Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003288
">
<
pb
pagenum
="
430
"
xlink:href
="
016/01/079.jpg
"/>
tate: perſpicuum autem actu nullo colore
<
lb
/>
conſtat. </
s
>
<
s
id
="
s.003289
">Si obſcuritas quædam aqueo adiun
<
lb
/>
gatur, fit cœleſtis, vel cœruleus color: vt
<
lb
/>
in cœlo. </
s
>
<
s
id
="
s.003290
">Quidam colores luminis videntur
<
lb
/>
eſſe experteas, quia in rebus ſunt nitore ca
<
lb
/>
rentibus: vt liuidus, ater, & ferrugineus. </
s
>
<
s
id
="
s.003291
">Ater
<
lb
/>
eſt niger, omni ſplendore carens, vt atra
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg405
"/>
<
lb
/>
mentum & carbo. </
s
>
<
s
id
="
s.003292
">Pramnius (vt dixi) cùm
<
lb
/>
ſplendet, niger communis eſt illis. </
s
>
<
s
id
="
s.003293
">Eſt colos
<
lb
/>
nomine carens, qualis in lacca rubeus ob
<
lb
/>
ſcurus, hunc lacceum vocabis. </
s
>
<
s
id
="
s.003294
">Quidam co
<
lb
/>
lores lucem modò admittunt, modò non ha
<
lb
/>
bent, vt cœruleus & praſſius. </
s
>
<
s
id
="
s.003295
">Albus fit, cùm
<
lb
/>
humida exareſcunt, vt folia: vel ſi ſitum
<
lb
/>
contrahant, vt panes, & pili in ſenibus, &
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg406
"/>
<
lb
/>
in morbis, & generaliter in debilibus. </
s
>
<
s
id
="
s.003296
">Nam
<
lb
/>
& capræ, & boues hoc colore habentur vi
<
lb
/>
liores atque imbecilliores nigris aut ferru
<
lb
/>
gineis. </
s
>
<
s
id
="
s.003297
">Canities enim fit, cùm humidum
<
lb
/>
putreſcit, & ob putredinem rareſcit, & ob
<
lb
/>
raritatem aër ingreditur. </
s
>
<
s
id
="
s.003298
">Declarauimus au
<
lb
/>
tem ſuprà, putredinem non fieri in ſitu per
<
lb
/>
fectam, ſed quòd à frigido moderetur. </
s
>
<
s
id
="
s.003299
">Fiunt
<
lb
/>
& alba à ſicco nimio, vt in calce, oſſibúſque
<
lb
/>
combuſtis. </
s
>
<
s
id
="
s.003300
">Quædam etiam alba fiunt humi
<
lb
/>
do non concocto, vt oſſa & radices. </
s
>
<
s
id
="
s.003301
">Item
<
lb
/>
medullæ quædam, vt ſpinæ, & cerebrum, &
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg407
"/>
<
lb
/>
oſſa. </
s
>
<
s
id
="
s.003302
">Niger fit aduſtione aërei, vel terrei hu
<
lb
/>
midi: aërei quidem, vt atramentum pro
<
lb
/>
typis, quod fiat fumo olei ſeminis lini: tum
<
lb
/>
verò carbones & fuligo, terrei. </
s
>
<
s
id
="
s.003303
">Fit & nigrum
<
lb
/>
excluſo omni aëre ob terram & aquam mi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg408
"/>
<
lb
/>
ſtam, vt ſub impluuiis vmbroſis. </
s
>
<
s
id
="
s.003304
">Hæ igitur
<
lb
/>
ſunt colorum cauſæ, quibus facilè eſt intel
<
lb
/>
ligere, cur animalibus non paucis color pi
<
lb
/>
lorum nigrior ſit ab ortu, quàm ætate pro
<
lb
/>
cedente: quoniam calor in vtero magis ef
<
lb
/>
ficax fuerat, & humidum pinguius, quod
<
lb
/>
temporis ſucceſſu dilutum eſt aqueo. </
s
>
<
s
id
="
s.003305
">Indi
<
lb
/>
cio eſt quòd ab ortu, nulli animali fiunt pili
<
lb
/>
nigri, inde tempore procedente, rufi aut fla
<
lb
/>
ui. </
s
>
<
s
id
="
s.003306
">Nos quidem, vt mater retulit, cum capil
<
lb
/>
lis craſſis ac nigris prælongis nati ſumus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003307
">Sed cur nullis animalibus pili virides, neque
<
lb
/>
capilli non etiam purpurei, aut vinoſi? </
s
>
<
s
id
="
s.003308
">Quo
<
lb
/>
niam pilus cùm ſit denſa & craſſa ſubſtan
<
lb
/>
tia minimè lucis eſt capax: hi autem colo
<
lb
/>
res multa luce indigent, vt demonſtratum
<
lb
/>
eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003309
">Fiunt tamen aurei capilli, quia rari &
<
lb
/>
flaui ſunt, concipiúntque lumen, præſertim
<
lb
/>
ſi ſæpius lauentur. </
s
>
<
s
id
="
s.003310
">At aureus colos fit flauo
<
lb
/>
illuminato. </
s
>
<
s
id
="
s.003311
">Sunt autem colores principales,
<
lb
/>
albus, croceus, purpureus, puniceus, viridis,
<
lb
/>
cœruleus, niger. </
s
>
<
s
id
="
s.003312
">Fiunt autem diuerſis ex ma
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg409
