7771OPTICAE LIBER II.
cognouerit formam particularem, non cognoſcet illam rem uiſam:
& ſic erit cognitio illius rei uiſæ
ab eo ſecundum ſpeciem tantùm, & acquiret ex intuitione & certificatione formæ eius, formã eius
particularem, quæ appropriatur ſuo indiuiduo. Et ſi antè perceperit illam rem uiſam, & non perce-
perit alia indiuidua huiuſmodi ſpeciei, & fuerit memor illius formæ, quam antè comprehendit ex
illa re uiſa: quando comprehenderit formam eius particularem, cognoſcet per cognitionẽ formam
particularem, & apud cognitionem formæ particularis comprehendet rem uiſam: & ſic per com-
prehenſionem formæ eius particularis certificabit formam rei uiſæ, & ſimul cognoſcet ipſam rem
uiſam: & erit cognitio rei uiſæ ab eo ſpecialiter & ſecundum indiuiduum ſimul. Et ſi antè percepe-
rit illam rem uiſam, ſed non perceperit ex modo illius rei uiſæ, niſi illud indiuiduum tantùm, &
non diſtinguatur ab eo forma uniuerſalis illius modi rei uiſæ: quando comprehenderit illam rem
uiſam, & comprehenderit intentiones uniuerſales, quæ ſunt in illa re uiſa, & in omnibus rebus il-
lius ſpeciei, non cognoſcet illam rem uiſam, neq, comprehendet quidditatem eius ex comprehen-
ſione formæ uniuerſalis. Cum ergo comprehenderit intentiones reſiduas, quæ ſunt in illa re uiſa,
& comprehenderit formam particularem eius, & fuerit memor formæ particularis, quam compre-
hendit in illa re uiſa: cognoſcet formam particularem apud comprehenſionem eius: & cum cogno-
uerit formam particularem, cognoſcet eandem rem uiſam: & erit cognitio illius rei uiſæ ab eo in-
diuidualiter. Et nulla res uiſa comprehendetur per intuitionem, niſi ſecundũ aliquem iſtorum mo-
dorum. Comprehenſio ergo omniũ uiſibilium ſecundum intuitionem erit duobus modis: ſola in-
tuitione, & comprehenſione per intuitionem cũ ſcientia præcedẽte. Cognitio autem talis & ſcien-
tia quandoq; erit ſecundum ſpeciem tantùm, quandoq; ſecundum ſpeciem & indiuiduum ſimul.
ab eo ſecundum ſpeciem tantùm, & acquiret ex intuitione & certificatione formæ eius, formã eius
particularem, quæ appropriatur ſuo indiuiduo. Et ſi antè perceperit illam rem uiſam, & non perce-
perit alia indiuidua huiuſmodi ſpeciei, & fuerit memor illius formæ, quam antè comprehendit ex
illa re uiſa: quando comprehenderit formam eius particularem, cognoſcet per cognitionẽ formam
particularem, & apud cognitionem formæ particularis comprehendet rem uiſam: & ſic per com-
prehenſionem formæ eius particularis certificabit formam rei uiſæ, & ſimul cognoſcet ipſam rem
uiſam: & erit cognitio rei uiſæ ab eo ſpecialiter & ſecundum indiuiduum ſimul. Et ſi antè percepe-
rit illam rem uiſam, ſed non perceperit ex modo illius rei uiſæ, niſi illud indiuiduum tantùm, &
non diſtinguatur ab eo forma uniuerſalis illius modi rei uiſæ: quando comprehenderit illam rem
uiſam, & comprehenderit intentiones uniuerſales, quæ ſunt in illa re uiſa, & in omnibus rebus il-
lius ſpeciei, non cognoſcet illam rem uiſam, neq, comprehendet quidditatem eius ex comprehen-
ſione formæ uniuerſalis. Cum ergo comprehenderit intentiones reſiduas, quæ ſunt in illa re uiſa,
& comprehenderit formam particularem eius, & fuerit memor formæ particularis, quam compre-
hendit in illa re uiſa: cognoſcet formam particularem apud comprehenſionem eius: & cum cogno-
uerit formam particularem, cognoſcet eandem rem uiſam: & erit cognitio illius rei uiſæ ab eo in-
diuidualiter. Et nulla res uiſa comprehendetur per intuitionem, niſi ſecundũ aliquem iſtorum mo-
dorum. Comprehenſio ergo omniũ uiſibilium ſecundum intuitionem erit duobus modis: ſola in-
tuitione, & comprehenſione per intuitionem cũ ſcientia præcedẽte. Cognitio autem talis & ſcien-
tia quandoq; erit ſecundum ſpeciem tantùm, quandoq; ſecundum ſpeciem & indiuiduum ſimul.
