Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

Table of contents

< >
[31.] FINIS INDICIS.
[32.] CHRISTOPHORI CLAVII BAMBERGENSIS EX SOCIETATE IESV, In Sphæram Io ANNIS de Sacro Boſco.
[33.] PRAEFATIO.
[34.] DEINVENTORIBVS ASTRONOMIÆ
[35.] DEPARTIBVS ASTRONOMIÆ.
[36.] DEPRÆSTANTIA ASTRONOMIÆ.
[37.] DE VTILITATE ASTRONOMIÆ.
[38.] PROOEMIVM IOANNIS DE SACRO BOSCO.
[39.] COMMENTARIVS.
[40.] CAPVT PRIMVM.
[41.] COMMENTARIVS.
[42.] COMMENTARIVS.
[43.] COMMENTARIVS.
[44.] DIVISIO SPHÆRÆ MVNDI.
[45.] COMMENTARIVS.
[46.] COMMENTARIVS.
[47.] DE CIRCVLIS SPHAERAE.
[48.] COMMENTARIVS.
[49.] COMMENTARIVS.
[50.] DE NVMERO ET ORDINE ELEMENTORVM.
[51.] COMMENTARIVS.
[52.] COMMENTARIVS.
[53.] COMMENTARIVS,
[54.] DENVMERO ORBIVM CAELESTIVM.
[55.] DE MOTIBVS ORBIVM CÆLESTIVM.
[56.] DEPERIODIS MOTVVM CÆLESTIVM.
[57.] QVOMODO DEPREHENSVM SIT OMNES cælos ſimpliciter ab ortu in occaſum moueri.
[58.] QVA RATIONE COLLECTVS SIT MOTVS Cælorum ab occaſu in ortum.
[59.] QVA INDVSTRIA CAELOS INFERIORES ab Occaſu in Ortum ſuper diuerſos polos à polis mundi moueri obſeruatum ſit.
[60.] PROPTER QV AE PHAENOMENA ASTROMI motum trepidationis ſtellis fixis attribuerint.
< >
page |< < (42) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div146" type="section" level="1" n="53">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2081" xml:space="preserve">
              <pb o="42" file="078" n="79" rhead="Comment. in I. Cap. Sphæræ"/>
            te, ac uelocitate, ut perſpicuum eſt ex peridos omnium motuum, quas auctor
              <lb/>
            retulit. </s>
            <s xml:id="echoid-s2082" xml:space="preserve">Vnde inter omnes octo ſphæras inferiores ſphæra ſtellarum fixarum,
              <lb/>
            quoniam propinquiſſima eſt primo mobili, tradiſſime ſuum curſum perficit: </s>
            <s xml:id="echoid-s2083" xml:space="preserve">In
              <lb/>
            ter ſeptem uero planetas, quia Saturnus eſt ſupremus, etiã proprio motu tar-
              <lb/>
            dius, quàm cæteri, incedit: </s>
            <s xml:id="echoid-s2084" xml:space="preserve">Luna denique, quoniam maximè à primo mobili re
              <lb/>
            cedit, celerrime ſuum motum abſoluit.</s>
            <s xml:id="echoid-s2085" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2086" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Sed</emph>
            quoniam auctor locutus eſt hic de numero orbium cœleſtium, motu
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s2087" xml:space="preserve">ordine eorundem, operæpretium me facturũ arbitror, ſi paulo uberius expli
              <lb/>
            cem, quotnam ſint cœli, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2088" xml:space="preserve">quo artificio, induſtriaque eorũ numerus ab Aſtro-
              <lb/>
            nomis ſit repertus: </s>
            <s xml:id="echoid-s2089" xml:space="preserve">Deinde quot motibus moueantur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2090" xml:space="preserve">qua ratione ipſi mo-
              <lb/>
            tus ſint deprehenſi: </s>
            <s xml:id="echoid-s2091" xml:space="preserve">Poſtremo quiſnam ordo inter orbes cœleſtes ſtatuatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s2092" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div149" type="section" level="1" n="54">
          <head xml:id="echoid-head58" xml:space="preserve">DENVMERO ORBIVM CAELESTIVM.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2093" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">ANtiqvorvm</emph>
            philof
              <unsure/>
            ophorum nonnulli unicum duntaxat
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-078-01" xlink:href="note-078-01a" xml:space="preserve">Sententia
                <lb/>
              corum, qui
                <lb/>
              vnicum cę
                <lb/>
              lũ ponunt.</note>
            cœlum eſſe affirmabant, quos pauci admodum ex recentioribus
              <lb/>
            imitantur, hac unica perſuaſi ratione. </s>
            <s xml:id="echoid-s2094" xml:space="preserve">Omnis ſcientia noſtra ſe-
              <lb/>
            cundum philoſophorum dogmata, à ſenſu oritur. </s>
            <s xml:id="echoid-s2095" xml:space="preserve">Cũ igitur, quo-
              <lb/>
            tieſcun que ad cœlum oculos attollimus, non percipiamus uiſu
              <lb/>
            multitudinem cœlorum, (Sol enim, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2096" xml:space="preserve">Luna, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2097" xml:space="preserve">reliquæ omnes ſtellæ, in uno
              <lb/>
            eodemq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s2098" xml:space="preserve">cœlo uidentur exiſtere) cœlumq́ue ipſum ſub nullum alium ſenſum,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-078-02" xlink:href="note-078-02a" xml:space="preserve">Cõfutatio
                <lb/>
              ſentẽtiæ eo
                <lb/>
              rũ qui uni-
                <lb/>
              cum cęlum
