oſten
<
lb
/>
dens.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003180
">
<
margin.target
id
="
marg373
"/>
De cryſtalli
<
lb
/>
no priſmate
<
lb
/>
mira.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003181
">Cryſtalli priſma verò, multas ſpeculorum
<
lb
/>
vires habet, vt quod multas formas referat,
<
lb
/>
tum etiam auerſas capitibus in imo & pe
<
lb
/>
dibus ſuprà, vt caua ſpecula, & tum mono
<
lb
/>
culos, & quatuor oculis. </
s
>
<
s
id
="
s.003182
">In eo etiam colores,
<
lb
/>
maximè dum aduerſus Solem ſecundum lon
<
lb
/>
gitudinem collocatur, pulcherrimos & ini
<
lb
/>
mitabiles apparent: verùm oculis applica
<
lb
/>
tum, tum maximè vbi arbores ſint & prata,
<
lb
/>
pulchritudinem cœleſtem refert, coronas,
<
lb
/>
irides, tapeta vbique ſparſa, colores ſplen
<
lb
/>
didiſſimos, roſeos, candidos, virides, puni
<
lb
/>
ceos, cœruleos, aureos, miſtóſque omnes, ac
<
lb
/>
gratiſſimi aſpectus: aliam in ſublimi atque
<
lb
/>
auerſam effigiem rerum oſtendit, quaſi pla
<
lb
/>
nis in montes aſſurgentibus. </
s
>
<
s
id
="
s.003183
">Finitorem
<
lb
/>
etiam, ac regiones fingit, cùm diſtantia ma
<
lb
/>
xima atque iucundi viſus, vt illum non labe
<
lb
/>
factet, ſed recreet. </
s
>
<
s
id
="
s.003184
">Oportet autem ma
<
lb
/>
gnum eſſe priſma, puriſſimúmque cry
<
lb
/>
ſtallum.
<
arrow.to.target
n
="
marg374
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003185
">
<
margin.target
id
="
marg374
"/>
Cur vna res
<
lb
/>
duæ
<
expan
abbr
="
videã-tur
">videan
<
lb
/>
tur</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003186
">At verò vt iam ſpeculis relictis & cry
<
lb
/>
ſtallo, ſinceri viſus aliquas falſas imagines
<
lb
/>
referam, ſcilicet quomodo res vna duæ vi
<
lb
/>
deri poſſint, tempus eſſe videtur. </
s
>
<
s
id
="
s.003187
">Contingit
<
lb
/>
autem hoc, quia viſus ſic rectè videt, vt ra
<
lb
/>
dij in pupillam cadant orthogonij, ſeu dicas
<
lb
/>
perpendiculares, & quaſi rectà in coniun
<
lb
/>
ctionem neruorum ferantur. </
s
>
<
s
id
="
s.003188
">Cùm igitur
<
lb
/>
obliquantur oculi, vt nerui ſurſum ac deor
<
lb
/>
ſum deprimantur, vna res duæ videbuntur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003189
">Et generaliter quæcunque loco, forma, ma
<
lb
/>
gnitudine, aut colore diſtincta videbuntur,
<
lb
/>
duo apparebunt, etſi ſit vnum. </
s
>
<
s
id
="
s.003190
">Hoc autem
<
lb
/>
contingit, ſeu loco alter oculorum dimouea
<
lb
/>
tur, ſeu diuerſis mediis videamus: velut ſi
<
lb
/>
oculorum alteri conſpicilium obiiciatur, re
<
lb
/>
liquo per purum vidente aërem: vel ſi res in
<
lb
/>
aqua partim ſit, partim in aëre, nam fracta
<
lb
/>
vel duæ iudicantur: vel ſi inter oculos me
<
lb
/>
dium ſit obiectum, quod rem vnam videri
<
lb
/>
prohibeat, quæ ſi vel non rectè ad oculorum
<
lb
/>
poſita ſit, ſitum quaſi illis æquidiſtans, aut
<
lb
/>
colores varios oſtendat, tunc vna res duæ eſſe
<
arrow.to.target
n
="
marg375
"/>
<
lb
/>
firmius exiſtimabuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.003191
">Quædam enim res
<
lb
/>
propè oculum nihil impediunt, quoniam
<
lb
/>
minores ſunt diſtantia oculorum: procul &
<
lb
/>
propè rem viſam eam tegunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003192
">Rurſus aliæ
<
lb
/>
oculis proximæ impediunt, procul autem
<
lb
/>
parum: quia angulus qui ex eis fit, ob diſtan
<
lb
/>
tiam iuxta oculum coanguſtatur. </
