Clavius, Christoph, In Sphaeram Ioannis de Sacro Bosco commentarius

Table of Notes

< >
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
< >
page |< < (48) of 525 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div154" type="section" level="1" n="55">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s2347" xml:space="preserve">
              <pb o="48" file="084" n="85" rhead="Comment. in I. Cap. Sphæræ"/>
            columnæ Herculis poſitæ in littore Oceani òccidentalis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2348" xml:space="preserve">columnæ eiuſdẽ
              <lb/>
            poſitæ in littore Oceani orientalis. </s>
            <s xml:id="echoid-s2349" xml:space="preserve">Illæ enim hac tempeſtate per multa millia
              <lb/>
            ria intra mare reperiuntur iuxta plagas occidentales; </s>
            <s xml:id="echoid-s2350" xml:space="preserve">Hæ vero cõtra per to-
              <lb/>
            tidem milliaria extra mare in partibus orientalibus conſpiciuntur. </s>
            <s xml:id="echoid-s2351" xml:space="preserve">Manifeſtũ
              <lb/>
            ergo ſignum eſt, terram paulatim ab oriente in occidentem ab anima illa mun
              <lb/>
            di deferri. </s>
            <s xml:id="echoid-s2352" xml:space="preserve">Quoniam vero præter hunc motum diurnum, planetæ moueri quo
              <lb/>
            que videntur ab occidente in orientem, quòd non ſemper ſint in eadẽ diſtan-
              <lb/>
            tia ad inuicem, neque ſub eiſdem ſemper exiſtant ſtellis fixis, ſed ab eis orientẽ
              <lb/>
            uerſus recedant, quod tamen ipſi negant; </s>
            <s xml:id="echoid-s2353" xml:space="preserve">Ideo cauſam eſſe hãc aſſerũt, cur ali-
              <lb/>
            qui cęli ab occidente in orientem ferri credantur, quamuis re ipſa ab oriente
              <lb/>
            tantũ in occidentẽ cieantur; </s>
            <s xml:id="echoid-s2354" xml:space="preserve">Quia nimirum ſphæræ inferiores, quo magis à ſu
              <lb/>
            premo cælo, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2355" xml:space="preserve">ab anima illa mundi diſtant, eo minus, vt dictum eſt, efficaciter
              <lb/>
            mouentur; </s>
            <s xml:id="echoid-s2356" xml:space="preserve">qua de cauſa tard us circunferuntur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2357" xml:space="preserve">pedetentim uidentur retro-
              <lb/>
            cedere ab occidente in orientem. </s>
            <s xml:id="echoid-s2358" xml:space="preserve">Hinc quoque efficitur, ut Luna, quia inter
              <lb/>
            cæleſtes orbes maxime a ſupremo recedit, tardiſſime ab oriente in occidentẽ
              <lb/>
            moueatur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2359" xml:space="preserve">uelociſſime, nempe ſpacio vnius menſis, uideatur integrũ circui-
              <lb/>
            tum ab occidẽte in orientem peragere: </s>
            <s xml:id="echoid-s2360" xml:space="preserve">Reliquæ vero ſphæræ, quò ſuperiores,
              <lb/>
            eò quoque lentius appareant nobis ferri ab occaſu in ortũ. </s>
            <s xml:id="echoid-s2361" xml:space="preserve">Quæ omnia unico
              <lb/>
            hoc exemplo uolunt nobis ob oculos proponere. </s>
            <s xml:id="echoid-s2362" xml:space="preserve">Sint tres ordines homiuum
              <lb/>
            collaterales ſecundum lineas rectas diſpoſitorum, Incipiantq́ue ex eodẽ loco
              <lb/>
            ſimul ab oriente in occidentẽ progredi, hac tamen lege, vtij, qui in primo or-
              <lb/>
            dine reperiuntur, celerrimo greſſu incedant, tardius autem ij, qui in ſecũdo or
              <lb/>
            dine, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2363" xml:space="preserve">lentiſſime ij, qui in tertio ordine exiſtunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s2364" xml:space="preserve">Quo poſito, perſpicuum
              <lb/>
            eſt, Primum ordinẽ reliquos duos incitato illo curſu antecedere, magis tamẽ
              <lb/>
            tertium ordinẽ, quàm ſecundum. </s>
