Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[771.] 16.Viſioni uirtutis diſtinctiuæ error accidit in remotionis uiſione ex intẽperata diſpoſitio-ne octo circumſtantiarum cuiuslibet rei uiſæ. Alhazen 23. 34. 45. 52. 58. 64. 66. 69 n 3.
[772.] 17. Magnitudo rei uiſæ comprehenditur à uiſu ſecundum magnitudιnem partis ſuperficiei uiſus, ad quam peruenit forma rei, & anguli ſolidi, qui fit in centro uiſus. Alhazen 37 n 2.
[773.] 18. Magnitudines omnes comprehenſæ à uiſu ſecundum oppoſitionem, ſunt quantitates ſu-perficierum uiſibilium & partium illarum ſuperficierum: nec non ſuorum terminorum & ſpa-tiorum inter uiſibilia diſtinctorum. Alhazen 41 n 2.
[774.] 19. Omnia uiſa ſub eodem angulo, quorum diſtantia ab inuicem non perpenditur, æqualia uidentur. Euclides 7 hypotheſi opticorum.
[775.] 20. Omne quod ſub maiori angulo uidetur, maius uidetur, & quod ſub minori minus: ex quo patet idem ſub maiori angulo uiſum apparere maius ſe ipſo ſub minori angulo uiſo: & uniuer-ſaliter ſecundum proportioncm anguli fit proportio quantitatis rei directè uel ſub eadem obli-quitate uiſæ. Euclides 5 & 6 hypotheſi opt.
[776.] 21. Parallelæ lineæ ſecundum remotiores à uiſu partes quaſi concurrere uidentur: nunquam tamen uidebuntur concurrentes. Euclides 6 the. opt.
[777.] 22. Lineis pluribus æqualiter ab inuicem æquidiſtantibus, obiectis uiſui: diſtantia remotiorũ minor uiſui apparet. Euclides 4 theo. opt.
[778.] 23. Aequalium partium eiuſdem uiſibilis lineæ connectenti centra for aminum gyrationis neruo rum concauorum æquidiſtantis, remotior à uiſu minor uidetur. Euclides 4 theor. opt.
[779.] 24. Aequalium diuerſorum uiſibilium ſecundum eandem rectam lineam æquidiſtantem li neæ connectenti centra for aminum gyrationis neruorum concauorum uiſuiobiectorum, quod propinquius est uiſui, apparet maius. Euclides 7 theo. opt.
[780.] 25. Aequalium & æquidistantium magnitudinum inæqualiter à uiſu distantium pro-pinquior ſemper maior uidetur: non tamen proportionaliter ſuis distantijs uidetur. Euclides 5 theo. opticorum.
[781.] 26. Omne uiſibile obliquatum à uiſu, minus uidetur ſe ipſo, ſe-cundum proximum ſui terminum directè uiſui oppoſito.
[782.] 27. Vera rerum quantitas non comprehendi-tur à uiſu, niſi auxilio uirtutis diſtinctiuæ. Alha-zen 36. 38 n 2.
[783.] 28. In magnitudinis uiſione uirtuti diſtinctiua error accidit ex intemperata diſpoſitione o-cto circunſtantiarum cuiuslibet reiuiſa Alhazen 26. 37. 47. 54. 59. 64. 66. 69 n 3.
[784.] 29. Viſio comprehendit omnem ſitum per comprehenſionem debitæ remotionis in ipſis rebus ſituatis. Alhazen 26 n 2.
[785.] 30. Situs oppoſitionis rei uiſa & partium eius ad uiſum, comprehenditur à ſenſu uiſus auxi lio uirtutis diſtinctiua. Alhazen 27 n 2.
[786.] 31. Viſus comprehendit directionem & obliquationem line arum, ſuperſicierum, & ſpatio-rum ex comprehenſione diuerſitate remotionum ſuarum extremit atum, auxilio uirtutis diſtin ctiua. Alhazen 28 n 2.