s
>
<
s
id
="
s.003193
">Situs au
<
lb
/>
tem, mutatio non ſolùm in oculis, ſed in di
<
lb
/>
gitis, nec ſolum in viſu ſed in tactu, duo pro
<
lb
/>
vno oſtendendo fallere ſolet. </
s
>
<
s
id
="
s.003194
">Indice enim ac
<
lb
/>
medio ſe inuicem ſuperequitantibus ſphæ
<
lb
/>
rula in vola ſubiecta, pro duobus iudicat,
<
lb
/>
adeò vt nonnulli pignore depoſito certa
<
lb
/>
uerint.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg376
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003195
">
<
margin.target
id
="
marg375
"/>
Diuerſitas
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
impedientiũ
">impedientium</
expan
>
<
lb
/>
viſum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003196
">
<
margin.target
id
="
marg376
"/>
Ratio ſolida
<
lb
/>
in plano pin
<
lb
/>
gendi.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003197
">Verùm & eadem ratione quæ in plano
<
lb
/>
pinguntur, ſolida apparent. </
s
>
<
s
id
="
s.003198
">Hoc autem ma
<
lb
/>
ximè duabus ex cauſis: altera eſt vmbra, à
<
lb
/>
quo oculus iudicium illud refert: Si vmbra,
<
lb
/>
igitur vmbroſum & ſolidum corpus. </
s
>
<
s
id
="
s.003199
">Adeò
<
lb
/>
enim ſenſus aſſueuêre iudicio ex diuturno
<
lb
/>
vſu contracto, vt referant in inſulis nuper
<
lb
/>
repertis, nec habitatis vnquam aliàs, aues
<
lb
/>
non refugientes, capi manibus. </
s
>
<
s
id
="
s.003200
">Altera eſt
<
lb
/>
vt conſideres quæ pars corporis videatur,
<
lb
/>
velut in cubo ſuprema anterior, dextra aut
<
lb
/>
ſiniſtra: latent reliquæ ſuperficies: inde vm
<
lb
/>
bram ad lumen quod ante te finges ad alti
<
lb
/>
tudinem dimidij recti collocabis, corpus au
<
lb
/>
tem pro lineis, quæ ab oculo ad cubum ſu
<
lb
/>
per planum extenduntur. </
s
>
<
s
id
="
s.003201
">Potes & ab angulo
<
lb
/>
intuitum conſtituere, & lumen à latere. </
s
>
<
s
id
="
s.003202
">Rur
<
lb
/>
ſus alia ratio eſt tabulæ, quæ in pariete pen
<
lb
/>
det, alia eius quæ ſub oculis ac manibus fi
<
lb
/>
nitori æquidiſtans iacet: verùm in omnibus
<
lb
/>
hoc commune eſt, vt rem ipſam conſtituas
<
lb
/>
eodem loco, & angulos ac puncta eadem in
<
lb
/>
plano, ad oculos, & ad lumen exprimas, vt
<
lb
/>
terminos rei viſæ. </
s
>
<
s
id
="
s.003203
">Cùm enim anguli fuerint
<
lb
/>
æquales, & coloribus, ac vmbris adiuuantur,
<
lb
/>
vt eadem corpora referant neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003204
">Idem
<
arrow.to.target
n
="
marg377
"/>
<
lb
/>
enim idem refert, & ſimile ſimile. </
s
>
<
s
id
="
s.003205
">Memento
<
lb
/>
tamen vt locum viſus æqualis obſerues, is
<
lb
/>
eſt humanæ figuræ caput, cùm homo in ta
<
lb
/>
bella pictus fuerit: quæcunque enim infra
<
lb
/>
illud videbuntur, humilia: quæcunque ſuprà,
<
lb
/>
ſublimia, non ſecus quàm ſi verè tali in ſitu
<
lb
/>
forent, oculus iudicabit. </
s
>
<
s
id
="
s.003206
">Igitur vt ſolida re
<
lb
/>
feras, ſunt hæc quatuor abſoluenda: forma
<
lb
/>
rei ex radiis oculorum ſumpta, vmbra ex ra
<
lb
/>
diis lucis, colos qui non alius eſſe debet quàm
<
lb
/>
eius corporis ſub ea luce, & ſub eo ſitu col
<
lb
/>
locati: ac demum ſitus in tabella, ad hominis
<
lb
/>
depicti rationem, cuius vertex in directo ſit
<
lb
/>
tuorum oculorum, ſtatuendus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003207
">Quid enim
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg378
"/>
<
lb
/>
