1myrrhinis proxima.
Sunt autem myrrhina,
ea, quæ hodie vocantur Procellanæ, dicen
te Plinio: Oriens myrrhina mittit: inueniun
tur enim ibi in pluribus locis, nec inſigni
bus, maximè Parthici regni, præcipuè ta
men in Carmama. Humorem eſſe putant, ſub
terráque calore denſatum. Amplitudine nuſ
quam paruos excedunt abacos, craſſitudine
rarò quanta dictum eſt, neceſſaria vaſi po
torio: ſplendor his ſine viribus, nitórque ve
rius, quàm ſplendor. Sed in pretio varietas
colorum, ſubinde circumagentibus ſe macu
lis in purpuram, candorémque, & tertium
ex vtroque igneſcentem, veluti per tranſi
tum coloris purpura rubeſcente, aut lacte
candeſcente. Sunt qui maximè in his lau
dent extremitates, & quoſdam colorum re
percuſſus, quales in cœleſti arcu ſpectantur.
His maculæ pingues placent. Tranſlucere
quicquam, aut pallere, vitium eſt. Item ſa
les, verrucæque non eminentes, ſed vt in
corpore etiam plerunque ſeſſiles. Aliqua &
in odore commendatio eſt. Ergo quis non
videt figulina hæc eſſe, & eius generis, quod
(vt dixi) hodie Procellanas ſolemus appella
re? conſtant enim & hæc, ex ſucco quo
dam ſub terra denſato, & ex Orien
te vehuntur. At noſtra pallidiora ſunt, &
odore carent, & quæ ex his etiam tranſlu
cent, magis probantur, foliiſque ac imagini
bus placent, nullúmque purpuræ veſtigium:
quæ omnia videntur ab antiqua myrrhina
diſſidere, verùm temporum varietas & opifi
cum, tum vſus, hoc pepererunt. Nam pre
tium fecit copiam, dum multitudinem auge
re ſtudent: cùm verò materia deeſſet nobi
lior, aliam ſuppoſuêre: inde excogitata pi
ctura, reſarciendæ vtilitatis cauſa, ita honos,
ac ſynceritas vaſis deceſſit. Aut enim vilior
materia, aut non eadem, vel omninò impu
rior, aut non adeò elaborata, aut vaſa ipſa
ante tempus eruta, ob lucri cupiditatem mo
ræ impatientibus: vtcunque res ſe habeat, &
pretium, & locus, & materia, & modus quo
fiunt, eadem eſſe docet hæc myrrhinis. Nunc
longo Indiæ tractu fiunt, maximè apud
Chinam: hi olim Seres, vt alibi dictum eſt.
Fieri dicuntur ex conchyliorum, atque ouo
rum corticibus, ſepeliuntúrque conſtanti
fama in 80. vel 100. annos, quaſi hæredi
tatum loco. Inde eruta obducuntur vitro ne
combibant. Succi autem quibus cortices ex
cipiuntur, non ſatis noti ſunt. Pinguntur
etiam antequàm vitrum ſuperaddatur. In
certum eſt an excoquantur, ob nitorem ac
duritiem. Maiora in pretio ſunt, ſed multum
ab antiquis degenerant. Et quamvis ita ſit,
non tamen minus eſt ſuperbum his cœnare,
quàm auratis, atque argenteis vaſis, ſeu
quòd raritas, & labor ea commendauerint:
ſeu quòd conſtans fama ſit, non ferre ve
nenum. Atque huic & Lemniæ maior no
bilitas inter terrarum genera, aut argilla
rum. Lemnos inſula noſtri maris eſt: mons
qui eam gignit, nec lapidem habet, nec
arborem, vtilis cruentis fluxibus, & vlce
ribus, ſed magis venenis. Ob id arborem
non alit, quoniam ſicciſſima eſt: nec in lapi
dem coit, quoniam adeò eſt tenuis ſubſtan
tiæ, vt non excipiat aquam, ſed potius ab
aqua excipitur. Habet & pinguedinis ali
quid, qua venenis reſiſtat. Manifeſtum verò
