Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[771.] 16.Viſioni uirtutis diſtinctiuæ error accidit in remotionis uiſione ex intẽperata diſpoſitio-ne octo circumſtantiarum cuiuslibet rei uiſæ. Alhazen 23. 34. 45. 52. 58. 64. 66. 69 n 3.
[772.] 17. Magnitudo rei uiſæ comprehenditur à uiſu ſecundum magnitudιnem partis ſuperficiei uiſus, ad quam peruenit forma rei, & anguli ſolidi, qui fit in centro uiſus. Alhazen 37 n 2.
[773.] 18. Magnitudines omnes comprehenſæ à uiſu ſecundum oppoſitionem, ſunt quantitates ſu-perficierum uiſibilium & partium illarum ſuperficierum: nec non ſuorum terminorum & ſpa-tiorum inter uiſibilia diſtinctorum. Alhazen 41 n 2.
[774.] 19. Omnia uiſa ſub eodem angulo, quorum diſtantia ab inuicem non perpenditur, æqualia uidentur. Euclides 7 hypotheſi opticorum.
[775.] 20. Omne quod ſub maiori angulo uidetur, maius uidetur, & quod ſub minori minus: ex quo patet idem ſub maiori angulo uiſum apparere maius ſe ipſo ſub minori angulo uiſo: & uniuer-ſaliter ſecundum proportioncm anguli fit proportio quantitatis rei directè uel ſub eadem obli-quitate uiſæ. Euclides 5 & 6 hypotheſi opt.
[776.] 21. Parallelæ lineæ ſecundum remotiores à uiſu partes quaſi concurrere uidentur: nunquam tamen uidebuntur concurrentes. Euclides 6 the. opt.
[777.] 22. Lineis pluribus æqualiter ab inuicem æquidiſtantibus, obiectis uiſui: diſtantia remotiorũ minor uiſui apparet. Euclides 4 theo. opt.
[778.] 23. Aequalium partium eiuſdem uiſibilis lineæ connectenti centra for aminum gyrationis neruo rum concauorum æquidiſtantis, remotior à uiſu minor uidetur. Euclides 4 theor. opt.
[779.] 24. Aequalium diuerſorum uiſibilium ſecundum eandem rectam lineam æquidiſtantem li neæ connectenti centra for aminum gyrationis neruorum concauorum uiſuiobiectorum, quod propinquius est uiſui, apparet maius. Euclides 7 theo. opt.
[780.] 25. Aequalium & æquidistantium magnitudinum inæqualiter à uiſu distantium pro-pinquior ſemper maior uidetur: non tamen proportionaliter ſuis distantijs uidetur. Euclides 5 theo. opticorum.
[781.] 26. Omne uiſibile obliquatum à uiſu, minus uidetur ſe ipſo, ſe-cundum proximum ſui terminum directè uiſui oppoſito.
[782.] 27. Vera rerum quantitas non comprehendi-tur à uiſu, niſi auxilio uirtutis diſtinctiuæ. Alha-zen 36. 38 n 2.
[783.] 28. In magnitudinis uiſione uirtuti diſtinctiua error accidit ex intemperata diſpoſitione o-cto circunſtantiarum cuiuslibet reiuiſa Alhazen 26. 37. 47. 54. 59. 64. 66. 69 n 3.
[784.] 29. Viſio comprehendit omnem ſitum per comprehenſionem debitæ remotionis in ipſis rebus ſituatis. Alhazen 26 n 2.
[785.] 30. Situs oppoſitionis rei uiſa & partium eius ad uiſum, comprehenditur à ſenſu uiſus auxi lio uirtutis diſtinctiua. Alhazen 27 n 2.
[786.] 31. Viſus comprehendit directionem & obliquationem line arum, ſuperſicierum, & ſpatio-rum ex comprehenſione diuerſitate remotionum ſuarum extremit atum, auxilio uirtutis diſtin ctiua. Alhazen 28 n 2.
