Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003401
">
<
pb
pagenum
="
432
"
xlink:href
="
016/01/081.jpg
"/>
gulum nullum ſenſilem faciunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003402
">Proce
<
lb
/>
dentibus igitur nobis, vt ſemper nos videa
<
lb
/>
tur cubito antecedere, ſydus neceſſe eſt, vt
<
lb
/>
nobiſcum moueri videatur: atque eadem ra
<
lb
/>
tione quæ poſt terga ſunt, vt ſequi videan
<
lb
/>
tur, pariter neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003403
">At ſi alium ambulan
<
lb
/>
tem inſpicias, tu autem quieſcas, illa non
<
lb
/>
moueri videbuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.003404
">Verùm ſydera ob aſpe
<
lb
/>
ctus diuerſitatem, non eundum ſitum oculi
<
lb
/>
tui comparatione habebunt: nam aliqua vi
<
lb
/>
debitur poſt tergum reliquiſſe quæ ante
<
lb
/>
erant, quod cùm in nobis ipſis contingere
<
lb
/>
nequeat, ſed vt videamus ſydera ſemper ſub
<
lb
/>
eodem ſitu loci, noſtri comparatione ſub quo
<
lb
/>
prius fuerant, neceſſe eſt vt nobiſcum hac
<
lb
/>
de cauſa venire videantur, ac nos perpetuò
<
lb
/>
comitari. </
s
>
<
s
id
="
s.003405
">At in naui cùm quieſcere nobis vi
<
lb
/>
deamur, procedente autem naui, quæ ante
<
lb
/>
erant, poſt terga relinquuntur: cùm igitur
<
lb
/>
oculus motum percipiat, nos autem putat
<
lb
/>
quieſcere, quia in naui quieſcimus, neceſſe
<
lb
/>
eſt vt arbitretur ripas & arbores moueri
<
lb
/>
verſus nos, ac deinde poſt terga, contraria
<
lb
/>
ſyderum motus ratione.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg420
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003406
">
<
margin.target
id
="
marg419
"/>
Cur aſtra
<
lb
/>
nos iter
<
lb
/>
agentes ſe
<
lb
/>
quantur, ri
<
lb
/>
pæ autem re
<
lb
/>
trò fugiant.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003407
">
<
margin.target
id
="
marg420
"/>
Cur ſol &
<
lb
/>
aſtra
<
expan
abbr
="
cũ
">cum</
expan
>
cœ
<
lb
/>
lum in 24
<
lb
/>
horis
<
expan
abbr
="
circũ-eant
">circun
<
lb
/>
eant</
expan
>
, quieſ
<
lb
/>
cere tamen
<
lb
/>
videantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003408
">Eadem de cauſa dubitare, ſed contrario
<
lb
/>
modo, contingit, cur Solis radij, cùm totum
<
lb
/>
terræ ambitum circumeat, & Sol cœlum,
<
lb
/>
neque Sol tamen in cœlo, neque radij in ter
<
lb
/>
ra moueri videntur, cùm ipſi radij millies
<
lb
/>
millena paſſuum ſingulis horis, ſi non plus,
<
lb
/>
ſaltem procedant? </
s
>
<
s
id
="
s.003409
">De Sole cauſa eſt, quia
<
lb
/>
circulus in quo circumfertur, haud magnus
<
lb
/>
oculo videtur, ideo motus videtur: moueri
<
lb
/>
autem non cùm ſenſim procedat, & mini
<
lb
/>
mum ſit ſpatium quod pertranſire cernitur,
<
lb
/>
& (vt clarius dicam) angulus quem facit ſin
<
lb
/>
gulis momentis ob motum eſt inſenſilis: igi
<
lb
/>
tur iuxta noſtra ſuppoſita, quæ antea docui
<
lb
/>
mus, Sol non videbitut moueri, nec vllum
<
lb
/>
aliud ſydus eadem ratione. </
s
>
<
s
id
="
s.003410
">Obiicies forſan,
<
lb
/>
quòd luna ſi in terræ ſuperficie circumfera
<
lb
/>
tur, celerrimè moueri videretur? </
s
>
<
s
id
="
s.003411
">at in cœlo
<
lb
/>
velocius, & iuxta eandem proportionem mo
<
lb
/>
uetur? </
s
>
<
s
id
="
s.003412
">Sit igitur mota ex A in B, oculus C
<
lb
/>
conſtat magnam eſſe proportionem ad DF.