ex his, quoniam arte talem efficere poſſu
mus: vt ſi argillam communem diu contun
damus, ac aquâ in aqua ſcordion & iunipe
ri ſemen incocta ſint, aſpergamus, in tu
mulóſque formemus, denuò etiam tundentes,
inſpergentes, ac in tumulos cogentes, ac ſic
cantes. Feret vtique temporis iactura com
modum, & ſarciet. Nam Lemniæ ſphragidis
pretium eſt pro auri pondere, adeò creuit in
immenſum res viliſſima, vbi deſiit ob rarita
tem eſſe communis: intercepta enim ambi
tione principalium medicorum, qui regi O
rientis aſſiſtunt, nobilior haberi cæpit. Nec
tamen olet, hoc enim rarum eſt terris, atque
aquis omnibus. Nam vt benè oleant, tenui
humido, ac bene concocto opus eſt. Aquæ
humidum bene concoctum eſſe non poteſt,
quòd plurimùm ſit terræ, quòd non ſit te
nuis. Odor (vt dixi) ſuauis non eſt: admiſtis
tamen quibuſdam, contingit terram, aut
aquam bene olere. Quamobrem manifeſtum
eſt, terram & aquam etiamſi bene oleant,
breui odorem amittere, vt contingit aquæ
roſaceæ, & magis violaceæ. Terræ igitur,
& aquæ maxima pars odore caret, ma
gna eſt etiam quæ grauiter olet, minima quæ
bene.
ea, quæ hodie vocantur Procellanæ, dicen
te Plinio: Oriens myrrhina mittit: inueniun
tur enim ibi in pluribus locis, nec inſigni
bus, maximè Parthici regni, præcipuè ta
men in Carmama. Humorem eſſe putant, ſub
terráque calore denſatum. Amplitudine nuſ
quam paruos excedunt abacos, craſſitudine
rarò quanta dictum eſt, neceſſaria vaſi po
torio: ſplendor his ſine viribus, nitórque ve
rius, quàm ſplendor. Sed in pretio varietas
colorum, ſubinde circumagentibus ſe macu
lis in purpuram, candorémque, & tertium
ex vtroque igneſcentem, veluti per tranſi
tum coloris purpura rubeſcente, aut lacte
candeſcente. Sunt qui maximè in his lau
dent extremitates, & quoſdam colorum re
percuſſus, quales in cœleſti arcu ſpectantur.
His maculæ pingues placent. Tranſlucere
quicquam, aut pallere, vitium eſt. Item ſa
les, verrucæque non eminentes, ſed vt in
corpore etiam plerunque ſeſſiles. Aliqua &
in odore commendatio eſt. Ergo quis non
videt figulina hæc eſſe, & eius generis, quod
(vt dixi) hodie Procellanas ſolemus appella
re? conſtant enim & hæc, ex ſucco quo
dam ſub terra denſato, & ex Orien
te vehuntur. At noſtra pallidiora ſunt, &
odore carent, & quæ ex his etiam tranſlu
cent, magis probantur, foliiſque ac imagini
bus placent, nullúmque purpuræ veſtigium:
quæ omnia videntur ab antiqua myrrhina
diſſidere, verùm temporum varietas & opifi
cum, tum vſus, hoc pepererunt. Nam pre
tium fecit copiam, dum multitudinem auge
re ſtudent: cùm verò materia deeſſet nobi
lior, aliam ſuppoſuêre: inde excogitata pi
ctura, reſarciendæ vtilitatis cauſa, ita honos,
ac ſynceritas vaſis deceſſit. Aut enim vilior
materia, aut non eadem, vel omninò impu
rior, aut non adeò elaborata, aut vaſa ipſa
ante tempus eruta, ob lucri cupiditatem mo
ræ impatientibus: vtcunque res ſe habeat, &
pretium, & locus, & materia, & modus quo
fiunt, eadem eſſe docet hæc myrrhinis. Nunc
longo Indiæ tractu fiunt, maximè apud
Chinam: hi olim Seres, vt alibi dictum eſt.
