Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
81 29
82 30
83 31
84 32
85 33
86 34
87 35
88 36
89 37
90 38
91 39
92 40
93 41
94 42
95 43
96 44
97 45
98 46
99 47
100 48
101 49
102 50
103 51
104 52
105 53
106 54
107 55
108 56
109 57
110 58
< >
page |< < (32) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="32" file="0084" n="84" rhead="THEORIÆ"/>
            in omnibus diſſertationibus meis globum, qui cum 12 veloci-
              <lb/>
            tatis gradibus aſſequatur alterum præcedentem cum 6; </s>
            <s xml:space="preserve">ut ni-
              <lb/>
            mirum abeundo ad velocitatem aliam quamcunque haberetur
              <lb/>
            ſaltus ab una velocitate ad aliam, in quo evidentius eſſet ab-
              <lb/>
            ſurdum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">69. </s>
            <s xml:space="preserve">Jam vero in hiſce caſibus utique haberi deberet ſaltus
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0084-01" xlink:href="note-0084-01a" xml:space="preserve">Quo pacto mu-
                <lb/>
              tata velocitate
                <lb/>
              potentiali per
                <lb/>
              ſaltum, non
                <lb/>
              mutetur per
                <lb/>
              ſaltum actua-
                <lb/>
              lis.</note>
            quidam, & </s>
            <s xml:space="preserve">violatio legis continuitatis, non quidem in velo-
              <lb/>
            citate actuali, ſed in potentiali, ſi ad contactum deveniretur
              <lb/>
            cum velocitatum diſcrimine aliquo determinato quocunque.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">In velocitate actuali, ſi eam metiamur ſpatio, quod confici-
              <lb/>
            tur, diviſo per tempus, tranſitus utique fieret per omnes in-
              <lb/>
            termedias, quod ſic facile oſtenditur ope Geometriæ. </s>
            <s xml:space="preserve">In fig. </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0084-02" xlink:href="note-0084-02a" xml:space="preserve">Fig. 10.</note>
            10 deſignent AB, BC bina tempora ante, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſt contactum,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">momento quolibet H ſit velocitas potentialis illa major HI,
              <lb/>
            quæ æquetur velocitati primæ AD; </s>
            <s xml:space="preserve">quovis autem momento
              <lb/>
            Q poſterioris temporis ſit velocitas potentialis minor Q R,
              <lb/>
            quæ æquetur velocitati cuidam datæ CG. </s>
            <s xml:space="preserve">Aſſumpto quovis
              <lb/>
            tempore HK determinatæ magnitudinis, area IHKL diviſa per
              <lb/>
            tempus HK, ſive recta HI, exhibebit velocitatem actualem.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Moveatur tempus HK verſus B, & </s>
            <s xml:space="preserve">donec K adveniat ad B,
              <lb/>
            ſemper eadem habebitur velocitatis menſura; </s>
            <s xml:space="preserve">eo autem pro-
              <lb/>
            greſſo in O ultra B, ſed adhuc H exiſtente in M citra B, ſpa. </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            tium illi tempori reſpondens componetur ex binis MNEB,
              <lb/>
            BFPO, quorum ſumma ſi dividatur per MO; </s>
            <s xml:space="preserve">jam nec erit
              <lb/>
            MN æqualis priori AD, nec BF, ipſa minor per datam quan-
              <lb/>
            titatem FE; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed facile demonſtrari poteſt , capta VE æquali IL, vel HK, ſive MO, & </s>
            <s xml:space="preserve">ducta recta VF, quæ ſecet MN
              <lb/>
            in X, quotum ex illa diviſione prodeuntem fore MX, donec,
              <lb/>
            abeunte toto illo tempore ultra B in QS, jam area QRTS di-
              <lb/>
            viſa per tempus QS exhibeat velocitatem conſtantem Q R.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">70. </s>
            <s xml:space="preserve">Patet igitur in ea conſideratione a velocitate actuali
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0084-03" xlink:href="note-0084-03a" xml:space="preserve">Irregularitas
                <lb/>
              alia in expreſ-
                <lb/>
              ſione actualis
                <lb/>
              velocitatis.</note>
            præcedente HI ad ſequentem QR tranſiri per omnes interme-
              <lb/>
            dias MX, quas continua recta VF definiet; </s>
            <s xml:space="preserve">quanquam ibi
              <lb/>
            etiam irregulare quid oritur inde, quod velocitas actualis XM
              <lb/>
            diverſa obvenire debeat pro diverſa magnitudine temporis aſſum-
              <lb/>
            pti HK, quo nimirum aſſumpto majore, vel minore remo-
              <lb/>
            vetur magis, vel minus V ab E, & </s>
            <s xml:space="preserve">decreſcit, vel creſcit XM.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Id tamen accidit in motibus omnibus, in quibus velocitas non
              <lb/>
            manet eadem toto tempore, ut nimirum tum etiam, ſi velocitas
              <lb/>
            aliqua actualis debeat agnoſci, & </s>
            <s xml:space="preserve">determinari ſpatio diviſo per
              <lb/>
            tempus; </s>
            <s xml:space="preserve">pro aliis, atque aliis temporibus aſſumptis pro men-
              <lb/>
            ſura aliæ, atque aliæ velocitatis actualis menſuræ ob-
              <lb/>
              <note symbol="(b)" position="foot" xlink:label="note-0084-04" xlink:href="note-0084-04a" xml:space="preserve">Si enim producatur OP uſque ad NE in γ, erit Eγ = VN, ob
                <lb/>
              VE = MO = Nγ. Eſt autem VE : VN :: EF : NX; quare VN x EF =
                <lb/>
              VE x NX, ſive poſito Eγ pro VN, & MO pro VE, erit Eγ x EF =
                <lb/>
              MO x NX. Totum MNγO eſt MO x MN, pars FEγP eſt = Eγ x EF.
                <lb/>
              Quare reſiduus gnomon NMOPFE eſt MO x (MN - NX), ſive eſt MO
                <lb/>
              x MX, quo diviſo per MO babetur MX.</note>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>