[787.] 32. Situs partium & ſitus terminorum ſuperficiei rei uiſa aut ſitus ſuperficierum eius adin uicem: & ſitus plurium uiſibilium ſimul uiſorum ex comprebenſione diuerſitatis in remotione & ordinatione formarum peruenientium ad uiſum, comprehenditur à uiſu auxilio uirtutis di ctinctiua. Alhazen 30 n 2.
[788.] 33. Omnis linea uel ſuperficies reì uiſa directè uiſibus ueluiſui oppoſita, perfectius uidetur quàm obliquata: & ſecundũ quantitatẽ obliquationis fit imperfectio uiſionis. Alhazen 17 n 3.
[789.] 34. Exceſſu remotionis nimio exiſtente: res à uiſibus obliquata quando uidetur directè op-poſita. Alhazen 29 n 2.
[790.] 35. Omne uiſum exiſtens extra communem axem, in uno tantùm axe uiſuali: uelper radios propinquos axi: uel etiam per propinquos ambobus axibus uiſualibus comprebenſum, uidetur axi communi approximare plus eius ſitu uero.
[791.] 36. Omnium uiſibilium ſecundum ſui longitudinem ante oculos extenſorum: quæ ſunt à de-xtris in ſiniſtram, & quæ in ſiniſtris, ad dextr am educi uidentur partem Euclides 12. th opt.
[792.] 37. Superſicierum ſub oculo iacentium, remotiores à uiſu, altiores uidentur. Euclides 10 theo. opticorum.
[793.] 38. Superſicierum uiſui ſuperiacentium remotiores à uiſu decliuiores uidentur. Euclides 11 theo. opticorum.
[794.] 39. Aequalium magnitudinum ſub eodem uiſu erect arum, remotiores altiores apparent. Euclides 13 tbeo. opticorum.
[795.] 40. Aequalium magnitudinum uiſui ſuperere ctarum remotiores decliuiores apparent. Euclides 14 theo. opt.
[796.] 41. Altioris magnitudinis uiſibilis per uerti cem inferioris aſpectæ, accedente & recedente ui-ſu ſecundum lineam uertici inferioris perpendi-culariter incidentem: ſemper idem erit exceſſus, non uidebitur autem idem. Euclides 17 th. opt.
[797.] 42. Altioris uiſibilis per uerticem inferioris aſpecti, accedente uiſu ſecundum lineam exceſſui altioris perpendiculariter incidentẽ: maior pars altioris uidetur, recedente uerò uiſu ſecundũ ean-dem lineam minor pars altioris uidetur: ſecundũ aliam uerò lineam accedente uel recedente uiſu, accidit econuerſo. Euclides 16 the. opt.
[798.] 43. Inæqualium uiſibilium uerticibus in eadem linea æquidi-ctante horiz onti existentibus: pars inferior longioris uiſa per ba-ſim breuioris accedente uiſu ſecundum lineã exceſſui longiouis per pendiculariter in cidentem, maior pars longioris unidebitur: rece-dente uerò uiſu ſecũdũ eandẽ lineã minor pars altioris uidebitur: ſecundũ aliam uerò lineam accidit econuerſo. Euclides 15 th. opt.
[799.] 44. In ſitus uiſione uirtutidiſtinctiuæ error accidit ex intemper ata diſpoſitione octo circun-ſtantiarum cuiuslibet rei uiſæ. Alhazen 24. 35. 46 53. 58. 64. 66. 69 n 3.
[800.] 45. Figura circularis ſuperſicieirei uiſæ cõprehenditur à uiſu ex circularitate formæ in ſuper-ficie oculi deſcriptæ. Alhazen 32 n 2.
< >
page |< < (473) of 778 > >|
Huiuſinodi enim colores generantur ex debilitatione luminis propter refractionem ad perpen
dicularem
, ductam à centro corporis ſolis ad ſuperficiem unius parallelogrãmi ex lateribus cryſtal
li
.