Fieri dicuntur ex conchyliorum, atque ouo
rum corticibus, ſepeliuntúrque conſtanti
fama in 80. vel 100. annos, quaſi hæredi
tatum loco. Inde eruta obducuntur vitro ne
combibant. Succi autem quibus cortices ex
cipiuntur, non ſatis noti ſunt. Pinguntur
etiam antequàm vitrum ſuperaddatur. In
certum eſt an excoquantur, ob nitorem ac
duritiem. Maiora in pretio ſunt, ſed multum
ab antiquis degenerant. Et quamvis ita ſit,
non tamen minus eſt ſuperbum his cœnare,
quàm auratis, atque argenteis vaſis, ſeu
quòd raritas, & labor ea commendauerint:
ſeu quòd conſtans fama ſit, non ferre ve
nenum. Atque huic & Lemniæ maior no
bilitas inter terrarum genera, aut argilla
rum. Lemnos inſula noſtri maris eſt: mons
qui eam gignit, nec lapidem habet, nec
arborem, vtilis cruentis fluxibus, & vlce
ribus, ſed magis venenis. Ob id arborem
non alit, quoniam ſicciſſima eſt: nec in lapi
dem coit, quoniam adeò eſt tenuis ſubſtan
tiæ, vt non excipiat aquam, ſed potius ab
aqua excipitur. Habet & pinguedinis ali
quid, qua venenis reſiſtat. Manifeſtum verò
ex his, quoniam arte talem efficere poſſu
mus: vt ſi argillam communem diu contun
damus, ac aquâ in aqua ſcordion & iunipe
ri ſemen incocta ſint, aſpergamus, in tu
mulóſque formemus, denuò etiam tundentes,
inſpergentes, ac in tumulos cogentes, ac ſic
cantes. Feret vtique temporis iactura com
modum, & ſarciet. Nam Lemniæ ſphragidis
pretium eſt pro auri pondere, adeò creuit in
immenſum res viliſſima, vbi deſiit ob rarita
tem eſſe communis: intercepta enim ambi
tione principalium medicorum, qui regi O
rientis aſſiſtunt, nobilior haberi cæpit. Nec
tamen olet, hoc enim rarum eſt terris, atque
aquis omnibus. Nam vt benè oleant, tenui
humido, ac bene concocto opus eſt. Aquæ
humidum bene concoctum eſſe non poteſt,
quòd plurimùm ſit terræ, quòd non ſit te
nuis. Odor (vt dixi) ſuauis non eſt: admiſtis
tamen quibuſdam, contingit terram, aut
aquam bene olere. Quamobrem manifeſtum
eſt, terram & aquam etiamſi bene oleant,
breui odorem amittere, vt contingit aquæ
roſaceæ, & magis violaceæ. Terræ igitur,
& aquæ maxima pars odore caret, ma
gna eſt etiam quæ grauiter olet, minima quæ
bene.
Vaſa figuli
na optima.
na optima.
Lib. 37. na
tur. hiſtor.
cap.2.
tur. hiſtor.
cap.2.
Lemnia
terra.
terra.
Cur terra ra
rò benè oleat.
rò benè oleat.
Aquæ cur ce
leriter odorem
bonum amit
tant.
leriter odorem
bonum amit
tant.
Proxima Lemniæ eſt Armenia.
