Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003452
">
<
pb
pagenum
="
434
"
xlink:href
="
016/01/083.jpg
"/>
adhæſerint virgæ, tunc planum illud, &
<
lb
/>
verè planum eſt, & tale in quod ducta ex
<
lb
/>
centro terræ linea perpendicularis eſt, &
<
lb
/>
hoc planum ad altitudinem ſumendam ido
<
lb
/>
neum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003453
">Quòd ſi vel dum hæret circulus pla
<
lb
/>
no perpendicula non hærent, aut dum hæ
<
lb
/>
rent perpendicula, circulus ab aliqua parte
<
lb
/>
planum non tangit, planum illud non eſt
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg425
"/>
<
lb
/>
idoneum. </
s
>
<
s
id
="
s.003454
">Quare ſi velis hac cura carere,
<
lb
/>
virgam tabulæ planæ & leni magnæ ad per
<
lb
/>
pendiculum infige, & tunc vbicunque tabu
<
lb
/>
lam collocaueris, vt perpendicula tangant
<
lb
/>
virgam, opportunum tibi planum inueniſſe
<
lb
/>
perſuadeto. </
s
>
<
s
id
="
s.003455
">Quòd ſi magnitudinem poſtmo
<
lb
/>
dum ſyderis etiam ſcire libeat, ex vmbræ
<
lb
/>
fine ( vt dixi ſuperius ) cùm iam altitudinem
<
lb
/>
noueris potes inuenire. </
s
>
<
s
id
="
s.003456
">Verum, quia ſcire
<
lb
/>
hunc vmbræ finem eſt operoſum, & non
<
lb
/>
omninò leue,
<
expan
abbr
="
tũ
">tum</
expan
>
maximè in aliis ſyderibus à
<
lb
/>
Sole & Luna, hoc alia via facillimè aſſeque
<
lb
/>
ris. </
s
>
<
s
id
="
s.003457
">Sume in planiſpherio dimetientem ſyde
<
lb
/>
ris, quem duplica & ei decimamnonam par
<
lb
/>
tem adde, & cum hoc diuide ſemper ſeptem
<
lb
/>
millia & ducenta, & numerus proueniens
<
lb
/>
eſt proportio altitudinis ad dimentientem ſy
<
lb
/>
deris. </
s
>
<
s
id
="
s.003458
">Cùm igitur altitudinem ſyderis iam
<
lb
/>
cognitam habeas, & proportionem altitu
<
lb
/>
dinis ad dimentientem, palàm eſt dimentien
<
lb
/>
tem cognitam eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.003459
">Velut ponamus dime
<
lb
/>
tientem ſyderis minuta nouem cum dimidio,
<
lb
/>
duplicabo hæc, & fient minuta decem & no
<
lb
/>
uem: quibus addam ſemper partem deci
<
lb
/>
mam nonam, ob magnitudinem dimetien
<
lb
/>
tis in tabula, & fient minuta viginti: diuido
<
lb
/>
ſeptem millia ducenta. </
s
>
<
s
id
="
s.003460
">& ſunt minuta dime
<
lb
/>
tientis, & exeunt trecenta ſexaginta, & ideo
<
lb
/>
manifeſtum eſt ex hoc, dimetientem eius ſy
<
lb
/>
deris eſſe ſuæ altitudinis partem trecenteſi
<
lb
/>
mam ac ſexageſimam. </
s
>
<
s
id
="
s.003461
">Ergo quantum vtili
<
lb
/>
tatis præbeat, & quàm ſubtilis ſit contem
<
lb
/>
platio radiorum, ex his omnibus patet: à
<
lb
/>
cæteris autem menſuris, vt de quibus tra
<
lb
/>
ctauerim in lib. 12. perfecti operis, nunc ab
<
lb
/>
ſtinebo. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003462
">
<
margin.target
id
="
marg424
"/>
Lib.1. propo
<
lb
/>
ſitione 23.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003463
">
<
margin.target
id
="
marg425
"/>
Syderum
<
lb
/>
magnitudo
<
lb
/>
quomodo fa
<
lb
/>
cilè dignoſ
<
lb
/>
catur.</
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.083.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/083/1.jpg
"
number
="
63
"/>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003464
">
<
emph
type
="
center
"/>
LIBER QVINTVS,
<
emph.end
type
="
center
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003465
">
<
emph
type
="
center
"/>
De Miſtione & Miſtis imperfectè, ſeu
<
lb
/>
Metallicis.