ET etiam comprehenſio per intuitionem non erit, niſi in tempore:
quoniam intuitio non erit
niſi per diſtinctionem & motum uiſus: ſed diſtinctio & motus non erunt niſi in tempore. In-
tuitio ergo non erit niſi in tempore. Et ſuperius declaratum eſt [12. 13 n] quòd comprehenſio
per cognitionem & comprehenſio per diſtinctionem non eſt niſi in tempore.
niſi per diſtinctionem & motum uiſus: ſed diſtinctio & motus non erunt niſi in tempore. In-
tuitio ergo non erit niſi in tempore. Et ſuperius declaratum eſt [12. 13 n] quòd comprehenſio
per cognitionem & comprehenſio per diſtinctionem non eſt niſi in tempore.
71. Viſibile obtutu & antegreſſa cognitione ſimul, minore tempore percipitur, quàm ſolo ob-
tutu. 64 p 3.
tutu. 64 p 3.
ET quia declaratum eſt [69 n] quòd comprehẽſio uiſibilium per intuitionem, erit quandoq;
ſola intuitione & quandoq; per intuitionem cum cognitione præcedẽte: & quòd illud, quod
comprehenditur per intuitionem & quod comprehenditur per cognitionem, non compre-
henditur, niſi in tempore: dicemus quòd comprehenſio, quæ erit per intuitionem cum cognitione
uel ſcientia præcedente, erit in maiori parte in minori tempore, quàm ſit tempus, in quo erit com-
prehenſio per ſolam intuitionem. Quoniã enim formæ exiſtentes in anima & pręſentes memoriæ,
non indigent, ut cognoſcantur omnes intentiones, quæ ſunt in eis, ex quibus componuntur in rei
ueritate: ſed ſufficit in comprehenſione earum cõprehenſio alicuius intentionis proprię illis. Cum
ergo uirtus diſtinctiua comprehenderit in forma ueniente ad ipſam, aliquã intentionem propriam
illi formę, & fuerit memor primę formæ: cognoſcet omnes formas uenientes ad ipſam: quoniam o-
mnis intentio, quę appropriatur alicui formæ, eſt ſignum ſignans ſuper illas formas. Verbi gratia:
Quia quando uiſus comprehenderit indiuiduum hominis, & comprehẽderit lineationem ſuæ ma-
nus tantùm: ſtatim comprehendet, quòd ſit homo antequam comprehẽdat lineationem faciei ſuæ,
& antequam comprehendat lineationem partium reſiduarum eius. Et ſimiliter ſi comprehenderit
lineationem faciei ſuæ, antequã comprehendat partes reſiduas eius. Ex comprehẽſione ergo qua-
rundam intentionũ, quę appropriantur formæ hominis, comprehẽdit, quòd illud uiſibile ſit homo
ſine indigentia comprehenſionis partium reſiduatum: quoniam comprehẽdet partes reſiduas per
cognitionem præcedentẽ ex formis reſidentibus in anima, formis do hominũ. Et ſimiliter quan-
do uiſus comprehenderit aliquas intentiones, quæ appropriantur formæ particulari alicuius indi-
uidui, quod antè uiſus percepit, ſicut ſimitatem in naſo, aut uiriditatem in oculo, aut arcualitatẽ in
ſupercilijs: comprehendet comprehenſione totius ſuæ formę illud in diuiduũ, & cognoſcet ipſum.
Et ſimiliter cognoſcet equũ per aliquã maculam in fronte eius, aut per diuerſitatẽ coloris. Et ſimi-
liter ſcriptor quãdo cõprehenderit formã alicuius dictionis, ſuperficialiter cognoſcet eam, antequã
cõſideret literas particulares. Et ſimiliter omnes partes, quas ſcriptor frequẽter & continuè uidet,
cognoſcentur ab eo ex comprehenſione quarundã literarum. Viſibilia ergo, quæ uiſus antè cõpre-
henderit, & modò cognoſcit formas illorũ, & eſt memor illorũ: comprehenduntur à uiſu per ſigna.
