Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003401
">
<
pb
pagenum
="
432
"
xlink:href
="
016/01/081.jpg
"/>
gulum nullum ſenſilem faciunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003402
">Proce
<
lb
/>
dentibus igitur nobis, vt ſemper nos videa
<
lb
/>
tur cubito antecedere, ſydus neceſſe eſt, vt
<
lb
/>
nobiſcum moueri videatur: atque eadem ra
<
lb
/>
tione quæ poſt terga ſunt, vt ſequi videan
<
lb
/>
tur, pariter neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003403
">At ſi alium ambulan
<
lb
/>
tem inſpicias, tu autem quieſcas, illa non
<
lb
/>
moueri videbuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.003404
">Verùm ſydera ob aſpe
<
lb
/>
ctus diuerſitatem, non eundum ſitum oculi
<
lb
/>
tui comparatione habebunt: nam aliqua vi
<
lb
/>
debitur poſt tergum reliquiſſe quæ ante
<
lb
/>
erant, quod cùm in nobis ipſis contingere
<
lb
/>
nequeat, ſed vt videamus ſydera ſemper ſub
<
lb
/>
eodem ſitu loci, noſtri comparatione ſub quo
<
lb
/>
prius fuerant, neceſſe eſt vt nobiſcum hac
<
lb
/>
de cauſa venire videantur, ac nos perpetuò
<
lb
/>
comitari. </
s
>
<
s
id
="
s.003405
">At in naui cùm quieſcere nobis vi
<
lb
/>
deamur, procedente autem naui, quæ ante
<
lb
/>
erant, poſt terga relinquuntur: cùm igitur
<
lb
/>
oculus motum percipiat, nos autem putat
<
lb
/>
quieſcere, quia in naui quieſcimus, neceſſe
<
lb
/>
eſt vt arbitretur ripas & arbores moueri
<
lb
/>
verſus nos, ac deinde poſt terga, contraria
<
lb
/>
ſyderum motus ratione.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg420
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003406
">
<
margin.target
id
="
marg419
"/>
Cur aſtra
<
lb
/>
nos iter
<
lb
/>
agentes ſe
<
lb
/>
quantur, ri
<
lb
/>
pæ autem re
<
lb
/>
trò fugiant.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003407
">
<
margin.target
id
="
marg420
"/>
Cur ſol &
<
lb
/>
aſtra
<
expan
abbr
="
cũ
">cum</
expan
>
cœ
<
lb
/>
lum in 24
<
lb
/>
horis
<
expan
abbr
="
circũ-eant
">circun
<
lb
/>
eant</
expan
>
, quieſ
<
lb
/>
cere tamen
<
lb
/>
videantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003408
">Eadem de cauſa dubitare, ſed contrario
<
lb
/>
modo, contingit, cur Solis radij, cùm totum
<
lb
/>
terræ ambitum circumeat, & Sol cœlum,
<
lb
/>
neque Sol tamen in cœlo, neque radij in ter
<
lb
/>
ra moueri videntur, cùm ipſi radij millies
<
lb
/>
millena paſſuum ſingulis horis, ſi non plus,
<
lb
/>
ſaltem procedant? </
s
>
<
s
id
="
s.003409
">De Sole cauſa eſt, quia
<
lb
/>
circulus in quo circumfertur, haud magnus
<
lb
/>
oculo videtur, ideo motus videtur: moueri
<
lb
/>
autem non cùm ſenſim procedat, & mini
<
lb
/>
mum ſit ſpatium quod pertranſire cernitur,
<
lb
/>
& (vt clarius dicam) angulus quem facit ſin
<
lb
/>
gulis momentis ob motum eſt inſenſilis: igi
<
lb
/>
tur iuxta noſtra ſuppoſita, quæ antea docui
<
lb
/>
mus, Sol non videbitut moueri, nec vllum
<
lb
/>
aliud ſydus eadem ratione. </
s
>
<
s
id
="
s.003410
">Obiicies forſan,
<
lb
/>
quòd luna ſi in terræ ſuperficie circumfera
<
lb
/>
tur, celerrimè moueri videretur? </
s
>
<
s
id
="
s.003411
">at in cœlo
<
lb
/>
velocius, & iuxta eandem proportionem mo
<
lb
/>
uetur? </
s
>
<
s
id
="
s.003412
">Sit igitur mota ex A in B, oculus C
<
lb
/>
conſtat magnam eſſe proportionem ad DF.
<
lb
/>
moueatur etiam aliquid eodem tempore ex
<
lb
/>
D in G, ſic vt C ſit in linea BF. </
s
>
<
s
id
="
s.003413
">Dico igitur,
<
lb
/>
velocius motum videri ex D in G, quàm ex
<
lb
/>
A in B. nam angulus ACB, paulò maior eſt
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.081.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/081/1.jpg
"
number
="
57
"/>
<
lb
/>
angulo AFB, quia ángulus CBF, eſt inſenſi
<
lb
/>
lis fermè, ob paruitatem CF. ſi igitur pona
<
lb
/>
tur AFB, inſenſilis erit & A C B. primum
<
lb
/>
ergo quod depræhenditur ſit angulus ACB,
<
lb
/>
& arcus ACB, antea igitur inſenſilis fuit
<
lb
/>
motus. </
s
>
<
s
id
="
s.003414
">At quia C G eſt prorſus inſenſilis
<
lb
/>
comparata ad BC, & BG, erit angulus BCG
<
lb
/>
quaſi rectus, igitur & angulus DCG per
<
lb
/>
dicta primo elementorum D G igitur mul
<
arrow.to.target
n
="
marg421
"/>
<
lb
/>
to maior quàm DC eò quòd D rectus eſt:
<
lb
/>
erit enim D G C angulus æqualis fermè an
<
lb
/>
gulo A C B, quare D manifeſtè videbitur
<
lb
/>
motum in G, ac longè velocius quàm ex
<
lb
/>
A in B. </
s
>
<
s
id
="
s.003415
">Ex hoc ſequitur, quòd quanto al
<
lb
/>
tiora erunt, tantò minus moueri videbun
<
lb
/>
tur, tametſi velocius verè & iuxta propor
<
lb
/>
tionem æqualiter mota videri debeant: nam
<
lb
/>
linea ex C ducta ad punctum in linea F B,
<
lb
/>
quo altius extendetur, minorem faciet an
<
lb
/>
gulum CBG: quare cùm F ſit idem, minor
<
lb
/>
erit ACB: BCG autem non augebitur, quia
<
lb
/>
inſenſibilis CG: ergo DCG augebitur, &
<
lb
/>
linea D G comparata ad D C. </
s
>
<
s
id
="
s.003416
">Similiter
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.081.2.jpg
"
xlink:href
="
016/01/081/2.jpg
"
number
="
58
"/>
<
lb
/>
& in plano, quo magis procul mouetur ali
<
lb
/>
quid, eò tardius moueri videtur. </
s
>
<
s
id
="
s.003417
">Sint tres
<
lb
/>
lineæ AB, BD, DE æquales, oculus in C,
<
lb
/>
dico quod angulus ACB, maior eſt angulo
<
lb
/>
BCD, & BCD angulo DCE. nam pro
<
lb
/>
portio D C ad DE, maior eſt quàm B C
<
lb
/>
ad BD, quia BD & DE ſunt æquales, &
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.081.3.jpg
"
xlink:href
="
016/01/081/3.jpg
"
number
="
59
"/>
<
lb
/>
CD eſt maior CB, & ſimiliter CB eſt maior
<
lb
/>
CA, quia angulus A eſt rectus, & CBD,
<
lb
/>
& CDE obtuſi: igitur CD, maior CB, &
<
lb
/>
CB maior CA. </
s
>
<
s
id
="
s.003418
">Cùm igitur angulus ABC
<
lb
/>
ſit maior BCD & BDC maior DCE, ſe
<
lb
/>
quitur vt angulus ACB, ſit maior BCD: &
<
lb
/>
BCD maior DCE: igitur A B videbitur ma
<
lb
/>
ior BD, & BD quàm DE. </
s
>
<
s
id
="
s.003419
">Quòd ſi motus ſit
<
lb
/>
per tranſuerſum, adhuc eadem lex manet:
<
lb
/>
nam angulus ACB maior eſt angulo DCE,
<
lb
/>
igitur linea A B maior videtur linea D E
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.081.4.jpg
"
xlink:href
="
016/01/081/4.jpg
"
number
="
60
"/>
<
lb
/>
Quòd ſi eadem diſtantia recta, ac per tranſ
<
lb
/>
uerſum aliqua moueantur, quod rectà mo
<
lb
/>
uebitur, velocius moueri videbitur: vt ex B
<
lb
/>
in D, quàm ex A in B. nam cum duæ lineæ
<
lb
/>
BC & BD æquales ſint duabus lineis BC &
<
lb
/>
BA, & anguli A, & CBD recti, erit ex dictis
<
lb
/>
angulus BCA maior angulo B C D: igitur
<
lb
/>
linea AB maior videbitur, quàm BD: quod
<
lb
/>
propoſuimus. </
s
>
<
s
id
="
s.003420
">Sed ſi motus ſit ex puncto eo
<
lb
/>
dem, puta B rectà in E, tranſuerſim in D: dico
<
lb
/>
quòd BD videbitur maior BE: ſuppoſito quòd
<
lb
/>
ſint æquales: nam duæ lineæ BE & BD æqua
<
lb
/>
les ſunt, & BC communis, & CE maior CD,
<
lb
/>
igitur angulus DCB maior eſt BCE: quo-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>