[787.] 32. Situs partium & ſitus terminorum ſuperficiei rei uiſa aut ſitus ſuperficierum eius adin uicem: & ſitus plurium uiſibilium ſimul uiſorum ex comprebenſione diuerſitatis in remotione & ordinatione formarum peruenientium ad uiſum, comprehenditur à uiſu auxilio uirtutis di ctinctiua. Alhazen 30 n 2.
[788.] 33. Omnis linea uel ſuperficies reì uiſa directè uiſibus ueluiſui oppoſita, perfectius uidetur quàm obliquata: & ſecundũ quantitatẽ obliquationis fit imperfectio uiſionis. Alhazen 17 n 3.
[789.] 34. Exceſſu remotionis nimio exiſtente: res à uiſibus obliquata quando uidetur directè op-poſita. Alhazen 29 n 2.
[790.] 35. Omne uiſum exiſtens extra communem axem, in uno tantùm axe uiſuali: uelper radios propinquos axi: uel etiam per propinquos ambobus axibus uiſualibus comprebenſum, uidetur axi communi approximare plus eius ſitu uero.
[791.] 36. Omnium uiſibilium ſecundum ſui longitudinem ante oculos extenſorum: quæ ſunt à de-xtris in ſiniſtram, & quæ in ſiniſtris, ad dextr am educi uidentur partem Euclides 12. th opt.
[792.] 37. Superſicierum ſub oculo iacentium, remotiores à uiſu, altiores uidentur. Euclides 10 theo. opticorum.
[793.] 38. Superſicierum uiſui ſuperiacentium remotiores à uiſu decliuiores uidentur. Euclides 11 theo. opticorum.
[794.] 39. Aequalium magnitudinum ſub eodem uiſu erect arum, remotiores altiores apparent. Euclides 13 tbeo. opticorum.
[795.] 40. Aequalium magnitudinum uiſui ſuperere ctarum remotiores decliuiores apparent. Euclides 14 theo. opt.
[796.] 41. Altioris magnitudinis uiſibilis per uerti cem inferioris aſpectæ, accedente & recedente ui-ſu ſecundum lineam uertici inferioris perpendi-culariter incidentem: ſemper idem erit exceſſus, non uidebitur autem idem. Euclides 17 th. opt.
[797.] 42. Altioris uiſibilis per uerticem inferioris aſpecti, accedente uiſu ſecundum lineam exceſſui altioris perpendiculariter incidentẽ: maior pars altioris uidetur, recedente uerò uiſu ſecundũ ean-dem lineam minor pars altioris uidetur: ſecundũ aliam uerò lineam accedente uel recedente uiſu, accidit econuerſo. Euclides 16 the. opt.
[798.] 43. Inæqualium uiſibilium uerticibus in eadem linea æquidi-ctante horiz onti existentibus: pars inferior longioris uiſa per ba-ſim breuioris accedente uiſu ſecundum lineã exceſſui longiouis per pendiculariter in cidentem, maior pars longioris unidebitur: rece-dente uerò uiſu ſecũdũ eandẽ lineã minor pars altioris uidebitur: ſecundũ aliam uerò lineam accidit econuerſo. Euclides 15 th. opt.
[799.] 44. In ſitus uiſione uirtutidiſtinctiuæ error accidit ex intemper ata diſpoſitione octo circun-ſtantiarum cuiuslibet rei uiſæ. Alhazen 24. 35. 46 53. 58. 64. 66. 69 n 3.
[800.] 45. Figura circularis ſuperſicieirei uiſæ cõprehenditur à uiſu ex circularitate formæ in ſuper-ficie oculi deſcriptæ. Alhazen 32 n 2.
< >
page |< < (472) of 778 > >|
774472VITELLONIS OPTICAE dę in mane uel in ſero: & hæc ſignificant pluuiã futuram. Et ſi quidem ſit in oriente, defertur pluuia
ſuper homines illius habitabilis:
ſi uerò ſit in occaſu, tunc defertur pluuia ad mundi inferius hemi-
ſphęrium ſub homines uidentes:
& erit ibi pluuia in nocte: & redibit illa pars cœli fortè ſpoliata nu
bibus in mane:
& ſic ſignificat rubor nubium in ſero ſerenitatem in die ſequente. Quando uerò nu
bes depreſſa habet ſuperius reſperſam purpureitatẽ obſcuram ualde:
tunc illa rubedo eſt ex parti-
bus terreis aduſtis, quæ iam incipiunt inflammari in uentre nubis:
& ſunt nubes tales periculoſæ
continentes materiam tonitru & ſimilium.
