775473LIBER DECIMVS.
ciens diſſoluitur à radio ſolari, remota uerò nubes à uiſu nullam cauſſat reflexionem uel refractio-
nem ad uiſum, propter longitudinem diſtantię: quia ſi etiam à latere ſolis eſſet cõſiſtentia nubis ni-
mis alta, non accideret reflexionem luminis fieri ad uiſum: nec tunc apparerent pareliæ ipſis uiſi-
bus. Patet ergo propoſitum.
nem ad uiſum, propter longitudinem diſtantię: quia ſi etiam à latere ſolis eſſet cõſiſtentia nubis ni-
mis alta, non accideret reflexionem luminis fieri ad uiſum: nec tunc apparerent pareliæ ipſis uiſi-
bus. Patet ergo propoſitum.
83. Ex cryſt allo hexagona ſoli oppoſita colores iridis generantur.
Huiuſinodi enim colores generantur ex debilitatione luminis propter refractionem ad perpen
dicularem, ductam à centro corporis ſolis ad ſuperficiem unius parallelogrãmi ex lateribus cryſtal
li. Et quoniã (ut declarauimus in 27 th. 2 huius ſciẽtiæ) manifeſtũ eſt quòd à ſole illuminatur magis
me dietate cylindri ſibi oppoſiti, ſi rotun dus ſit cylindrus: hoc autem in cylin dro angulato eſſe non
poteſt (angulis ueniẽtibus in diametrũ corporis baſim per æqualia diuidentẽ) tunc enim ſola me-
dietas illuminatur propter radiorũ incidentiã, ut diximus ibidẽ. Sed ſi corpus illud columnare dia-
phanũ ſuerit: tunc alia medietas illius corporis illuminatur propter radiorum refractionẽ. Si itaq;
ſuperficies corporis diaphani ſoli oppoſita unica fuerit, ut in corporibus quadrangulis: tunc una
fit luminis refractio fortis: & lumen ſub forma luminis tranſibit ad partem oppoſitam corporis, &
aggregabitur extra corpus ſub forma luminis: ſicut etiã hoc fortius euenit in corpore ſphærico dia
phano nõ cõcauo: eò quòd à ſuperficie maioris partis totius illius corporis ſphærici fit refractio ad
radiũ, qui perpendiculariter incidit ſuper ſuperficiem corpus ſphæricum contingentẽ, æquidiſtan
tem ſuperficiei ſecanti corpus ſolis per centrũ ſecundum aſpectũ, quo ab ipſo reſpicitur corpus illu
minandũ, ut oſten dimus in 48 huius. Ex tantorũ ergo & tot radiorũ aggregatione, & ſi nõ ad pun-
ctum unũ (quo niã hoc eſt impoſsibile propter diuerſitatẽ ſuperficierum incidentiæ) ad locũ tamẽ
naturalem paruũ fit luminis aggre gatio, ipſo lumine abſq; coloratione ſub forma luminis manẽte;
& illud lumen aggregatũ calefacit corpus oppoſitũ, & incendit ex mora corpus inflãmabile ſubitò,
ut ſtupam uel aliud aliquid potentiã actiuã in ſe habentẽ ad inflam mationẽ. Si uerò corpus diapha-
num ſoli oppoſitũ ſit plurium ſuperficierũ ꝗ̃ unius planæ uel circularis, ſecundũ eam ſcilicet partẽ,
quæ ſoli opponitur: utpote ſi corpus quadrangulũ ſecundum unũ ſuorum angulorũ ſoli oppona-
tur: tunc fiet refractio radiorũ incidentium uni ſuperficiei ad ambas ſuքficies oppoſitas, & ſimiliter
radiorũ incidentium alteri ſuperficiei. Et cum ex parte oppoſita lumini refracto aer (qui eſt corpus
rarioris diaphani) occurrerit: refringentur radij ab utraq; ſuperficie ab illa perpendiculari, quæ ab
angulo ad angulũ ducta in corpore baſim ipſius per ęqualia duideret, uel alia ei æquidiſtante, & in
alio corpore denſo illi corpori diaphano ſubiecto, ut terra uel alio corpore quocunq; : tunc quan-
