Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
81 75
82 76
83 77
84 78
85 79
86 80
87 81
88 82
89 83
90 84
91 85
92 86
93 87
94 88
95 89
96 90
97 91
98 92
99 93
100 94
101 95
102 96
103 97
104 98
105 99
106 100
107 101
108 102
109 103
110 104
< >
page |< < (75) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div132" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3927" xml:space="preserve">
              <pb o="75" file="0081" n="81" rhead="OPTICAE LIBER III."/>
            henſio illius, quod comprehenditur ſecundum hunc modum, non eſt comprehenſio in fine certi-
              <lb/>
            tudinis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3928" xml:space="preserve"> Pars autem ſecunda eſt per finem intuitionis, & per conſyderationem omnium intentio-
              <lb/>
            num, quæ ſunt in re uiſa apud comprehenſionem illius rei uiſæ, & cum cognitione præcedente:</s>
            <s xml:id="echoid-s3929" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            erit in maiori parte in tempore ſenſibili:</s>
            <s xml:id="echoid-s3930" xml:space="preserve"> & diuerſatur tempus ſecundum intentiones, quæ ſunt in
              <lb/>
            re uiſa.</s>
            <s xml:id="echoid-s3931" xml:space="preserve"> Et uiſio, quæ eſt ſecũdum hunc modum, per quem uiſibilia aſſueta comprehenduntur com-
              <lb/>
            prehenſione in fine certitudinis, non eſt niſi per intuitionem omnium intentionum, quæ ſunt in re
              <lb/>
            uiſa, & per conſyderationem omnium partium rei uiſæ, & per diſtinctionem omniũ intentionum,
              <lb/>
            quæ ſunt in re uiſa apud comprehenſionem rei uiſæ, ſiue præcognouerit illam rem ſiue non.</s>
            <s xml:id="echoid-s3932" xml:space="preserve"> Et iſta
              <lb/>
            certificatio, quæ eſt reſpectu ſenſus, eſt intentio certificata:</s>
            <s xml:id="echoid-s3933" xml:space="preserve"> & eſt dicere finem certificationis in iſtis
              <lb/>
            locis, finem illius, quod poteſt comprehendi à ſenſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s3934" xml:space="preserve"> Et cum omnibus iſtis comprehẽſio uiſibilium
              <lb/>
            à uiſu eſt ſecundum fortitudinem uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3935" xml:space="preserve"> quoniam ſenſus uiſus oculorum diuerſatur ſecundum ui-
              <lb/>
            gorem & debilitatem.</s>
            <s xml:id="echoid-s3936" xml:space="preserve"> Secundum ergo iſtos modos erit comprehenſio uiſibilium à uiſu, & iſti ſunt
              <lb/>
            omnes modi uiſibiliũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3937" xml:space="preserve"> Et hoc eſt illud, quod intendebamus declarare in iſto capitulo.</s>
            <s xml:id="echoid-s3938" xml:space="preserve"> Et iam com-
              <lb/>
            pleuimus diuiſionem omnium uiſibilium, & diuiſionem omnium intentionum uiſibilium, & de-
              <lb/>
            clarauimus omnes intentiones, per quas uenit uiſus ad comprehenſionem uiſibilium & intentio-
              <lb/>
            num uiſibilium, & diſtinximus omnes partes, in quas diuiduntur omnes modi uiſionum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3939" xml:space="preserve"> Et iſtæ
              <lb/>
            ſunt intentiones, quas intendebamus declarare in iſto tractatu.</s>
            <s xml:id="echoid-s3940" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div133" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head157" xml:space="preserve">ALHAZEN FILII</head>
          <head xml:id="echoid-head158" xml:space="preserve">ALHAYZEN OPTICAE</head>