aliud eſt pictura, quàm imitatio affectuum
<
lb
/>
quæ ſunt in corporibus, ad luminis compa
<
lb
/>
rationem ex ſolo plano? </
s
>
<
s
id
="
s.003208
">Nam etſi animi
<
lb
/>
etiam diſpoſitione ex pictura liceat conie
<
lb
/>
ctari, non tamen aliter quàm vt per corpo
<
lb
/>
reos affectus exprimuntur: Dixi ad luminis
<
lb
/>
comparationem: vnde alia erit natantis fa
<
lb
/>
cies, alia eius qui eſt ſub radiis Solis, alia ve
<
lb
/>
rò noctis quadam obſcuritate, alia ſub lu
<
lb
/>
mine Lunæ, alia candelæ conſtituti, ob id de
<
lb
/>
cet admota lucerna experiri. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003209
">
<
margin.target
id
="
marg377
"/>
Ratio men
<
lb
/>
ſurarum in
<
lb
/>
picturis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003210
">
<
margin.target
id
="
marg378
"/>
Pictura
<
lb
/>
quid.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003211
">Quid miraris de lumine? </
s
>
<
s
id
="
s.003212
">cùm quædam
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg379
"/>
<
lb
/>
procul videantur, quæ propè latent: vt in
<
lb
/>
marſupio meo chalybeo diſtincta quadratis
<
lb
/>
figura nigris lineis à longè videtur, aliàs in
<
lb
/>
uiſa. </
s
>
<
s
id
="
s.003213
">Sic & ſtellæ noctæ videntur, quæ die
<
lb
/>
latent: vnde etiam reticulo adiuuant opus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003214
">In paruo enim ſpatio error vel minimus la
<
lb
/>
tere non poteſt, & ad rectitudinem ma
<
lb
/>
nuum artificis dirigit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003215
">
<
margin.target
id
="
marg379
"/>
Quædam me
<
lb
/>
lius à longè
<
lb
/>
videntur
<
lb
/>
quam propè.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003216
">Auxilium ad
<
lb
/>
rectè pingen
<
lb
/>
dum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003217
">Speculo pi
<
lb
/>
cturæ
<
expan
abbr
="
protãdæ
">protan
<
lb
/>
dæ</
expan
>
. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003218
">Eadem fermè ratione ſpeculo picturæ
<
lb
/>
probandæ ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003219
">Nam ſpeculum cùm euerſas
<
lb
/>
res oſtendat, multa quæ iam latuerant dete
<
lb
/>
git. </
s
>
<
s
id
="
s.003220
">Vt enim ordo multa abſcondis, vnde
<
lb
/>
gemmarij margaritas certo ordine collocant,
<
lb
/>
in medio maculatas conſtituentes, ac pul
<
lb
/>
cherrimas in extremis terminis, ac ſenſim
<
lb
/>
à pulcherrimis ad turpiores deſcendunt, ne
<
lb
/>
comparationes turpes agnoſcantur: quaſdam
<
lb
/>
interdum vitiorum mutatione gratiam reti
<
lb
/>
nentes, iuxta ponunt: ita contraria ratione
<
lb
/>
ſpeculum detegit mendas, conuerſo ordine
<
lb
/>
priore ob quem placebat pictura. </
s
>
<
s
id
="
s.003221
">Ita ſpeculo
<
lb
/>
quod omnia contrario ordine ac præpoſte
<
lb
/>
ro oſtendat, literas contrario ordine ſcriptas,
<
lb
/>
rectè illas eo repræſentante legibus. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003222
">Cæterùm vt ad picturam reuertar, nec
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg380
"/>
<
lb
/>
obiter colores ſunt diſponendi, ſed inter cla
<
lb
/>
ros obſcuri, inter obſcuros clari ſedem ſi
<
lb
/>
habeant, decorem & ornamentum picturæ
<
lb
/>
adducunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003223
">Ergo rubens inter cæruleum &
<
lb
/>
viridem, candidus inter cinereum & cro-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>