Et quoniã (ut declarauimus in 27 th. 2 huius ſciẽtiæ) manifeſtũ eſt quòd à ſole illuminatur magis
me
dietate cylindri ſibi oppoſiti, ſi rotun dus ſit cylindrus:
hoc autem in cylin dro angulato eſſe non
poteſt
(angulis ueniẽtibus in diametrũ corporis baſim per æqualia diuidentẽ) tunc enim ſola me-
dietas
illuminatur propter radiorũ incidentiã, ut diximus ibidẽ.
Sed ſi corpus illud columnare dia-
phanũ
ſuerit:
tunc alia medietas illius corporis illuminatur propter radiorum refractionẽ. Si itaq;
ſuperficies
corporis diaphani ſoli oppoſita unica fuerit, ut in corporibus quadrangulis:
tunc una
fit
luminis refractio fortis:
& lumen ſub forma luminis tranſibit ad partem oppoſitam corporis, &
aggregabitur
extra corpus ſub forma luminis:
ſicut etiã hoc fortius euenit in corpore ſphærico dia
phano
cõcauo:
quòd à ſuperficie maioris partis totius illius corporis ſphærici fit refractio ad
radiũ
, qui perpendiculariter incidit ſuper ſuperficiem corpus ſphæricum contingentẽ, æquidiſtan
tem
ſuperficiei ſecanti corpus ſolis per centrũ ſecundum aſpectũ, quo ab ipſo reſpicitur corpus illu
minandũ
, ut oſten dimus in 48 huius.
Ex tantorũ ergo & tot radiorũ aggregatione, & ſi ad pun-
ctum
unũ (quo niã hoc eſt impoſsibile propter diuerſitatẽ ſuperficierum incidentiæ) ad locũ tamẽ
naturalem
paruũ fit luminis aggre gatio, ipſo lumine abſq;
coloratione ſub forma luminis manẽte;
& illud lumen aggregatũ calefacit corpus oppoſitũ, & incendit ex mora corpus inflãmabile ſubitò,
ut
ſtupam uel aliud aliquid potentiã actiuã in ſe habentẽ ad inflam mationẽ.
Si uerò corpus diapha-
num
ſoli oppoſitũ ſit plurium ſuperficierũ ꝗ̃ unius planæ uel circularis, ſecundũ eam ſcilicet partẽ,
quæ
ſoli opponitur:
utpote ſi corpus quadrangulũ ſecundum unũ ſuorum angulorũ ſoli oppona-
tur
:
tunc fiet refractio radiorũ incidentium uni ſuperficiei ad ambas ſuքficies oppoſitas, & ſimiliter
radiorũ
incidentium alteri ſuperficiei.
Et cum ex parte oppoſita lumini refracto aer (qui eſt corpus
rarioris
diaphani) occurrerit:
refringentur radij ab utraq; ſuperficie ab illa perpendiculari, quæ ab
angulo
ad angulũ ducta in corpore baſim ipſius per ęqualia duideret, uel alia ei æquidiſtante, & in
alio
corpore denſo illi corpori diaphano ſubiecto, ut terra uel alio corpore quocunq;
: tunc quan-
doq
;
apparebunt duo lumina clara, aliquando uerò colorata: ut ſi corpus diaphanũ æqualium fue-
rit
angulorũ & ſuperficierũ:
& hoc patet experimentanti: eruntq́; tunc ibi duo colores confuſi, non
plures
, color ſcilicet rubeus, & alius mixtus, quaſi uiridis, qui ſecundum cryſtalli uel alterius parui
corporis
diſpoſitionẽ magis ſunt intenſi uel remiſsi.