          <head xml:id="echoid-head159" xml:space="preserve">LIBER TERTIVS.</head>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s3941" xml:space="preserve">TERTIVS tractat{us} eſt ex ſeptem capitulis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3942" xml:space="preserve"> Primum capitulum eſt proœ-
              <lb/>
            mium.</s>
            <s xml:id="echoid-s3943" xml:space="preserve"> Secundum de ijs, quæ debent præponi ſermoni in deceptionib{us} ui-
              <lb/>
            ſ{us}.</s>
            <s xml:id="echoid-s3944" xml:space="preserve"> Tertium de caußis, quib{us} deceptio accidit uiſui.</s>
            <s xml:id="echoid-s3945" xml:space="preserve"> Quartum in diſtin-
              <lb/>
            guendo deceptiones uiſ{us}.</s>
            <s xml:id="echoid-s3946" xml:space="preserve"> Quintum de qualitatib{us} deceptionum uiſ{us},
              <lb/>
            quæ fiunt ſolo ſenſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s3947" xml:space="preserve"> Sextum de qualitatib{us} deceptionum uiſ{us}, quæ fiunt in cognitio-
              <lb/>
            ne.</s>
            <s xml:id="echoid-s3948" xml:space="preserve"> Septimum de qualitatib{us} deceptionum uiſ{us}, quæ fiunt in ratione.</s>
            <s xml:id="echoid-s3949" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div134" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head160" xml:space="preserve">PROOEMIVM LIBRI. CAP. 1.</head>
          <head xml:id="echoid-head161" xml:space="preserve" style="it">1. Viſ{us} in perceptione uiſibilium aliquando allucinatur. 1 p 4.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3950" xml:space="preserve">DEclaratum eſt in primo tractatu & ſecundo, quomodo uiſus comprehendat uiſibilia ſecun-
              <lb/>
            dum quod ſunt, ſi comprehenſio eius fuerit rectè:</s>
            <s xml:id="echoid-s3951" xml:space="preserve"> & quomodo certificet formam uiſi:</s>
            <s xml:id="echoid-s3952" xml:space="preserve"> & quo
              <lb/>
            modo comprehendat unamquamque intentionum particularium, ſecundum quod eſt:</s>
            <s xml:id="echoid-s3953" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            quomodo certificet illam.</s>
            <s xml:id="echoid-s3954" xml:space="preserve"> Sed non omne comprehenſibile à uiſu, comprehẽditur ab eo ſecundum
              <lb/>
            quod eſt, neq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3955" xml:space="preserve"> omne, quod uidetur ab aſpiciente comprehendi in rei ueritate, eſt rectè comprehen-
              <lb/>
            ſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3956" xml:space="preserve"> Sed multoties decipitur uiſus in multis eorum, quæ comprehendit ex uiſibilibus, & compre-
              <lb/>
            hendit illa alio modo ab eo, quo ſunt:</s>
            <s xml:id="echoid-s3957" xml:space="preserve"> & fortè percipit ſuam deceptionem etiam cum decipitur, &
              <lb/>
            fortè non, ſed reputat ſe benè comprehendere.</s>
            <s xml:id="echoid-s3958" xml:space="preserve"> Cum enim uiſus comprehenderit aliquod uiſum
              <lb/>
            per ſpatium remotum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3959" xml:space="preserve"> tunc menſura eius uidebitur minor, quàm uera menſura:</s>
            <s xml:id="echoid-s3960" xml:space="preserve"> & quando illud
              <lb/>
            uiſum fuerit fortè propinquum uiſui:</s>
            <s xml:id="echoid-s3961" xml:space="preserve"> comprehendet menſuram eius maiorem uera.</s>
            <s xml:id="echoid-s3962" xml:space="preserve"> Et amplius,
              <lb/>
            quando uiſus comprehenderit quadratum, aut polygonum à remoto:</s>
            <s xml:id="echoid-s3963" xml:space="preserve"> comprehendet illud rotun-