"/>
<
lb
/>
teriis, ſed metallica diuturniora, ſæpius
<
lb
/>
etiam viuaciora: albus ceruſſa, rubeus cin
<
lb
/>
nabari, cœruleus cyaneo lapide
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
lazuli vo
<
lb
/>
cant vulgares) flauus auripigmento, niger
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg410
"/>
<
lb
/>
terra eius coloris, viridis ærugine. </
s
>
<
s
id
="
s.003313
">Olim
<
lb
/>
purpureus fiebat è ſanguine muricis piſ
<
lb
/>
pis. </
s
>
<
s
id
="
s.003314
">Erat hoc purpuræ genus ſplendidum
<
lb
/>
valde, & regibus familiare, longéque aliud à
<
lb
/>
noſtro, quod cum cocco fit. </
s
>
<
s
id
="
s.003315
">Virgil.
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Tyrióque ardebat murice læna.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003316
">
<
margin.target
id
="
marg383
"/>
Niueus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003317
">
<
margin.target
id
="
marg384
"/>
Candidus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003318
">
<
margin.target
id
="
marg385
"/>
Lacteus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003319
">
<
margin.target
id
="
marg386
"/>
Albus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003320
">Niger.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003321
">
<
margin.target
id
="
marg387
"/>
Prannius.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003322
">Argenteus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003323
">Plumbeus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003324
">
<
margin.target
id
="
marg388
"/>
Aqueus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003325
">
<
margin.target
id
="
marg389
"/>
Cinereus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003326
">
<
margin.target
id
="
marg390
"/>
Liuidus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003327
">
<
margin.target
id
="
marg391
"/>
Palearis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003328
">
<
margin.target
id
="
marg392
"/>
Flauus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003329
">Aureus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003330
">Luteus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003331
">
<
margin.target
id
="
marg393
"/>
Croceus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003332
">Flammeus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003333
">Purpureus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003334
">Subrubens.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003335
">
<
margin.target
id
="
marg394
"/>
Rubeus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003336
">Roſeus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003337
">Vinoſus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003338
">
<
margin.target
id
="
marg395
"/>
Puniceus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003339
">Viridis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003340
">
<
margin.target
id
="
marg396
"/>
Citreus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003341
">
<
margin.target
id
="
marg397
"/>
Praſſius.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003342
">Æruginoſus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003343
">
<
margin.target
id
="
marg398
"/>
Luridus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003344
">
<
margin.target
id
="
marg399
"/>
Ceruleus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003345
">
<
margin.target
id
="
marg400
"/>
Cœruleus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003346
">
<
margin.target
id
="
marg401
"/>
Ferrugineus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003347
">Pullus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003348
">
<
margin.target
id
="
marg402
"/>
Melonge
<
lb
/>
neus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003349
">
<
margin.target
id
="
marg403
"/>
Colores om
<
lb
/>
nes ex tribus