doq; apparebunt duo lumina clara, aliquando uerò colorata: ut ſi corpus diaphanũ æqualium fue-
rit angulorũ & ſuperficierũ: & hoc patet experimentanti: eruntq́; tunc ibi duo colores confuſi, non
plures, color ſcilicet rubeus, & alius mixtus, quaſi uiridis, qui ſecundum cryſtalli uel alterius parui
corporis diſpoſitionẽ magis ſunt intenſi uel remiſsi. Quòd ſi ſuperficies corporis (quo ad partẽ ſoli,
oppoſitã) fuerint tres, ut ſunt in cryſtallo hexagona: tunc à qualibet ſuperficierũ oppoſitarum ſoli,
quæ ſunt tres, receptũ lumen cuiuslibet ſuperiorũ trium ſuperficierũ red ditur corpori oppoſito, ut
terrę uel alteri corpori cuicunq; . Atq; horũ trium luminũ medium manet in ipſa perpen diculari co
lumnę cryſtallinæ baſim ſuam per æ qualia diuidente, uel ipſi diuidenti æ quidiſtante: & fit uiſibile
lumen illud, niſi lumẽ ſolis impediat: alia uerò duo refringuntur à dicta perpendiculari propter na-
turã ſecundi diaphani rarioris, ſcilicet aeris (dictũ enim eſt in 4 th. huius quòd medio ſecundi dia-
phani rariore exiſtente refractio ſit à perpendiculari) & eſt quaſi quædã diſperſio radiorũ. Apparẽt
aũt colores in iſtis luminibus ſic reflexis & refractis propter mixtionẽ nigredinis coloris cryſtalli-
ni cum lumine penetrante: & propter admixtiones umbrarum partium ipſius cryſtalli prominen-
tium ſecundũ acumen ſuorum angulorũ, quæ per 11 th. 2 huius proijciuntur ad partem oppoſitã in-
cidentiæ radiorũ in partem aduerſam corpori luminoſo: quarum umbrarum numerus facit diuer-
ſitatem colorum, quando lumini permiſcentur. Quoniam ubi radio luminis perpendiculari magis,
quo ad ſuperficiem incidentię (circa quã in uiciniori multorum radiorum fit aggregatio) color cry
ſtalli & umbræ cõmix us refle ctitur (quia ille radius magis eſt lumin oſus) tunc fit color rubeus. In
alijs uerò radijs ſecundum ſui debilitatẽ & coloris corporis & umbrarum plurium cõmixtionem
alij colores medij generantur. Fiunt aũt tres colores: quoniã ex tribus ſuperficie bus ſuperioribus
radij colliguntur ad quamlibet inferiorũ ſuperficierum: & color rubeus ſemper ab illa parte uide-
bitur, ubi radius perpendicularis ſuper ſuperficiem cryſtalli in contrario ſitu generatæ iridis oppo
ſitam ſoli aggregatis omnibus radijs, ſuæ ſuperficiei incidit, poſt refractionem factam ex aeris in-
terpoſiti diaphanitate. Et tunc quandoq; tres irides generantur, propter triplicem naturam refra-
ctionis in medio ſecundi diaphani rarioris, ut præmiſſum eſt: & quia ter tria ſaciũt quadratũ, qui eſt
9: erunt tunc 9 colorum indiuidua numero multiplicitatis trium ſuperficierum ſuperiorum, in nu-
merum trium in feriorum. Tres uerò erunt ſpecificæ differentiæ colorum: & fit iſtorum colorũ per
angulos corporis nulla ſenſibilis diſtinctro: quoniam & à linea angulorũ, quæ a ctu eſt indiuiſibilis,
reflexi uel refracti radij in diuiſibiles, nihil ſenſibile producunt. Non autem fiunt iſti colores iridis
per cryſtallam penitus per naturam colorum ueræ iridis, quorum diſtinctio formaliter eſt tantùm
in uiſu: ſed ſiunt per naturã lucis reflexæ à figura dicti corporis. unde etiam cauſſa ipſorum non eſt