              <lb/>
            dum, ſifuerit æqualium diametrorum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3964" xml:space="preserve"> aut longum, ſi fuerit inæqualium diametrorum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3965" xml:space="preserve"> Et ſi com-
              <lb/>
            prehenderit ſphæram à remotiſsimo, comprehendet eam planam.</s>
            <s xml:id="echoid-s3966" xml:space="preserve"> Et talia ſunt multa & multimo-
              <lb/>
            da:</s>
            <s xml:id="echoid-s3967" xml:space="preserve"> & omnia quæ ſunt comprehenſa à uiſu tali modo, ſunt fallibilia.</s>
            <s xml:id="echoid-s3968" xml:space="preserve"> Amplius, quando uiſus inſpe-
              <lb/>
            xerit aliquam ſtellam, comprehendet eam quieſcentem, licet ſtella tunc moueatur:</s>
            <s xml:id="echoid-s3969" xml:space="preserve"> & cũ inſpiciens
              <lb/>
            reuertetur ad ſcientiam:</s>
            <s xml:id="echoid-s3970" xml:space="preserve"> ſciet illam ſtellam moueri apud aſpectum:</s>
            <s xml:id="echoid-s3971" xml:space="preserve"> & cum inſpiciens diſtinxerit il-
              <lb/>
            lud:</s>
            <s xml:id="echoid-s3972" xml:space="preserve"> ſtatim comprehendet ſe decipi in hoc, quod comprehenderit de quiete ſtellæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s3973" xml:space="preserve"> Et cum aliquis
              <lb/>
            inſpexerit aliquod indiuiduum ſuper faciem terræ à remotiſsimo interuallo, & illud indiuiduum
              <lb/>
            fuerit motum motu tardiſsimo, & non diu durauerit aſpectus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3974" xml:space="preserve"> tunc in tali ſtatu aſpiciens compre-
              <lb/>
            hendet ipſum quieſcens:</s>
            <s xml:id="echoid-s3975" xml:space="preserve"> & ſi aſpiciens non perceperit antè motum illius indiuidui, & nõ diu dura-
              <lb/>
            uerit in eius oppoſitione:</s>
            <s xml:id="echoid-s3976" xml:space="preserve"> tunc non percipiet ſe eſſe deceptum in hoc, quod comprehẽdit de quiete
              <lb/>
            illius indiuidui:</s>
            <s xml:id="echoid-s3977" xml:space="preserve"> & in comprehenſione huius erit deceptus, & tamen non percipiet ſe decipi.</s>
            <s xml:id="echoid-s3978" xml:space="preserve"> Acci-
              <lb/>
            dit igitur uiſui deceptio in multis eorum, quæ comprehẽdit:</s>
            <s xml:id="echoid-s3979" xml:space="preserve"> & fortè percipitur ab eo, & fortè non.</s>
            <s xml:id="echoid-s3980" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et cum in duobus libris pręcedentibus ſit declaratum, quomodo uiſus comprehendat uiſibilia, ſe-
              <lb/>
            cundum quod ſunt:</s>
            <s xml:id="echoid-s3981" xml:space="preserve"> In hoc autem capitulo declaratum eſt ex eis, quæ diximus, quòd multoties ac-
              <lb/>
            cidit uiſui deceptio in multis eorum, quæ comprehendit:</s>
            <s xml:id="echoid-s3982" xml:space="preserve"> remanet declarãdum, quare deceptio ac-
              <lb/>
            cidat uiſui, & quando, & quomodo.</s>
            <s xml:id="echoid-s3983" xml:space="preserve"> Nos autem in hoc tractatu contenti ſumus de deceptionibus
              <lb/>
            uiſus in eis, quæ comprehẽdit rectè:</s>
            <s xml:id="echoid-s3984" xml:space="preserve"> & declarabimus cauſſam in hoc, & diuerſitates deceptionum,
              <lb/>
            & quomodo accidat unaquæq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3985" xml:space="preserve"> deceptio.</s>
            <s xml:id="echoid-s3986" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>