<
lb
/>
conſtant.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003350
">
<
margin.target
id
="
marg404
"/>
Colores mul
<
lb
/>
tum lucis
<
expan
abbr
="
ſe-cũ
">ſe
<
lb
/>
cum</
expan
>
habentes.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003351
">
<
margin.target
id
="
marg405
"/>
Laceus co
<
lb
/>
lor.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003352
">
<
margin.target
id
="
marg406
"/>
Caniciei
<
lb
/>
cauſa.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003353
">
<
margin.target
id
="
marg407
"/>
Atramentum
<
lb
/>
pro typis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003354
">
<
margin.target
id
="
marg408
"/>
Cur aliqua
<
lb
/>
animalia
<
lb
/>
naſcuntur
<
lb
/>
cum pilis ni
<
lb
/>
gris quæ æta
<
lb
/>
tis ſucceſſu
<
lb
/>
deſinunt eſſe
<
lb
/>
nigra.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003355
">Cur nulli
<
lb
/>
animali pili
<
lb
/>
virides.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003356
">
<
margin.target
id
="
marg409
"/>
Colorum
<
lb
/>
materia.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003357
">
<
margin.target
id
="
marg410
"/>
Purpura
<
lb
/>
quæ ſit &
<
lb
/>
qualis fue
<
lb
/>
rit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003358
">Non totus ſanguis huius conchæ ap
<
lb
/>
tior, ſed qui in faucibus tantùm colligeba
<
lb
/>
tur, & à viuente animali: cum vita enim
<
lb
/>
ſplendor, & gratia ſucco peribat. </
s
>
<
s
id
="
s.003359
">Concha
<
lb
/>
turbinata, intus rubens, exterius quaſi ſpi
<
lb
/>
culis ſparſim munita, in mucronem deſinit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003360
">Africa cœruleam olim mittebat, Tyrus ru
<
lb
/>
bentem: nunc periit vſus, nec ſatis ſcio
<
lb
/>
cur. </
s
>
<
s
id
="
s.003361
">Bonum eſſet, ſi reuocaretur: precio
<
lb
/>
ſior enim & pulchrior tinctura quam coc
<
lb
/>
cus. </
s
>
<
s
id
="
s.003362
">At de cocco dicemus in plantarum hi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg411
"/>
<
lb
/>
ſtoria, nunc ad ſermonem de lumine redea
<
lb
/>
mus: illud in dubium vertentes, cur ſcili
<
lb
/>
cet cùm ex toto Sole iam radios procedere
<
lb
/>
dixerimus, Solémque ipſum terra longè
<
lb
/>
maiorem, non vmbræ omnibus rectæ ſint,
<
lb
/>
& vndique etiam æſtas ſemper? </
s
>
<
s
id
="
s.003363
">At cauſa
<
lb
/>
huius eſt, quòd quanquam radij ad perpen
<
lb
/>
diculum in terram deferantur, vt plana eſt
<
lb
/>
(hoc enim confiteri neceſſarium eſt) haud
<
lb
/>
tamen in centrum hi radij terræ diriguntur:
<
lb
/>
vnde cùm rotunda ſit non plana terra, ra
<
lb
/>
dij qui ad nos veniunt ex ſitu rerum, quæ
<
lb
/>
terræ incumbunt, ad perpendiculum non
<
lb
/>
ſunt conſtituti: vnde ſolùm verticem, quaſi
<
lb
/>
ex puncto Sol à parte Boreali tangit, vm
<
lb
/>
bras igitur auſtrales efficere non poteſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003364
">Facilè iſtud figura effinges, ſi duos circu
<
lb
/>
los, alterum minorem, maiorem alterum,
<
lb
/>
deſcribas. </
s
>
<
s
id
="
s.003365
">In minore autem à centro ductis
<
lb
/>
lineis, paululum extra circulum ipſum pro
<
lb
/>
feras, quicquid extra fuerit, homines, plan
<
lb
/>
tas, turres & montes exiſtima, videbis quàm
<
lb
/>
minimo ſpatio comprehendatur, quod ex
<
lb
/>
vtraque parte radios à maiore circulo exci
<
lb
/>
pere poteſt: ergo ſolùm hi, qui per dimi
<
lb
/>
diam partem, id eſt, per ſtadia trecenta quin
<
lb
/>
quaginta, quæ Soli è directo ſubiicitur, vm
<
lb
/>
bras habebunt rectas. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003366
">
<
margin.target
id
="
marg411
"/>
Cur cum ſol
<
lb
/>
ſit maior ter
<
lb
/>
ra, non
<
expan
abbr
="
tamẽ
">tamen</
expan
>
<
lb
/>
radios &
<
lb
/>
vmbras re
<
lb
/>
ctas vbique
<
lb
/>
mittat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003367
">Dubitabit autem aliquis quoniam par
<
lb
/>
tem Ptolemæus 500. ſtadiis definit, alij 700.