ad uiſum facta reflexio: non enim uidentur per modum reflexionis, ſed per modum ſimplicis uiſio-
nis ut alia uiſibilia, quæ uiſui offerũtur, & à quolibet in eodẽ loco uidẽtur. Fit itaq; colorũ diftinctio
à figura corporis: quoniã à qualibet alia cryſtallo uel corpore peruio alterius figuræ colores uarij
dicularem, ductam à centro corporis ſolis ad ſuperficiem unius parallelogrãmi ex lateribus cryſtal
li. Et quoniã (ut declarauimus in 27 th. 2 huius ſciẽtiæ) manifeſtũ eſt quòd à ſole illuminatur magis
me dietate cylindri ſibi oppoſiti, ſi rotun dus ſit cylindrus: hoc autem in cylin dro angulato eſſe non
poteſt (angulis ueniẽtibus in diametrũ corporis baſim per æqualia diuidentẽ) tunc enim ſola me-
dietas illuminatur propter radiorũ incidentiã, ut diximus ibidẽ. Sed ſi corpus illud columnare dia-
phanũ ſuerit: tunc alia medietas illius corporis illuminatur propter radiorum refractionẽ. Si itaq;
ſuperficies corporis diaphani ſoli oppoſita unica fuerit, ut in corporibus quadrangulis: tunc una
fit luminis refractio fortis: & lumen ſub forma luminis tranſibit ad partem oppoſitam corporis, &
aggregabitur extra corpus ſub forma luminis: ſicut etiã hoc fortius euenit in corpore ſphærico dia
phano nõ cõcauo: eò quòd à ſuperficie maioris partis totius illius corporis ſphærici fit refractio ad
radiũ, qui perpendiculariter incidit ſuper ſuperficiem corpus ſphæricum contingentẽ, æquidiſtan
tem ſuperficiei ſecanti corpus ſolis per centrũ ſecundum aſpectũ, quo ab ipſo reſpicitur corpus illu
minandũ, ut oſten dimus in 48 huius. Ex tantorũ ergo & tot radiorũ aggregatione, & ſi nõ ad pun-
ctum unũ (quo niã hoc eſt impoſsibile propter diuerſitatẽ ſuperficierum incidentiæ) ad locũ tamẽ
naturalem paruũ fit luminis aggre gatio, ipſo lumine abſq; coloratione ſub forma luminis manẽte;
& illud lumen aggregatũ calefacit corpus oppoſitũ, & incendit ex mora corpus inflãmabile ſubitò,
ut ſtupam uel aliud aliquid potentiã actiuã in ſe habentẽ ad inflam mationẽ. Si uerò corpus diapha-
num ſoli oppoſitũ ſit plurium ſuperficierũ ꝗ̃ unius planæ uel circularis, ſecundũ eam ſcilicet partẽ,
quæ ſoli opponitur: utpote ſi corpus quadrangulũ ſecundum unũ ſuorum angulorũ ſoli oppona-
tur: tunc fiet refractio radiorũ incidentium uni ſuperficiei ad ambas ſuքficies oppoſitas, & ſimiliter
radiorũ incidentium alteri ſuperficiei. Et cum ex parte oppoſita lumini refracto aer (qui eſt corpus
rarioris diaphani) occurrerit: refringentur radij ab utraq; ſuperficie ab illa perpendiculari, quæ ab
angulo ad angulũ ducta in corpore baſim ipſius per ęqualia duideret, uel alia ei æquidiſtante, & in
alio corpore denſo illi corpori diaphano ſubiecto, ut terra uel alio corpore quocunq; : tunc quan-
doq; apparebunt duo lumina clara, aliquando uerò colorata: ut ſi corpus diaphanũ æqualium fue-
rit angulorũ & ſuperficierũ: & hoc patet experimentanti: eruntq́; tunc ibi duo colores confuſi, non
plures, color ſcilicet rubeus, & alius mixtus, quaſi uiridis, qui ſecundum cryſtalli uel alterius parui
corporis diſpoſitionẽ magis ſunt intenſi uel remiſsi. Quòd ſi ſuperficies corporis (quo ad partẽ ſoli,