Viſibilia autẽ extranea, quæ uiſus antè nõ percepit, aut uiſibilia, quę antè percepit, ſed non eſt me-
mor illorũ, non ſunt ita. Quoniã quando uiſus comprehẽderit aliquã rem uiſam, quã antè nõ uidit,
& comprehenderit lineationem quarundã partium: non comprehẽdet ex eo quidditatem illius reĩ
uiſæ: quoniam apud ipſum non quieſcit forma partium reſiduarum. Viſus ergo non comprehendit
certitudinem rei uiſæ, quam antè non uidit, niſi per conſiderationem omnium ſuarum partium, &
omniũ intentionum, quę ſunt in ea. Et ſimiliter forma rei uiſæ, quã uiſus antè percepit, ſed non me-
minit eius: non certificatur ab eo, niſi poſt cõſiderationem omnium intentionũ, quę ſunt in ea. Sed
comprehenſio quarundã intentionum, quę ſunt in forma, erit in minoritempore illo, in quo cõpre-
hendit omnes intentiones, quæ ſunt in forma. Viſio ergo, quæ eſt per intuitionem cum cognitione
ſola intuitione & quandoq; per intuitionem cum cognitione præcedẽte: & quòd illud, quod
comprehenditur per intuitionem & quod comprehenditur per cognitionem, non compre-
henditur, niſi in tempore: dicemus quòd comprehenſio, quæ erit per intuitionem cum cognitione
uel ſcientia præcedente, erit in maiori parte in minori tempore, quàm ſit tempus, in quo erit com-
prehenſio per ſolam intuitionem. Quoniã enim formæ exiſtentes in anima & pręſentes memoriæ,
non indigent, ut cognoſcantur omnes intentiones, quæ ſunt in eis, ex quibus componuntur in rei
ueritate: ſed ſufficit in comprehenſione earum cõprehenſio alicuius intentionis proprię illis. Cum
ergo uirtus diſtinctiua comprehenderit in forma ueniente ad ipſam, aliquã intentionem propriam
illi formę, & fuerit memor primę formæ: cognoſcet omnes formas uenientes ad ipſam: quoniam o-
mnis intentio, quę appropriatur alicui formæ, eſt ſignum ſignans ſuper illas formas. Verbi gratia:
Quia quando uiſus comprehenderit indiuiduum hominis, & comprehẽderit lineationem ſuæ ma-
nus tantùm: ſtatim comprehendet, quòd ſit homo antequam comprehẽdat lineationem faciei ſuæ,
& antequam comprehendat lineationem partium reſiduarum eius. Et ſimiliter ſi comprehenderit
lineationem faciei ſuæ, antequã comprehendat partes reſiduas eius. Ex comprehẽſione ergo qua-
rundam intentionũ, quę appropriantur formæ hominis, comprehẽdit, quòd illud uiſibile ſit homo
ſine indigentia comprehenſionis partium reſiduatum: quoniam comprehẽdet partes reſiduas per
cognitionem præcedentẽ ex formis reſidentibus in anima, formis do hominũ. Et ſimiliter quan-
do uiſus comprehenderit aliquas intentiones, quæ appropriantur formæ particulari alicuius indi-
uidui, quod antè uiſus percepit, ſicut ſimitatem in naſo, aut uiriditatem in oculo, aut arcualitatẽ in
ſupercilijs: comprehendet comprehenſione totius ſuæ formę illud in diuiduũ, & cognoſcet ipſum.
Et ſimiliter cognoſcet equũ per aliquã maculam in fronte eius, aut per diuerſitatẽ coloris. Et ſimi-
liter ſcriptor quãdo cõprehenderit formã alicuius dictionis, ſuperficialiter cognoſcet eam, antequã
cõſideret literas particulares. Et ſimiliter omnes partes, quas ſcriptor frequẽter & continuè uidet,
cognoſcentur ab eo ex comprehenſione quarundã literarum. Viſibilia ergo, quæ uiſus antè cõpre-
henderit, & modò cognoſcit formas illorũ, & eſt memor illorũ: comprehenduntur à uiſu per ſigna.
Viſibilia autẽ extranea, quæ uiſus antè nõ percepit, aut uiſibilia, quę antè percepit, ſed non eſt me-
mor illorũ, non ſunt ita. Quoniã quando uiſus comprehẽderit aliquã rem uiſam, quã antè nõ uidit,
& comprehenderit lineationem quarundã partium: non comprehẽdet ex eo quidditatem illius reĩ
uiſæ: quoniam apud ipſum non quieſcit forma partium reſiduarum. Viſus ergo non comprehendit
certitudinem rei uiſæ, quam antè non uidit, niſi per conſiderationem omnium ſuarum partium, &
omniũ intentionum, quę ſunt in ea. Et ſimiliter forma rei uiſæ, quã uiſus antè percepit, ſed non me-
minit eius: non certificatur ab eo, niſi poſt cõſiderationem omnium intentionũ, quę ſunt in ea. Sed
comprehenſio quarundã intentionum, quę ſunt in forma, erit in minoritempore illo, in quo cõpre-
hendit omnes intentiones, quæ ſunt in forma. Viſio ergo, quæ eſt per intuitionem cum cognitione