Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[31.] 24. Viſio uidetur fieri per σ {υν}{άν}γ{δι}αμ, id eſt receptos ſimul & emiſſos radios.
[32.] 25. Viſio perſicitur, cŭ forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruũ opticum peruenerit. 20 p 3.
[33.] 26. Viſio eſt ex eorum numero, quæ dolorem faciunt. 16 p 3.
[34.] 27. Vtro uiſu una uiſibilis forma plerun uidetur. 28 p 3.
[35.] 28. Corpora perſpicua nata at apta ſunt ad recipiendum reddendum́ obiectis corporibus lucem & colorem, abſ ulla ſui mutatione. 4 p 2.
[36.] 29. Lux & color per corpor a perſpicua diſtinctè penetrant. s p 2.
[37.] 30. Humor cryſtallin{us} lucem & colorẽ aliter recipit, quàm cætera perſpicua corpora. 22 p 3.
[38.] 31. Colores uiſibilium in obiect is corporib{us} illuminantur, & obſcur antur præcipuè, pro lucis qualitate & obiectorum corporum colorib{us}. Vide 3 n.
[39.] 32. Lux uehemens trib{us} potißimùm de caußis uiſibilia quædam obſcur at. Vide 2 n.
[40.] DE OFFICIO ET VTILITATE INSTRVMEN-torum uiſus. Caput ſextum. 33. Multiplex & uaria eſt partium uiſ{us} utilit{as}: diuerſa́ ſunt ipſarum inter ipſas officìa. 4 p 3.
[41.] 34. Superſicies tunicarum uiſ{us} ſunt globoſæ. 3. 4 p 3.
[42.] 35. Ocul{us} eſt globoſ{us}. 3 p 3.
[43.] DE IIS SINE QVIBVS VISIO NON PO-teſt compleri. Caput ſeptimum. 36. Ad uiſionem perſiciendam ſex inprimis neceſſaria ſunt.
[44.] 37. Diſt antia inter uiſum & uiſibile. 15 p 3.
[45.] 38. Collocatio uiſibilis ante uiſum directa. 2 p 3.
[46.] 39. Lux. 1 p 3.
[47.] 40. Magnitudo rei uiſibilis. 19 p 3.
[48.] 41. Perſpicuit{as} corporis inter uiſum & uiſibile interiecti. 13 p 3.
[49.] 42. Denſit{as} ac ſolidit {as} uiſibilis. 14 p 3.
[50.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER SECVNDVS.
[51.] DE DIVERSITATE DISPOSITIONVM LINEARVM radialium, & diſtinctione proprietatum ipſarum. Caput primum. 1. Recta connectens centra partium uiſ{us}, eſt axis pyramidis opticæ. 18 p 3.
[52.] 2. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores perſpicuitate differunt. Ita forma uiſibilis refringitur in ſuperſicie uitrei humoris. 21 p 3.
[53.] 3. Communis ſectio cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum aut eſt plana: aut eſt pars ſphæræ maioris cryſtallina ſphæra. Et habet centrum diuer-ſum ab oculi centro. 23 p 3.
[54.] 4. Humor cryſtallin{us} lucem & colorem aliter recipit, quàm cæter a perſpicua corpora. 22 p 3. Idem 30 n 1.
[55.] 5. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores dißimiliter lucem & colorem recipiunt. 22 p 3.
[56.] 6. Humor uitre{us} & ſpirit{us} uiſibilis eadem ferè perſpicuitate præditi ſunt. 22 p 3.
[57.] 7. Axis pyramidis opticæ ſol{us} ad perpendiculum eſt cõmuni ſectioni cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum. 24 p 3.
[58.] 8. Viſio per axem pyramidis opticæ certißima eſt: per aliam lineam tantò certior, quantò ipſa axi propinquior fuerit. 43 p 3.
[59.] 9. Radi{us} pyramidis opticæ obliqu{us}, axi propior ad minores angulos refringitur, remotior ad maiores: & duo æqualiter remoti, ad æquales. 36 p 3.
[60.] 10. Viſibile percipitur aut ſolo uiſu: aut uiſu & ſyllogiſmo: aut uiſu & anticipata notione. In hypothe. 3 lib. inpræfa. 4 lib. 59. 60 p 3.