Hæc ve
rius Samia eſt, quàm Armenia: nam non
ex Armenia, ſed propius aduehitur. Nec ta
men Lemnia eſt. Samiæ autem deſcriptio
ne Galeni ad vnguem reſpondet: nam ſub
rubra eſt, & egregiè ſiccat: ob id peſtilen
tibus morbis & tabi illi quæ vlcere pulmo
nis prouenit, ſalutaris. Nam & ob eandem
cauſam carbunculi, ſmaragdi, ſapphyri,
hyacinthi, margaritæ, corallique vtiles ſunt
in peſte, quòd vehementer ſcilicet ſiccent:
verùm vt minus Armenio luto id agunt,
ita ſpiritui vitali reparando ſunt vtiliores
lapides. Eſt igitur Armenium lutum ſicciſ
ſimum, ac moderatè frigidum, minimè
acre, ſed tamen tenuiſſimum. Ob id etiam
venenis erodentibus ſalutare, vt cantha
ridibus: item putrefacientibus, vt marino
lepori.
rius Samia eſt, quàm Armenia: nam non
ex Armenia, ſed propius aduehitur. Nec ta
men Lemnia eſt. Samiæ autem deſcriptio
ne Galeni ad vnguem reſpondet: nam ſub
rubra eſt, & egregiè ſiccat: ob id peſtilen
tibus morbis & tabi illi quæ vlcere pulmo
nis prouenit, ſalutaris. Nam & ob eandem
cauſam carbunculi, ſmaragdi, ſapphyri,
hyacinthi, margaritæ, corallique vtiles ſunt
in peſte, quòd vehementer ſcilicet ſiccent:
verùm vt minus Armenio luto id agunt,
ita ſpiritui vitali reparando ſunt vtiliores
lapides. Eſt igitur Armenium lutum ſicciſ
ſimum, ac moderatè frigidum, minimè
acre, ſed tamen tenuiſſimum. Ob id etiam
venenis erodentibus ſalutare, vt cantha
ridibus: item putrefacientibus, vt marino
lepori.
Armenia
terra.
terra.
Gemmæ cur
in peſte vti
les.
in peſte vti
les.
Eſt & Apuliæ lutum rubrum, & Armenio
viribus non abſimile, eò tamen longè im
becillis. Quid tamen prohibet, ne meliùs
reddatur etiam Armenio? Elue igitur Apuli
cum lutum, repurga ab arena, inde diligen
ter ſiccatum aceto accerrimo, & olei par
te ſexta excipe, vt in formam pultis redi
gatur. Sepelies autem humido loco in mul
tos annos. Ergo aduerſus venena medicamen
ta tum vermes hac ratione conficies, terra
argillacea puriſſima, oleo, aceto, ſcordio,
iuniperi ſemine, gentiana, diptamo, con
tundendo diu, inde ſepeliendo in multos
annos.
viribus non abſimile, eò tamen longè im
becillis. Quid tamen prohibet, ne meliùs
reddatur etiam Armenio? Elue igitur Apuli
cum lutum, repurga ab arena, inde diligen
ter ſiccatum aceto accerrimo, & olei par
te ſexta excipe, vt in formam pultis redi
gatur. Sepelies autem humido loco in mul
tos annos. Ergo aduerſus venena medicamen
ta tum vermes hac ratione conficies, terra
argillacea puriſſima, oleo, aceto, ſcordio,
iuniperi ſemine, gentiana, diptamo, con
tundendo diu, inde ſepeliendo in multos
annos.
Modus facien
di lutum ar
menium artifi
cioſum natu
rali præſtan
tius.
di lutum ar
menium artifi
cioſum natu
rali præſtan
tius.
Quæret forſitan aliquis, quid iuuet ad
vitam tam diuturna ſepultura? Eadem pro
fectò quæ in montibus ad metallicorum ge
nerationem cauſa conducit. Sed viuacior
in montibus tamen, ob plures cauſas. Nam
montes vitæ quandam habent ſpeciem,
cùm ſaxis conſtent. Saxa autem viuere do
cebimus: vbi autem vita, ibi etiam omnis
vitam tam diuturna ſepultura? Eadem pro
fectò quæ in montibus ad metallicorum ge
nerationem cauſa conducit. Sed viuacior
in montibus tamen, ob plures cauſas. Nam
montes vitæ quandam habent ſpeciem,
cùm ſaxis conſtent. Saxa autem viuere do
cebimus: vbi autem vita, ibi etiam omnis