                <lb/>
              ponunt.</note>
            præter uiſum, cadere poſſit, non eſt, cur plures cœlos uno ponamus. </s>
            <s xml:id="echoid-s2099" xml:space="preserve">Verũ hæc
              <lb/>
            ſententia nulla ratione defendi poteſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2100" xml:space="preserve">Nullum enim corpus poteſt ſimul eodẽ
              <lb/>
            tẽpore moueri oppoſitis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2101" xml:space="preserve">contrarijs motibus; </s>
            <s xml:id="echoid-s2102" xml:space="preserve">Nam dum aſcendit, ſimul deſcẽ
              <lb/>
            dere nequit; </s>
            <s xml:id="echoid-s2103" xml:space="preserve">Et dum ex hoc loco in illum pergit, impoſſibile eſt, ut eodem tem
              <lb/>
            poris momento ex illo loco in hunc tendat, cum hæc inter ſe pugnent: </s>
            <s xml:id="echoid-s2104" xml:space="preserve">Atqui
              <lb/>
            in aſtris reperiuntur diuerſi motus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2105" xml:space="preserve">oppoſiti; </s>
            <s xml:id="echoid-s2106" xml:space="preserve">Cum ergo aſtra non per ſe mo-
              <lb/>
            ueãtur, ut piſces in aqua, uel aues in aere, ut Ariſtoteles vult cum philoſophis,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s2107" xml:space="preserve">nos paulo poſt demonſtrabimus, ſed ad motum orbis, in quo ſunt, ſicuti no-
              <lb/>
            dus in tabula ad motum tabulę, uel clauus infixus in rota aliqua ad motũ rotæ;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2108" xml:space="preserve">oportebit concedere plures cęlos, quam unum, in quibus reponãtur aſtra illa,
              <lb/>
            quæ diuerſis lationibus ciẽtur. </s>
            <s xml:id="echoid-s2109" xml:space="preserve">Quòd uero diuerſi motus in aſtris reperiantur,
              <lb/>
            partim conſtat ex ijs, quæ auctor ſupra expoſuit de duplici motu corporũ cœle
              <lb/>
            ftium, ab oriente uidelicet in occidentẽ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2110" xml:space="preserve">contra, àb occidente in orientem; </s>
            <s xml:id="echoid-s2111" xml:space="preserve">
              <lb/>
            partim uero, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2112" xml:space="preserve">multo dilucidius in ſequentibus eluceſcet, quando de cœlorũ
              <lb/>
            motibus diſputabimus, ubi ẽt oſtendemus, quanã induſtria ab Aſtronomis ſint
              <lb/>
            obſeruati. </s>
            <s xml:id="echoid-s2113" xml:space="preserve">Explẽodda igitur eſt, tanquã uana, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2114" xml:space="preserve">inutilis hæc ſentẽtia. </s>
            <s xml:id="echoid-s2115" xml:space="preserve">Ad ratio
              <lb/>
            nem uero, quã auctores huius ſententiæ afferunt, reſpondendũ eſt, Verum qui-
              <lb/>
            dem eſſe, noſtram ſcientiã, dum in hac mortali uita ſumus, à ſenſibus oriri; </s>
            <s xml:id="echoid-s2116" xml:space="preserve">ſed
              <lb/>
            negandũ eſt, non plures cęlos ſenſu percipi. </s>
            <s xml:id="echoid-s2117" xml:space="preserve">Quamuis enim uiſu non cõprehen
              <lb/>
            damus cœlorũ multitudinem, immo ne unum quidem; </s>
            <s xml:id="echoid-s2118" xml:space="preserve">tamen uiſu percipimus
              <lb/>
            aſtra plurima, eaque diuerſis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2119" xml:space="preserve">oppoſitis motibus cõtinue cieri deprehẽdimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s2120" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quare propter hãc motuum diuerſitatem plures orbes neceſſario ponẽdi ſunt.</s>
            <s xml:id="echoid-s2121" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2122" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Alii</emph>
            igitur, ut fuere omnes fere Aegyptii, Chaldæi multum Aſtrologiæ
              <lb/>
            dediti, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2123" xml:space="preserve">alii Aſtronomi ad tempora uſque Platonis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2124" xml:space="preserve">Ariſtotelis, octo ſaltẽ
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-078-03" xlink:href="note-078-03a" xml:space="preserve">Sententia
                <lb/>
              corum, qui
                <lb/>
              octo co@los
                <lb/>
              ponunt.</note>
            cœlos eſſe aſſeruerunt, propter octo diſtinctos motus, quos in ſideribus obſer-
              <lb/>
            uarunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2125" xml:space="preserve">Cum enim Solem, ac Lunam, nec non reliquas omnes ſtellas uiderent
              <lb/>
            continue moueri ab oriente uerſus occidentem, diuturna conſideratione, </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>