<
lb
/>
Hoc autem contigit, quoniam Ptolemæus
<
lb
/>
iter rectà definiuit, Eratoſthenes autem,
<
lb
/>
commune. </
s
>
<
s
id
="
s.003368
">Sed vt ad propoſitum redeam,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg412
"/>
<
lb
/>
quæri etiam ſolet, cur non vbique æſtas
<
lb
/>
ſit, cùm vbique ſuper planum terris radij ad
<
lb
/>
perpendiculum incidant. </
s
>
<
s
id
="
s.003369
">At dices, non ad
<
lb
/>
perpendiculum ſunt: non enim ad cen
<
lb
/>
trum terræ tendunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003370
">At id non ſufficere vi
<
lb
/>
detur, cùm ratio reflexionis ex hoc robur
<
lb
/>
(vt oſtendimus) accipiat, quòd radius in ſe
<
lb
/>
redeat: at magnitudo terræ hoc facit: nam
<
lb
/>
& plana ſpecula ad perpendiculum refle
<
lb
/>
ctunt, ſi ſupina in terram ponantur. </
s
>
<
s
id
="
s.003371
">Verùm
<
lb
/>
hoc non eſt, imò aliò radij reflexi tendunt
<
lb
/>
ad aduerſam Solis partem. </
s
>
<
s
id
="
s.003372
">Quomodo igi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg413
"/>
<
lb
/>
tur à planis ſpeculis ad perpendiculum fiet
<
lb
/>
reflexio? </
s
>
<
s
id
="
s.003373
">Cùm ſic Soli fuerit expoſitum, vt
<
lb
/>
illius ſuperficies ſi protracta quantum ve
<
lb
/>
lim intelligatur, ſemper æquidiſtet ſuper
<
lb
/>
ficiei planæ Solem contingenti in puncto,
<
lb
/>
per quam producta ex centro Solis ad ſuper
<
lb
/>
ficiem ſpeculi rectà tranſit. </
s
>
<
s
id
="
s.003374
">Finge igitur
<
lb
/>
ex terræ centro lineas ad illius ſuperficiem
<
lb
/>
venientes planis orthogonias incumbere,
<
lb
/>
intelliges ea plana nihil facere, vt radij
<
lb
/>
ex Sole, quamuis maior ſit longè terra, in
<
lb
/>
ipſa plana ſint orthogonij. </
s
>
<
s
id
="
s.003375
">Cùm igitur ad
<
lb
/>
nus Solis radij, noſtrámque planitiem ve
<
lb
/>
niant, nec ad perpendiculum centri ratione
<
lb
/>
terræ, cùm in terræ centrum non tendant:
<
lb
/>
nec velut ſuper erectam ſpeculi ſuperficiem,
<
lb
/>
cùm planum terræ ſit in quod quæ ad per
<
lb
/>
pendiculum ex centro terræ cadat: nec pla
<
lb
/>
num hoc plano Solis æquidiſtare illi poſſit,
<
lb
/>
in quod rectà è centro Solis ad
<
expan
abbr
="
perpendiculũ
">perpendiculum</
expan
>
</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>