<
lb
/>
moueatur etiam aliquid eodem tempore ex
<
lb
/>
D in G, ſic vt C ſit in linea BF. </
s
>
<
s
id
="
s.003413
">Dico igitur,
<
lb
/>
velocius motum videri ex D in G, quàm ex
<
lb
/>
A in B. nam angulus ACB, paulò maior eſt
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.081.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/081/1.jpg
"
number
="
57
"/>
<
lb
/>
angulo AFB, quia ángulus CBF, eſt inſenſi
<
lb
/>
lis fermè, ob paruitatem CF. ſi igitur pona
<
lb
/>
tur AFB, inſenſilis erit & A C B. primum
<
lb
/>
ergo quod depræhenditur ſit angulus ACB,
<
lb
/>
& arcus ACB, antea igitur inſenſilis fuit
<
lb
/>
motus. </
s
>
<
s
id
="
s.003414
">At quia C G eſt prorſus inſenſilis
<
lb
/>
comparata ad BC, & BG, erit angulus BCG
<
lb
/>
quaſi rectus, igitur & angulus DCG per
<
lb
/>
dicta primo elementorum D G igitur mul
<
arrow.to.target
n
="
marg421
"/>
<
lb
/>
to maior quàm DC eò quòd D rectus eſt:
<
lb
/>
erit enim D G C angulus æqualis fermè an
<
lb
/>
gulo A C B, quare D manifeſtè videbitur
<
lb
/>
motum in G, ac longè velocius quàm ex
<
lb
/>
A in B. </
s
>
<
s
id
="
s.003415
">Ex hoc ſequitur, quòd quanto al
<
lb
/>
tiora erunt, tantò minus moueri videbun
<
lb
/>
tur, tametſi velocius verè & iuxta propor
<
lb
/>
tionem æqualiter mota videri debeant: nam
<
lb
/>
linea ex C ducta ad punctum in linea F B,
<
lb
/>
quo altius extendetur, minorem faciet an
<
lb
/>
gulum CBG: quare cùm F ſit idem, minor
<
lb
/>
erit ACB: BCG autem non augebitur, quia
<
lb
/>
inſenſibilis CG: ergo DCG augebitur, &
<
lb
/>
linea D G comparata ad D C. </
s
>
<
s
id
="
s.003416
">Similiter
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.081.2.jpg
"
xlink:href
="
016/01/081/2.jpg
"
number
="
58
"/>
<
lb
/>
& in plano, quo magis procul mouetur ali
<
lb
/>
quid, eò tardius moueri videtur. </
s
>
<
s
id
="
s.003417
">Sint tres
<
lb
/>
lineæ AB, BD, DE æquales, oculus in C,
<
lb
/>
dico quod angulus ACB, maior eſt angulo
<
lb
/>
BCD, & BCD angulo DCE. nam pro
<
lb
/>
portio D C ad DE, maior eſt quàm B C
<
lb
/>
ad BD, quia BD & DE ſunt æquales, &
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.081.3.jpg
"
xlink:href
="
016/01/081/3.jpg
"
number
="
59
"/>
<
lb
/>
CD eſt maior CB, & ſimiliter CB eſt maior
<
lb
/>
CA, quia angulus A eſt rectus, & CBD,
<
lb
/>
& CDE obtuſi: igitur CD, maior CB, &
<
lb
/>
CB maior CA. </
s
>
<
s
id
="
s.003418
">Cùm igitur angulus ABC
<
lb
/>
ſit maior BCD & BDC maior DCE, ſe
<
lb
/>
quitur vt angulus ACB, ſit maior BCD: &
<
lb
/>
BCD maior DCE: igitur A B videbitur ma
<
lb
/>
ior BD, & BD quàm DE. </
s
>
<
s
id
="
s.003419
">Quòd ſi motus ſit
<
lb
/>
per tranſuerſum, adhuc eadem lex manet:
<
lb
/>
nam angulus ACB maior eſt angulo DCE,
<
lb
/>
igitur linea A B maior videtur linea D E
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.081.4.jpg
"
xlink:href
="
016/01/081/4.jpg
"
number
="
60
"/>
<
lb
/>
Quòd ſi eadem diſtantia recta, ac per tranſ
<
lb
/>
uerſum aliqua moueantur, quod rectà mo
<
lb
/>
uebitur, velocius moueri videbitur: vt ex B
<
lb
/>
in D, quàm ex A in B. nam cum duæ lineæ
<
lb
/>
BC & BD æquales ſint duabus lineis BC &
<
lb
/>
BA, & anguli A, & CBD recti, erit ex dictis
<
lb
/>
angulus BCA maior angulo B C D: igitur
<
lb
/>
linea AB maior videbitur, quàm BD: quod
<
lb
/>
propoſuimus. </
s
>
<
s
id
="
s.003420
">Sed ſi motus ſit ex puncto eo
<
lb
/>
dem, puta B rectà in E, tranſuerſim in D: dico
<
lb
/>
quòd BD videbitur maior BE: ſuppoſito quòd
<
lb
/>
ſint æquales: nam duæ lineæ BE & BD æqua
<
lb
/>
les ſunt, & BC communis, & CE maior CD,
<
lb
/>
igitur angulus DCB maior eſt BCE: quo-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>