< >
page |< < (75) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div132" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3927" xml:space="preserve">
              <pb o="75" file="0081" n="81" rhead="OPTICAE LIBER III."/>
            henſio illius, quod comprehenditur ſecundum hunc modum, non eſt comprehenſio in fine certi-
              <lb/>
            tudinis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3928" xml:space="preserve"> Pars autem ſecunda eſt per finem intuitionis, & per conſyderationem omnium intentio-
              <lb/>
            num, quæ ſunt in re uiſa apud comprehenſionem illius rei uiſæ, & cum cognitione præcedente:</s>
            <s xml:id="echoid-s3929" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            erit in maiori parte in tempore ſenſibili:</s>
            <s xml:id="echoid-s3930" xml:space="preserve"> & diuerſatur tempus ſecundum intentiones, quæ ſunt in
              <lb/>
            re uiſa.</s>
            <s xml:id="echoid-s3931" xml:space="preserve"> Et uiſio, quæ eſt ſecũdum hunc modum, per quem uiſibilia aſſueta comprehenduntur com-
              <lb/>
            prehenſione in fine certitudinis, non eſt niſi per intuitionem omnium intentionum, quæ ſunt in re
              <lb/>
            uiſa, & per conſyderationem omnium partium rei uiſæ, & per diſtinctionem omniũ intentionum,
              <lb/>
            quæ ſunt in re uiſa apud comprehenſionem rei uiſæ, ſiue præcognouerit illam rem ſiue non.</s>
            <s xml:id="echoid-s3932" xml:space="preserve"> Et iſta
              <lb/>
            certificatio, quæ eſt reſpectu ſenſus, eſt intentio certificata:</s>
            <s xml:id="echoid-s3933" xml:space="preserve"> & eſt dicere finem certificationis in iſtis
              <lb/>
            locis, finem illius, quod poteſt comprehendi à ſenſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s3934" xml:space="preserve"> Et cum omnibus iſtis comprehẽſio uiſibilium
              <lb/>
            à uiſu eſt ſecundum fortitudinem uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3935" xml:space="preserve"> quoniam ſenſus uiſus oculorum diuerſatur ſecundum ui-
              <lb/>
            gorem & debilitatem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3936" xml:space="preserve"> Secundum ergo iſtos modos erit comprehenſio uiſibilium à uiſu, & iſti ſunt
              <lb/>
            omnes modi uiſibiliũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3937" xml:space="preserve"> Et hoc eſt illud, quod intendebamus declarare in iſto capitulo.</s>
            <s xml:id="echoid-s3938" xml:space="preserve"> Et iam com-
              <lb/>
            pleuimus diuiſionem omnium uiſibilium, & diuiſionem omnium intentionum uiſibilium, & de-
              <lb/>
            clarauimus omnes intentiones, per quas uenit uiſus ad comprehenſionem uiſibilium & intentio-
              <lb/>
            num uiſibilium, & diſtinximus omnes partes, in quas diuiduntur omnes modi uiſionum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3939" xml:space="preserve"> Et iſtæ
              <lb/>
            ſunt intentiones, quas intendebamus declarare in iſto tractatu.</s>
            <s xml:id="echoid-s3940" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div133" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head157" xml:space="preserve">ALHAZEN FILII</head>
          <head xml:id="echoid-head158" xml:space="preserve">ALHAYZEN OPTICAE</head>
          <head xml:id="echoid-head159" xml:space="preserve">LIBER TERTIVS.</head>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s3941" xml:space="preserve">TERTIVS tractat{us} eſt ex ſeptem capitulis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3942" xml:space="preserve"> Primum capitulum eſt proœ-
              <lb/>
            mium.</s>
            <s xml:id="echoid-s3943" xml:space="preserve"> Secundum de ijs, quæ debent præponi ſermoni in deceptionib{us} ui-
              <lb/>
            ſ{us}.</s>
            <s xml:id="echoid-s3944" xml:space="preserve"> Tertium de caußis, quib{us} deceptio accidit uiſui.</s>
            <s xml:id="echoid-s3945" xml:space="preserve"> Quartum in diſtin-
              <lb/>
            guendo deceptiones uiſ{us}.</s>
            <s xml:id="echoid-s3946" xml:space="preserve"> Quintum de qualitatib{us} deceptionum uiſ{us},
              <lb/>
            quæ fiunt ſolo ſenſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s3947" xml:space="preserve"> Sextum de qualitatib{us} deceptionum uiſ{us}, quæ fiunt in cognitio-
              <lb/>
            ne.</s>
            <s xml:id="echoid-s3948" xml:space="preserve"> Septimum de qualitatib{us} deceptionum uiſ{us}, quæ fiunt in ratione.</s>
            <s xml:id="echoid-s3949" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div134" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head160" xml:space="preserve">PROOEMIVM LIBRI. CAP. 1.</head>
          <head xml:id="echoid-head161" xml:space="preserve" style="it">1. Viſ{us} in perceptione uiſibilium aliquando allucinatur. 1 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3950" xml:space="preserve">DEclaratum eſt in primo tractatu & ſecundo, quomodo uiſus comprehendat uiſibilia ſecun-
              <lb/>
            dum quod ſunt, ſi comprehenſio eius fuerit rectè:</s>
            <s xml:id="echoid-s3951" xml:space="preserve"> & quomodo certificet formam uiſi:</s>
            <s xml:id="echoid-s3952" xml:space="preserve"> & quo
              <lb/>