Quòd ſi nubes ſit rorans & in fine ſuæ reſolutionis:
tunc illa nubes in ſe recepto lumine, quandoq;
iridis acquirit colorẽ: & ſecundum ſui uarias diſpo-
ſitiones fit multa uarietas colorum lumine nubibus præſente:
ſiue lumẽ nubi incidens refringatur
ad uiſum propter denſitatem ſecundi diaphani, ſiue reflectatur ad uiſum à ſuperficie ipſius nubis.

Sed in his coloribus medijs nubium non modicum effectum habet admixtio umbrarum, cum nu-
bes ſuperior per nubem ſubtilem umbroſam uiſibus occurrit.
Tunc enim uario colore coloratur
nubes uiſa fecundum illarum umbrarum admixtionem.
Patet ergo propoſitum.
81. Virgæ fiunt ex refr actione radiorum ſolarium ad uiſum ab aliqua conſiſtentia nuboſa, ra
ritate & ſpißitudine inæqualiter dictincta.
Virgæ dicuntur extenſiones radiorũ per nubes, quæ uulgo dicuntur funes tentorij. Interpoſita
enim nube aliqua aquoſa inter ſolem & uiſus noſtros fit refractio radiorũ ſolariũ ad uiſum:
& hoc
accidit in medio ſecundi diaphani.
Et ob hoc quandoq; ibi uidentur iridis colores ſecundũ quaſdã
lineas rectas protenſæ, eò quòd habeant quandam ſubtiliorẽ & quandam groſsiorẽ conſiſtentiam,
in quibus permixtũ ſolis lumen phantaſiam coloris in ipſis facit.
Potior tamen in his cauſſa eſt ad-
mixtio umbrarũ, quæ diuerſimodè immixtę lumini colores diuerſos uiſibus repræſentant.
Et quia
radius ſolis perpen dicularis ſuper ſuperficiẽ nubis penetrat nubẽ, & ad uiſus non reflectitur:
ideo
nubes in medio alba & incolorata uidetur:
& ſol per illã uiſus uidetur ſine figura, ſed in colore puni
ceus aut colorẽ aliũ habens:
ſol enim per conſiſtentiã nubis groſsiorẽ & caliginoſam aliũ & alium
præſentat uiſibus colorẽ.
Non eſt aũt in hoc differentia ſiue ſol uideatur per nubẽ, ſic qđ fiat ſuorũ
radiorũ ad uiſus refractio, ſiue radij ſolis reflectantur ad uiſum.
Aſpicienti uerò ad ſolis latera uide
tur quandoq;
iridis color uirgatus, ut præ miſimus, quãdo nubes ſecundũ aliquid eſt ſpiſſa, & ſecun
dum aliquid rara, & ſecundũ aliquã ſui partẽ plus aquoſa, & ſecundũ aliquã minus:
& quandoq; ui-
detur aliqua pars punicea, alia uerò uiridis aut flaua.
Virgæ itaq; fiũt propter irregularitatẽ diuerſi
ſitus & qualitatis ſpeculorũ, nõ propter figurę anomaliã.
Sunt enim quędã ſpecula, quę propter ſui
anomaliã figuras anomalas & permutatas uiſibus oſtendunt formarũ uiſarũ per ipſa, de quibus in
nono libro ſcientiæ huius aliquis ſermo fuit.
Vnde & nubes figurã ſolis non oſtendit: quia ſpecula
nubis non ſunt propriè oſtendentia figuram propter ſpeculorũ paruitatẽ, ſed oſten dunt colorem,
quod conuenit diaphanitati ſpeculorũ & nubis totius:
& diſtinguuntur illi colores ſecundum diſ-
poſitionẽ materiæ, cui lux incorporatur, & ſecundũ umbrarum immixtionẽ.
Patet ergo propoſitũ.