Quòd ſi ſuperficies corporis (quo ad partẽ ſoli,
oppoſitã
) fuerint tres, ut ſunt in cryſtallo hexagona:
tunc à qualibet ſuperficierũ oppoſitarum ſoli,
quæ
ſunt tres, receptũ lumen cuiuslibet ſuperiorũ trium ſuperficierũ red ditur corpori oppoſito, ut
terrę
uel alteri corpori cuicunq;
. Atq; horũ trium luminũ medium manet in ipſa perpen diculari co
lumnę
cryſtallinæ baſim ſuam per æ qualia diuidente, uel ipſi diuidenti æ quidiſtante:
& fit uiſibile
lumen
illud, niſi lumẽ ſolis impediat:
alia uerò duo refringuntur à dicta perpendiculari propter na-
turã
ſecundi diaphani rarioris, ſcilicet aeris (dictũ enim eſt in 4 th.
huius quòd medio ſecundi dia-
phani
rariore exiſtente refractio ſit à perpendiculari) & eſt quaſi quædã diſperſio radiorũ.
Apparẽt
aũt
colores in iſtis luminibus ſic reflexis & refractis propter mixtionẽ nigredinis coloris cryſtalli-
ni
cum lumine penetrante:
& propter admixtiones umbrarum partium ipſius cryſtalli prominen-
tium
ſecundũ acumen ſuorum angulorũ, quæ per 11 th.
2 huius proijciuntur ad partem oppoſitã in-
cidentiæ
radiorũ in partem aduerſam corpori luminoſo:
quarum umbrarum numerus facit diuer-
ſitatem
colorum, quando lumini permiſcentur.
Quoniam ubi radio luminis perpendiculari magis,
quo
ad ſuperficiem incidentię (circa quã in uiciniori multorum radiorum fit aggregatio) color cry
ſtalli
& umbræ cõmix us refle ctitur (quia ille radius magis eſt lumin oſus) tunc fit color rubeus.
In
alijs
uerò radijs ſecundum ſui debilitatẽ & coloris corporis & umbrarum plurium cõmixtionem
alij
colores medij generantur.
Fiunt aũt tres colores: quoniã ex tribus ſuperficie bus ſuperioribus
radij
colliguntur ad quamlibet inferiorũ ſuperficierum:
& color rubeus ſemper ab illa parte uide-
bitur
, ubi radius perpendicularis ſuper ſuperficiem cryſtalli in contrario ſitu generatæ iridis oppo
ſitam
ſoli aggregatis omnibus radijs, ſuæ ſuperficiei incidit, poſt refractionem factam ex aeris in-
terpoſiti
diaphanitate.
Et tunc quandoq; tres irides generantur, propter triplicem naturam refra-
ctionis
in medio ſecundi diaphani rarioris, ut præmiſſum eſt:
& quia ter tria ſaciũt quadratũ, qui eſt
9
:
erunt tunc 9 colorum indiuidua numero multiplicitatis trium ſuperficierum ſuperiorum, in nu-
merum
trium in feriorum.
Tres uerò erunt ſpecificæ differentiæ colorum: & fit iſtorum colorũ per
angulos
corporis nulla ſenſibilis diſtinctro:
quoniam & à linea angulorũ, quæ a ctu eſt indiuiſibilis,
reflexi
uel refracti radij in diuiſibiles, nihil ſenſibile producunt.
Non autem fiunt iſti colores iridis
per
cryſtallam penitus per naturam colorum ueræ iridis, quorum diſtinctio formaliter eſt tantùm
in
uiſu:
ſed ſiunt per naturã lucis reflexæ à figura dicti corporis. unde etiam cauſſa ipſorum non eſt
ad
uiſum facta reflexio:
non enim uidentur per modum reflexionis, ſed per modum ſimplicis uiſio-
nis
ut alia uiſibilia, quæ uiſui offerũtur, & à quolibet in eodẽ loco uidẽtur.
Fit itaq; colorũ diftinctio
à
figura corporis:
quoniã à qualibet alia cryſtallo uel corpore peruio alterius figuræ colores uarij

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index