            <s xml:id="echoid-s2365" xml:space="preserve">Quare ſi quis procul dictos ordines intue-
              <lb/>
            retur, iudicaret ſecundum ordinem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2366" xml:space="preserve">tertiũ pederentim retrocedere, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2367" xml:space="preserve">cita-
              <lb/>
            tiori motu tertium, quàm ſecundum; </s>
            <s xml:id="echoid-s2368" xml:space="preserve">cum tamẽ re ipſa ab oriente uerſus occi-
              <lb/>
            dentem, ceu primus ordo, duntaxat progrediantur. </s>
            <s xml:id="echoid-s2369" xml:space="preserve">Eadem igitur prorſus de
              <lb/>
            cauſa uidentur, aiunt, nobis planetæ ab occidente in orientem moueri. </s>
            <s xml:id="echoid-s2370" xml:space="preserve">Hanc
              <lb/>
            porro ſententiã eo libentius amplectuntur Alpetragius, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2371" xml:space="preserve">Achilinus cum alijs
              <lb/>
            auctoribus, quòd nulla ratione imaginari queant vnũ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2372" xml:space="preserve">idem corpus cæleſte
              <lb/>
            duobus motibus ferri, nimirum ab oriente uerſus occidentem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2373" xml:space="preserve">rurſus ab oc-
              <lb/>
            cidente orientem uerſus; </s>
            <s xml:id="echoid-s2374" xml:space="preserve">Quoniam cum hi motus, ut aiunt, ſint contrarij, ne-
              <lb/>
            ceſſe eſt alterum eorum eſſe uiolentum, quod fieri nõ poteſt; </s>
            <s xml:id="echoid-s2375" xml:space="preserve">immo abſurdum
              <lb/>
            uidetur concedere uiolentiam in corporibus cęleſtibus; </s>
            <s xml:id="echoid-s2376" xml:space="preserve">tum quia nullum uio
              <lb/>
            lentum eſt perpetuum; </s>
            <s xml:id="echoid-s2377" xml:space="preserve">Motus autem cęli perpetuus eſt, ex Ariſtotelis ſenten-
              <lb/>
            tia; </s>
            <s xml:id="echoid-s2378" xml:space="preserve">tum etiam, quia omne uiolentum cõtinue magis, ac magis debilitatur; </s>
            <s xml:id="echoid-s2379" xml:space="preserve">Mo-
              <lb/>
            tus autem cæl@ſemper eadem celeritate abſque ulla defectione confici@ur. </s>
            <s xml:id="echoid-s2380" xml:space="preserve">Ac-
              <lb/>
            cedit etiã, aiunt, quod non eſt ponenda pluralitas motuũ abſque neceſſitate.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s2381" xml:space="preserve">Cum igitur nulla nos heceſſitas cogat, ut fateamur planetas aboccidente in
              <lb/>
            orientem moueri; </s>
            <s xml:id="echoid-s2382" xml:space="preserve">quandoquidem obrationem iam dictã nobis ita moueri ui-
              <lb/>
            dentur, fruſtra & </s>
            <s xml:id="echoid-s2383" xml:space="preserve">temere inducitur hæc pluralitas motuũ ab Aſtronomis. </s>
            <s xml:id="echoid-s2384" xml:space="preserve">Ve-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-084-01" xlink:href="note-084-01a" xml:space="preserve">Cõfutatio
                <lb/>
              ſecũdæ ſen
                <lb/>
              tentiæ.</note>
            rum hæc ſententia uera eſſe nullo modo poteſt, cum non poſſit omnium, quæ
              <lb/>
            in motibus cęleſtibus apparent, reddere rationem. </s>
            <s xml:id="echoid-s2385" xml:space="preserve">Nam ſi orbes interiores nõ
              <lb/>
            haberent peculiares motus ab occidente in oriẽtem, ſed ſolum propter illam
              <lb/>
            quaſi repedationem, ſeu retardationem moueri ab occaſu in ortum exiſtima-
              <lb/>
            rentur, defectio illa inferiorum orbiũ per eandem lineam fieret, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2386" xml:space="preserve">circa eoſdẽ
              <lb/>
            polos, puta per circulũ æquinoctialem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s2387" xml:space="preserve">circa polos mundi, cum motus </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>