<
emph.end
type
="
center
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003466
">HACTENVS igitur quinque
<
lb
/>
fermè partes totius operis ſunt
<
lb
/>
abſolutæ, ſcilicet de principiis
<
lb
/>
occultioribus, materia, forma,
<
lb
/>
vacuo, corporum vnitione pri
<
lb
/>
mo. </
s
>
<
s
id
="
s.003467
">De elementis ſecundo, quoniam prin
<
lb
/>
cipia eſſent integra, abſoluta & manife
<
lb
/>
ſta. </
s
>
<
s
id
="
s.003468
">Tertio de cœlo. </
s
>
<
s
id
="
s.003469
">Quarto de lumine &
<
lb
/>
luce. </
s
>
<
s
id
="
s.003470
">Quintam partem, quæ eſt de his quæ
<
lb
/>
apparent, non plenè abſoluimus, cùm mul
<
lb
/>
ta deſint, quæ ad aures & alios ſenſus, tum
<
lb
/>
mentem & etiam ad oculos pertinent. </
s
>
<
s
id
="
s.003471
">Nunc
<
lb
/>
igitur de miſtis agendum erit: nam miſta
<
lb
/>
primis illis indigent, tum elementis de cœ
<
lb
/>
lo, & lumine, lucéque, propterea de illis
<
lb
/>
primùm tractauimus. </
s
>
<
s
id
="
s.003472
">Indigere autem miſta
<
lb
/>
ipſa cœlo, & quantum cœli conſtitutio in
<
lb
/>
hæc poſſit inferiora, manifeſtis argumentis
<
lb
/>
depræhendere licet. </
s
>
<
s
id
="
s.003473
">Nam farina quæ Augu
<
lb
/>
ſto menſe è frumento in mola confecta eſt,
<
lb
/>
toto anno apud nos ſeruari ſolet incorrupta.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg426
"/>
<
lb
/>
Et zethum quod Martij luna fit, ferunt du
<
lb
/>
rare toto anno cum æſtate diebus 20. hyeme
<
lb
/>
duobus menſibus maneat incorruptum. </
s
>
<
s
id
="
s.003474
">Re
<
lb
/>
ferunt Gedanenſe zethum in decem annos,
<
lb
/>
nonnunquam in viginti perdurare, nec aceſ
<
lb
/>
cere, nec muceſcere, quod aqua Martia con
<
lb
/>
ficiatur: alia cauſa eſſe poteſt, quòd Martio
<
lb
/>
menſe ſemina adhuc viuunt lupi ſalictarij,
<
lb
/>
humidum autem tunc planè conſumptum
<
lb
/>
eſt: maximè enim diſtat à tempore, quo
<
lb
/>
collectum fuit ſemen illud, ob id efficacem
<
lb
/>
& minimè humidum biriam ſeu ceruiſiam
<
lb
/>
( ſic enim vocant Germani zethum ) effi
<
lb
/>
cere poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003475
">Efficax eſt tunc ſemen, quo
<
lb
/>
niam ſoleat eo tempore pullulare. </
s
>
<
s
id
="
s.003476
">Infini
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg427
"/>
<
lb
/>
ta ſunt huius rei experimenta: nam Ver
<
lb
/>
giliæ herbæ cum ſtellis eiuſdem nomi
<
lb
/>
nis oriuntur & occidunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003477
">Sed illud ſo
<
lb
/>
lum repetere cogor, miſta hæc omnia,
<
lb
/>
ſolo duntaxat homine excepto, terra &
<
lb
/>
aqua, & cœleſti calore conſtare. </
s
>
<
s
id
="
s.003478
">Ho
<
lb
/>
rum pars ſub terra latitat, alia in vndis,
<
lb
/>
alia verò ſupra terram: nunc autem de
<
lb
/>
his quæ natura latitant, dicere propoſitum
<
lb
/>
eſt. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003479
">
<
margin.target
id
="
marg426
"/>
Lunæ pro ze
<
lb
/>
tho
<
expan
abbr
="
conficiẽ-do
">conficien
<
lb
/>
do</
expan
>
, & farina
<
lb
/>
conſeruanda
<
lb
/>
obſeruatio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003480
">
<
margin.target
id
="
marg427
"/>
Vergiliarum
<
lb
/>
herbarum
<
lb
/>
mirum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003481
">Plin. lib.18
<
lb
/>
cap.27.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003482
">Quæcunque igitur miſta ſub terra, aquiſ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg428
"/>
<
lb
/>
ve ſunt motus expertia, in quatuor genera
<
lb
/>
diuidunt, terras, ſuccos, lapides, metalla.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003483
">Non poſſe autem plura eſſe, hoc oſtendi
<
lb
/>
tur argumento: nam vel liqueſcunt, & re
<
lb
/>
deuntia in propriam formam dura manent,
<
lb
/>
& hæc metalla vocantur. </
s
>
<
s
id
="
s.003484
">Nihil enim aliud
<
lb
/>
eſt metallum, quàm quod liqueſcere poteſt,
<
lb
/>
& cum redit, durum manet. </
s
>
<
s
id
="
s.003485
">Durum autem
<
lb
/>
duobus modis intelligo, quod non facilè ce
<
lb
/>
dat, nec facilè frangitur: tale autem omne
<
lb
/>
manifeſtum eſt quod duci poteſt: vnde bitu
<
lb
/>
men ducitur, & non reſiſtit: cryſtallus reſiſtit,
<
lb
/>
& melius ſtibium, ſed non ducuntur, ideo
<
lb
/>
percuſſa facilè fraguntur. </
s
>
<
s
id
="
s.003486
">Quod verò liqueſ
<
lb
/>
cit, & dum redit, durum non eſt, ſuccus voca
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.003487
">Quod omninò non liqueſcit, vel du
<
lb
/>
rum eſt, & vocatur lapis: vel molle, &
<
lb
/>
facillimè in minima tranſiens, & vocatur
<
lb
/>
terra. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003488
">
<
margin.target
id
="
marg428
"/>
Genera om
<
lb
/>
nia eorum
<
lb
/>
quæ ſub ter
<
lb
/>
ra
<
expan
abbr
="
latẽt
">latent</
expan
>
qua
<
lb
/>
tuor eſſe de
<
lb
/>
monſtratur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003489
">Præter hæc tamen quatuor, permiſta ex
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg429
"/>
<
lb
/>
his ſunt alia plura genera corporum. </
s
>
<
s
id
="
s.003490
">Quòd
<
lb
/>
ſi rectè qui numerare ſciat, vndecim, nec
<
lb
/>
plura eſſe comperiet. </
s
>
<
s
id
="
s.003491
">Simplicium exempla </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>