            modo comprehendat unamquamque intentionum particularium, ſecundum quod eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s3953" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            quomodo certificet illam.</s>
            <s xml:id="echoid-s3954" xml:space="preserve"> Sed non omne comprehenſibile à uiſu, comprehẽditur ab eo ſecundum
              <lb/>
            quod eſt, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3955" xml:space="preserve"> omne, quod uidetur ab aſpiciente comprehendi in rei ueritate, eſt rectè comprehen-
              <lb/>
            ſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3956" xml:space="preserve"> Sed multoties decipitur uiſus in multis eorum, quæ comprehendit ex uiſibilibus, & compre-
              <lb/>
            hendit illa alio modo ab eo, quo ſunt:</s>
            <s xml:id="echoid-s3957" xml:space="preserve"> & fortè percipit ſuam deceptionem etiam cum decipitur, &
              <lb/>
            fortè non, ſed reputat ſe benè comprehendere.</s>
            <s xml:id="echoid-s3958" xml:space="preserve"> Cum enim uiſus comprehenderit aliquod uiſum
              <lb/>
            per ſpatium remotum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3959" xml:space="preserve"> tunc menſura eius uidebitur minor, quàm uera menſura:</s>
            <s xml:id="echoid-s3960" xml:space="preserve"> & quando illud
              <lb/>
            uiſum fuerit fortè propinquum uiſui:</s>
            <s xml:id="echoid-s3961" xml:space="preserve"> comprehendet menſuram eius maiorem uera.</s>
            <s xml:id="echoid-s3962" xml:space="preserve"> Et amplius,
              <lb/>
            quando uiſus comprehenderit quadratum, aut polygonum à remoto:</s>
            <s xml:id="echoid-s3963" xml:space="preserve"> comprehendet illud rotun-
              <lb/>
            dum, ſifuerit æqualium diametrorum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3964" xml:space="preserve"> aut longum, ſi fuerit inæqualium diametrorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3965" xml:space="preserve"> Et ſi com-
              <lb/>
            prehenderit ſphæram à remotiſsimo, comprehendet eam planam.</s>
            <s xml:id="echoid-s3966" xml:space="preserve"> Et talia ſunt multa & multimo-
              <lb/>
            da:</s>
            <s xml:id="echoid-s3967" xml:space="preserve"> & omnia quæ ſunt comprehenſa à uiſu tali modo, ſunt fallibilia.</s>
            <s xml:id="echoid-s3968" xml:space="preserve"> Amplius, quando uiſus inſpe-
              <lb/>
            xerit aliquam ſtellam, comprehendet eam quieſcentem, licet ſtella tunc moueatur:</s>
            <s xml:id="echoid-s3969" xml:space="preserve"> & cũ inſpiciens
              <lb/>
            reuertetur ad ſcientiam:</s>
            <s xml:id="echoid-s3970" xml:space="preserve"> ſciet illam ſtellam moueri apud aſpectum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3971" xml:space="preserve"> & cum inſpiciens diſtinxerit il-
              <lb/>
            lud:</s>
            <s xml:id="echoid-s3972" xml:space="preserve"> ſtatim comprehendet ſe decipi in hoc, quod comprehenderit de quiete ſtellæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3973" xml:space="preserve"> Et cum aliquis
              <lb/>
            inſpexerit aliquod indiuiduum ſuper faciem terræ à remotiſsimo interuallo, & illud indiuiduum
              <lb/>
            fuerit motum motu tardiſsimo, & non diu durauerit aſpectus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3974" xml:space="preserve"> tunc in tali ſtatu aſpiciens compre-
              <lb/>
            hendet ipſum quieſcens:</s>
            <s xml:id="echoid-s3975" xml:space="preserve"> & ſi aſpiciens non perceperit antè motum illius indiuidui, & nõ diu dura-
              <lb/>
            uerit in eius oppoſitione:</s>
            <s xml:id="echoid-s3976" xml:space="preserve"> tunc non percipiet ſe eſſe deceptum in hoc, quod comprehẽdit de quiete
              <lb/>
            illius indiuidui:</s>
            <s xml:id="echoid-s3977" xml:space="preserve"> & in comprehenſione huius erit deceptus, & tamen non percipiet ſe decipi.</s>
            <s xml:id="echoid-s3978" xml:space="preserve"> Acci-
              <lb/>
            dit igitur uiſui deceptio in multis eorum, quæ comprehẽdit:</s>
            <s xml:id="echoid-s3979" xml:space="preserve"> & fortè percipitur ab eo, & fortè non.</s>
            <s xml:id="echoid-s3980" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et cum in duobus libris pręcedentibus ſit declaratum, quomodo uiſus comprehendat uiſibilia, ſe-
              <lb/>
            cundum quod ſunt:</s>
            <s xml:id="echoid-s3981" xml:space="preserve"> In hoc autem capitulo declaratum eſt ex eis, quæ diximus, quòd multoties ac-
              <lb/>
            cidit uiſui deceptio in multis eorum, quæ comprehendit:</s>
            <s xml:id="echoid-s3982" xml:space="preserve"> remanet declarãdum, quare deceptio ac-
              <lb/>
            cidat uiſui, & quando, & quomodo.</s>
            <s xml:id="echoid-s3983" xml:space="preserve"> Nos autem in hoc tractatu contenti ſumus de deceptionibus
              <lb/>
            uiſus in eis, quæ comprehẽdit rectè:</s>
            <s xml:id="echoid-s3984" xml:space="preserve"> & declarabimus cauſſam in hoc, & diuerſitates deceptionum,
              <lb/>
            & quomodo accidat unaquæq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3985" xml:space="preserve"> deceptio.</s>
            <s xml:id="echoid-s3986" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>