Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of Notes

< >
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
< >
page |< < (29) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="29" file="0081" n="81" rhead="PARS PRIMA."/>
            quandam, quam apto Scholaſticorum vocabulo potentialem ap-
              <lb/>
            pello, quæ nimirum eſt determinatio ad actualem, ſive deter-
              <lb/>
            minatio, quam habet mobile, ſi nulla vis mutationem indu-
              <lb/>
            cat, percurrendi motu æquabili determinatum quoddam ſpa-
              <lb/>
            tium quovis determinato tempore, quæ quidem duo & </s>
            <s xml:space="preserve">in diſ-
              <lb/>
            ſertatione De Viribus Vivis, & </s>
            <s xml:space="preserve">in Stayanis Supplementis diſtin-
              <lb/>
            xi, diſtinctione utique neceſſaria ad æquivocationes evitandas.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Prima haberi non poteſt momento temporis, ſed requirit tem-
              <lb/>
            pus continuum, quo motus fiat, & </s>
            <s xml:space="preserve">quidem etiam motum æ-
              <lb/>
            quabilem requirit ad accuratam ſui menſuram; </s>
            <s xml:space="preserve">ſecunda habetur
              <lb/>
            etiam momento quovis determinata; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">hanc alteram intelli-
              <lb/>
            gunt utique Mechanici, cum ſcalas geometricas efformant pro mo-
              <lb/>
            tibus quibuſcunque difformibus, ſive abſciſſa exprimente tempus,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">ordinata velocitatem, utcunque etiam variatam, area expri-
              <lb/>
            mat ſpatium; </s>
            <s xml:space="preserve">ſive abſciſſa exprimente itidem tempus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ordina-
              <lb/>
            ta vim, area exprimat velocitatem jam genitam, quod itidem in
              <lb/>
            aliis ejuſmodi ſcalis, & </s>
            <s xml:space="preserve">formulis algebraicis fit paſſim, hac poten-
              <lb/>
            tiali velocitate uſurpata, quæ ſit tantummodo determinatio ad a-
              <lb/>
            ctualem, quam quidem ipſam intelligo, ubi in colliſione corporum
              <lb/>
            eam nego mutari poſſe per ſaltum ex hoc poſteriore argumento.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">65. </s>
            <s xml:space="preserve">Jam vero velocitates actuales non poſſe ſimul eſſe duas in
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0081-01" xlink:href="note-0081-01a" xml:space="preserve">Binas velocita-
                <lb/>
              tes tum actua-
                <lb/>
              les, tum po-
                <lb/>
              tentiales ſimul
                <lb/>
              haberi non poſ-
                <lb/>
              ſe, ne detur,
                <lb/>
              vel exigatur
                <lb/>
              compenetratio.</note>
            eodem mobili, ſatis patet; </s>
            <s xml:space="preserve">quia oporteret, id mobile, quod ini-
              <lb/>
            tio dati cujuſdam temporis fuerit in dato ſpatii puncto, in omni-
              <lb/>
            bus ſequentibus occupare duo puncta ejuſdem ſpatii, ut nimirum
              <lb/>
            ſpatium percurſum ſit duplex, alterum pro altera velocitate
              <lb/>
            determinanda, adeoque requireretur actualis replicatio, quam
              <lb/>
            non haberi uſpiam, ex principio inductionis colligere ſane poſ-
              <lb/>
            ſumus admodum facile. </s>
            <s xml:space="preserve">Cum nimirum nunquam videamus idem
              <lb/>
            mobile ſimul ex eodem loco diſcedere in partes duas, & </s>
            <s xml:space="preserve">eſſe
              <lb/>
            ſimul in duobus locis ita, ut conſtet nobis, utrobique eſſe
              <lb/>
            illud idem. </s>
            <s xml:space="preserve">At nec potentiales velocitates duas ſimul eſſe
              <lb/>
            poſſe, facile demonſtratur. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam velocitas potentialis eſt de-
              <lb/>
            terminatio ad exiſtendum poſt datum tempus continuum quod-
              <lb/>
            vis in dato quodam puncto ſpatii habente datam diſtantiam
              <lb/>
            a puncto ſpatii, in quo mobile eſt eo temporis momento,
              <lb/>
            quo dicitur habere illam potentialem velocitatem determina-
              <lb/>
            tam. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem habere ſimul illas duas potentiales velo-
              <lb/>
            citates eſt eſſe determinatum ad occupanda eodem momento
              <lb/>
            temporis duo puncta ſpatii, quorum ſingula habeant ſuam
              <lb/>
            diverſam diſtantiam ab eo puncto ſpatii, in quo tum eſt mobi-
              <lb/>
            le, quod eſt eſſe determinatum ad replicationem habendam mo-
              <lb/>
            mentis omnibus ſequentis temporis. </s>
            <s xml:space="preserve">Dicitur utique idem mo-
              <lb/>
            bile a diverſis cauſis acquirere ſimul diverſas velocitates, ſed eæ
              <lb/>
            componuntur in unicam ita, utſingulæ conſtituant ſtatum mobi-
              <lb/>
            lis, qui ſtatus reſpectu diſpoſitionum, quas eo momento, in
              <lb/>
            quo tum eſt, habet ipſum mobile, complectentium omnes
              <lb/>
            circumſtantias præteritas, & </s>
            <s xml:space="preserve">præſentes, eſt tantummodo
              <lb/>
            conditionatus, non abſolutus; </s>
            <s xml:space="preserve">nimirum ut contineant </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>