oppoſitã) fuerint tres, ut ſunt in cryſtallo hexagona: tunc à qualibet ſuperficierũ oppoſitarum ſoli,
quæ ſunt tres, receptũ lumen cuiuslibet ſuperiorũ trium ſuperficierũ red ditur corpori oppoſito, ut
terrę uel alteri corpori cuicunq; . Atq; horũ trium luminũ medium manet in ipſa perpen diculari co
lumnę cryſtallinæ baſim ſuam per æ qualia diuidente, uel ipſi diuidenti æ quidiſtante: & fit uiſibile
lumen illud, niſi lumẽ ſolis impediat: alia uerò duo refringuntur à dicta perpendiculari propter na-
turã ſecundi diaphani rarioris, ſcilicet aeris (dictũ enim eſt in 4 th. huius quòd medio ſecundi dia-
phani rariore exiſtente refractio ſit à perpendiculari) & eſt quaſi quædã diſperſio radiorũ. Apparẽt
aũt colores in iſtis luminibus ſic reflexis & refractis propter mixtionẽ nigredinis coloris cryſtalli-
ni cum lumine penetrante: & propter admixtiones umbrarum partium ipſius cryſtalli prominen-
tium ſecundũ acumen ſuorum angulorũ, quæ per 11 th. 2 huius proijciuntur ad partem oppoſitã in-
cidentiæ radiorũ in partem aduerſam corpori luminoſo: quarum umbrarum numerus facit diuer-
ſitatem colorum, quando lumini permiſcentur. Quoniam ubi radio luminis perpendiculari magis,
quo ad ſuperficiem incidentię (circa quã in uiciniori multorum radiorum fit aggregatio) color cry
ſtalli & umbræ cõmix us refle ctitur (quia ille radius magis eſt lumin oſus) tunc fit color rubeus. In
alijs uerò radijs ſecundum ſui debilitatẽ & coloris corporis & umbrarum plurium cõmixtionem
alij colores medij generantur. Fiunt aũt tres colores: quoniã ex tribus ſuperficie bus ſuperioribus
radij colliguntur ad quamlibet inferiorũ ſuperficierum: & color rubeus ſemper ab illa parte uide-
bitur, ubi radius perpendicularis ſuper ſuperficiem cryſtalli in contrario ſitu generatæ iridis oppo
ſitam ſoli aggregatis omnibus radijs, ſuæ ſuperficiei incidit, poſt refractionem factam ex aeris in-
terpoſiti diaphanitate. Et tunc quandoq; tres irides generantur, propter triplicem naturam refra-
ctionis in medio ſecundi diaphani rarioris, ut præmiſſum eſt: & quia ter tria ſaciũt quadratũ, qui eſt
9: erunt tunc 9 colorum indiuidua numero multiplicitatis trium ſuperficierum ſuperiorum, in nu-
merum trium in feriorum. Tres uerò erunt ſpecificæ differentiæ colorum: & fit iſtorum colorũ per
angulos corporis nulla ſenſibilis diſtinctro: quoniam & à linea angulorũ, quæ a ctu eſt indiuiſibilis,
reflexi uel refracti radij in diuiſibiles, nihil ſenſibile producunt. Non autem fiunt iſti colores iridis
per cryſtallam penitus per naturam colorum ueræ iridis, quorum diſtinctio formaliter eſt tantùm
in uiſu: ſed ſiunt per naturã lucis reflexæ à figura dicti corporis. unde etiam cauſſa ipſorum non eſt
ad uiſum facta reflexio: non enim uidentur per modum reflexionis, ſed per modum ſimplicis uiſio-
nis ut alia uiſibilia, quæ uiſui offerũtur, & à quolibet in eodẽ loco uidẽtur. Fit itaq; colorũ diftinctio
à figura corporis: quoniã à qualibet alia cryſtallo uel corpore peruio alterius figuræ colores uarij
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib