Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
71 65
72 66
73 67
74 68
75 69
76 70
77 71
78 72
79 73
80 74
81 75
82 76
83 77
84 78
85 79
86 80
87 81
88 82
89 83
90 84
91 85
92 86
93 87
94 88
95 89
96 90
97 91
98 92
99 93
100 94
< >
page |< < (76) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div134" type="section" level="0" n="0">
          <pb o="76" file="0082" n="82" rhead="ALHAZEN"/>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div135" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head162" xml:space="preserve">DE IIS QVAE DEBENT PRAEPONI SERMONI</head>
          <head xml:id="echoid-head163" xml:space="preserve">in deceptionibus uiſus. Cap. II.</head>
          <head xml:id="echoid-head164" xml:space="preserve" style="it">2. Axes pyramidum opticarum utriuſ uiſ{us} per centrum foraminis uueæ tranſeuntes,
            <lb/>
          in uno uiſibilis puncto ſemper concurrunt: & ſunt perpendiculares ſuperficiei uiſ{us}. 32. 35 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3987" xml:space="preserve">DEclaratum eſt in primo tractatu [18 n] quòd uiſus nihil comprehendat ex uiſibilibus, niſi
              <lb/>
            ſecundum uerticationes refractas linearum radialium:</s>
            <s xml:id="echoid-s3988" xml:space="preserve"> & quòd ordo uiſibilium & partium
              <lb/>
            eorum non comprehenditur, niſi ex ordinatione linearum radialium.</s>
            <s xml:id="echoid-s3989" xml:space="preserve"> Et dictum eſt etiam
              <lb/>
            [27 n 1] quòd unum uiſum, quod comprehenditur duobus oculis ſimul, non comprehenditur
              <lb/>
            unum, niſi quando poſitio eius in reſpectu duorum oculorum fuerit poſitio conſimilis:</s>
            <s xml:id="echoid-s3990" xml:space="preserve"> & quòd ſi
              <lb/>
            poſitio fuerit diuerſa:</s>
            <s xml:id="echoid-s3991" xml:space="preserve"> tunc comprehendetur unum duo.</s>
            <s xml:id="echoid-s3992" xml:space="preserve"> Sed unumquodq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3993" xml:space="preserve"> uiſibilium aſſuetorum,
              <lb/>
            quæ ſemper comprehenduntur à duobus uiſibus, ſemper comprehendetur unum.</s>
            <s xml:id="echoid-s3994" xml:space="preserve"> Vnde oportet
              <lb/>
            nos declarare, quomodo unum uiſum comprehendatur à duobus uiſibus unum in maiore parte
              <lb/>
            temporis & in pluribus poſitionibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s3995" xml:space="preserve"> & quomodo poſitio unius uiſi ab ambobus oculis in maiore
              <lb/>
            parte temporis, & in pluribus erit conſimilis.</s>
            <s xml:id="echoid-s3996" xml:space="preserve"> Et declarabimus etiã
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0082-01" xlink:href="fig-0082-01a" number="13">
                <variables xml:id="echoid-variables6" xml:space="preserve">a e g b f z q x c u d</variables>
              </figure>
            quomodo poſitio unius uiſi ab ambobus uiſibus erit poſitio diuer-
              <lb/>
            ſa, & quomodo accidat hoc.</s>
            <s xml:id="echoid-s3997" xml:space="preserve"> Et iam diximus hoc in primo tractatu
              <lb/>
            [27 n] & declarauimus ipſum uniuerſaliter, non determinatè.</s>
            <s xml:id="echoid-s3998" xml:space="preserve"> Dica
              <lb/>
            mus ergo quòd cum inſpiciẽs inſpexerit aliquod uiſum, tunc uterq;</s>
            <s xml:id="echoid-s3999" xml:space="preserve">
              <lb/>
            uiſus erit in oppoſitione illius uiſi:</s>
            <s xml:id="echoid-s4000" xml:space="preserve"> & cum inſpiciens direxerit pu-
              <lb/>
            pillam ad illud uiſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s4001" xml:space="preserve"> tunc uterq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4002" xml:space="preserve"> uiſus diriget pupillam ad illud ui-
              <lb/>
            ſum directione æquali.</s>
            <s xml:id="echoid-s4003" xml:space="preserve"> Et cum uiſus fuerit motus ſuper rem uiſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s4004" xml:space="preserve">
              <lb/>
            tunc uterq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4005" xml:space="preserve"> uiſus mouebitur ſuper illud.</s>
            <s xml:id="echoid-s4006" xml:space="preserve"> Et cum uiſus direxerit pu-
              <lb/>
            pillam ad rem uiſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s4007" xml:space="preserve"> tunc axes duorum uiſuum congregabuntur in
              <lb/>
            illa re uiſa, & coniungentur in aliquo puncto illius ſuperficiei.</s>
            <s xml:id="echoid-s4008" xml:space="preserve"> Et ſi
              <lb/>
            inſpiciens mouerit uiſum per illam rem uiſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s4009" xml:space="preserve"> tũc illi duo axes mo-
              <lb/>
            uebuntur ſimul ſuper ſuperficiẽ illius uiſi, & per omnes partes eius.</s>
            <s xml:id="echoid-s4010" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et uniuerſaliter duo oculi ſunt æquales in omnibus ſuis diſpoſitio-
              <lb/>
            nibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s4011" xml:space="preserve"> & uirtus ſenſibilis, quæ eſt in eis, eſt eadem, & actio & paſsio
              <lb/>
            eorum ſemper eſt æqualis & omnino cõſimilis.</s>
            <s xml:id="echoid-s4012" xml:space="preserve"> Et ſi alter uiſus fue-
              <lb/>
            rit motus ad uidendum, ſtatim reliquus mouebitur ad illud uiſum
              <lb/>
            illo eodem motu:</s>
            <s xml:id="echoid-s4013" xml:space="preserve"> & ſi alter uiſus quieuerit, reliquus quieſcit.</s>
            <s xml:id="echoid-s4014" xml:space="preserve"> Et im-
              <lb/>
            poſsibile eſt, ut alter uiſus moueatur ad uidẽdum, & reliquus quie-
              <lb/>
            ſcat, niſi impediatur.</s>
            <s xml:id="echoid-s4015" xml:space="preserve"> Et declaratũ eſt in præteritis [19 n 1] quòd in-
              <lb/>
            ter quodlibet uiſum & cẽtrum uiſus eſt pyramis imaginabilis apud
              <lb/>
            uiſionem, cuius uertex eſt centrum uiſus, & baſis ſuperficies uiſi,
              <lb/>
            quod uiſus comprehendit:</s>
            <s xml:id="echoid-s4016" xml:space="preserve"> & iſta pyramis continet omnes uertica-
              <lb/>
            tiones, ex quibus comprehendit illã rem uiſam.</s>
            <s xml:id="echoid-s4017" xml:space="preserve"> Cum ergo duo axes
              <lb/>
            amborum uiſuum fuerint cõiuncti in aliquo puncto ſuperficiei uiſi:</s>
            <s xml:id="echoid-s4018" xml:space="preserve">
              <lb/>
            tunc ſuperficies uiſi erit baſis communis ambabus pyramidibus ra-
              <lb/>
            dialibus, figuratis inter duo cẽtra amborum uiſuum & illud uiſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s4019" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & tunc poſitio puncti, in quo axes ſunt cõiuncti apud ambos uiſus,
              <lb/>
            eſt poſitio cõſimilis:</s>
            <s xml:id="echoid-s4020" xml:space="preserve"> quia eſt oppoſitũ duobus medijs amborum ui-
              <lb/>
            ſuum, & duo axes, qui ſunt inter illud & duos uiſus, ſunt perpendi-
              <lb/>
            culares ſuper ſuperficiem duorum uiſuum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4021" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div137" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head165" xml:space="preserve" style="it">3. Sit{us} uiſibilis erga utrun uiſum eſt plerun ſit{us} ſimilis. Ita axes pyramidum optica-
            <lb/>
          rum & lineæ ab utro uiſu ductæ ad cõcurſum duorum axιum, factũ in recta linea adutrun
            <lb/>
          axem perpendiculari, ſunt æquales. 40. 42 p 3.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s4022" xml:space="preserve">QVod autẽ remanet de ſuperficie uiſi, inter quodlibet punctũ eius, & inter duo cẽtra ambo-
              <lb/>
            rum uiſuũ, ſunt duæ lineæ, quarũ poſitio in reſpectu duorũ axiũ, erit poſitio cõſimilis in par
              <lb/>
            te ſcilicet:</s>
            <s xml:id="echoid-s4023" xml:space="preserve"> quoniã omnes duæ lineæ imaginabiles inter duo cẽtra duorũ uiſuum & punctũ
              <lb/>
            ſuperficiei uiſæ, in quo coniungũtur duo axes duorũ uiſuũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s4024" xml:space="preserve"> erunt declinabiles à duobus axibus ad
              <lb/>
            unã partẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s4025" xml:space="preserve"> Nã omne punctũ ſuperficiei uiſi, in quo duo axes coniungũtur, declinabit à puncto con-
              <lb/>
            iunctionis ad eandẽ partẽ:</s>
            <s xml:id="echoid-s4026" xml:space="preserve"> punctũ uerò cõiunctionis eſt ſuper utrumq;</s>
            <s xml:id="echoid-s4027" xml:space="preserve"> axem.</s>
            <s xml:id="echoid-s4028" xml:space="preserve"> Remotiones autem
              <lb/>
            iſtarũ linearum à duobus axibus ſunt æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s4029" xml:space="preserve"> quoniã omnes duæ lineæ exeuntes à duobus cẽtris
              <lb/>
            duorũ uiſuum ad quodlibet punctum punctorũ ualde propinquorũ puncto cõiunctionis, æquali-
              <lb/>
            ter diſtant à duobus axibus, quantũ ad ſenſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s4030" xml:space="preserve"> Duo enim axes exeuntes ad punctũ cõiunctionis,
              <lb/>
            erũt æquales, aut nõ erit inter eos diuerſitas ſenſibilis, quãdo res uiſa nõ fuerit ualde propinqua ui-
              <lb/>
            ſui, & diſtãtia eius à uiſu fuerit mediocris.</s>
            <s xml:id="echoid-s4031" xml:space="preserve"> Et ſimiliter eſt diſpoſitio cuiuslibet pũcti multũ propin-
              <lb/>
            qui pũcto cõiunctionis, ſcilicet, quòd omnes duæ lineæ exeũtes à duobus cẽtris duorũ uiſuum ad
              <lb/>
            quodlibet punctũ eorũ, ferè nõ differũt in longitudine quantùm ad ſenſum, ſed ferè erũt æquales.</s>
            <s xml:id="echoid-s4032" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>