82. Pareliæ fiunt ex reflexione radiorum ſolarium ad uiſum ab æquali conſiſtentia nuboſa.
Pareliæ dicuntur quaſi paria ſoli, {κ~'}λιος enim græcè, ſol dicitur latinè, & ſignificant ſoles aqueos,
qui in nube uidentur.
Nube enim interpoſita ſoli & uiſibus, exiſtente æ quali ſecundũ ſua ſpecula,
neq;
denſiore neq; rariore, neq; plus aquoſa, neq; minus ſecundũ ſuas partes: tunc radio ſolis illis
incidente, propter ſimilitudinẽ & æ qualitatẽ ſpeculorum, & ipſorum regularitatẽ unius coloris fit
phan taſia:
albi aũt uidetur coloris propter ſpiſsitudinem conſiſtentiæ & regularitatẽ ipſius nubis.
Radij enim ad ipſam nubẽ ſic diſpoſitũ incidentes, & ab ipſa reflexi ad uiſus (maximè nube illa non
exiſtente aquoſa neq;
nigra, uicina tamen aquæ) ſine admixtione alicuius umbræ reflectuntur ad
uiſum:
propter quod proprium ſolis colorem, qui luminoſus & albus eſt, in tota nubis conſiften-
tia apparere faciunt uiſibus:
fiuntq́ue pareliæ albæ, ſicut etiam ab omni corpore polito reflectitur
lumen ſolis ad uiſum propter ſpiſsitudinẽ conſiſtentiæ:
ut oſtenſum eſt per 1 th. 5 huius. Sunt autẽ
parelię magis ſignum pluuiæ quàm uirgæ:
quia æ qualis nubium conſiſtentia, quæ eſt materia pare
lijs, ſignum eſt quòd aer idoneè habet ſe ad permutationẽ & ad generationem aquæ.
Et quia auſtra
lis aer facilius in aquam permutatur propter ſui facilitatem in patlendo, quâm aer borealis, qui ſic-
cior eſt propter frigoris conſtrictionẽ:
ideo pareliæ auſtrales magis ſunt ſignum pluuiæ quàm bo-
reales.
Fiunt aũt pareliæ ſicut & uirgæ magis ſole exiſtente in oriente uel occidentę quàm in meri-
die:
quoniã ſol exiſtẽs in medio cœli ſoluit tales nubium conſiſtentias, & plurimũ ſegregat illas: &
neq;
fiunt deſuper ſolẽ neq; deſubtus, ſed à lateribus ſolis obliquis, quæ ſunt ſecundum polos mũ-
di:
& neq; fiunt multũ prope ſolem: quia à propinquo citò diſſoluitur nubiũ conſiſtentia: neq; fiunt
multùm longè à ſole:
quia nõ eſt inde poſsibile reflexionẽ fieri ad uiſus: reflexio enim facta à paruo
ſpeculo ſubtilis eſt:
unde longè protenſa debilitatur & euaneſcit, antequã perueniat ad uiſus. Et ex
eiſdẽ cauſsis nõ fiunt hæ pareliæ ſupra ſolem, neq;
ſub ſole, quia prope ſolẽ exiſtentes conſiſtentiæ
nubium ſoluuntur, remotè uerò diſtantes non perueniunt ſecundũ ipſorũ reflexionẽ ad uiſum:
ſe-
cundum lateralẽ rerò ſolis ſitum eſt inuenire mediocrẽ diſtantiam, in qua cõſiſtentia non diffolui-
tur, & tamẽ ſit reflexio ad uiſum:
ut cum non eſt nimis propè ad terrã deſcendens illa nubis conſi-
ſtentia.
Quando enim nubes ſunt nimis propinquæ horizonti: tũc ab ipſis nubibus reflexi radij nõ
pertingunt ad uiſus propter diſtantiã minorem improportionatã reflexioni luminis:
quoniã enim
uiſus funt apud terrã, patet quòd tunc luminis reflexio à nube non concurrit cum uiſibus.
Sub ſole
etiam nõ poteſt fieri parelia:
quia & tunc nubes uicina terræ perpendicularem ſolis radium reſpi-

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index