Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 420
421 - 450
451 - 480
481 - 510
511 - 540
541 - 570
571 - 600
601 - 630
631 - 660
661 - 690
691 - 720
721 - 750
751 - 780
781 - 810
811 - 840
841 - 870
871 - 900
901 - 930
931 - 960
961 - 990
991 - 1020
1021 - 1050
1051 - 1055
>
Scan
Original
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 420
421 - 450
451 - 480
481 - 510
511 - 540
541 - 570
571 - 600
601 - 630
631 - 660
661 - 690
691 - 720
721 - 750
751 - 780
781 - 810
811 - 840
841 - 870
871 - 900
901 - 930
931 - 960
961 - 990
991 - 1020
1021 - 1050
1051 - 1055
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
pb
pagenum
="
66
"/>
<
p
type
="
head
">
<
s
>
<
emph
type
="
italics
"/>
Quo cauſſarum genere, & quatenus vtatur Philoſophus naturalis. </
s
>
<
s
>Cap. </
s
>
<
s
>XIIII
<
emph.end
type
="
italics
"/>
.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg608
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
>
<
margin.target
id
="
marg608
"/>
E</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>METHODVS naturalis ad contemplationem dirigitur, & numeratur in ſcientiis. </
s
>
<
s
>Scire
<
lb
/>
autem eſt noſce quid, & quale ſit genus ſubiectum per proprias cauſſas, principia & ele
<
lb
/>
menta quæ ſcilicet in ſubiecto, per ſe & quatenus ipſum inſint, quod cùm certum genus
<
expan
abbr
="
præfini-tumq́ue
">præfini
<
lb
/>
tumque</
expan
>
ſit, accerta ratione informatum, certas quoque proprietates
<
expan
abbr
="
certasq́
">certasque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>cauſſas admittit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Porrò cauſſarum genera multa ſunt,
<
expan
abbr
="
multæq́
">multæque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>eiuſdem generis cauſſæ
<
expan
abbr
="
quarũ
">quarum</
expan
>
varietate contingit,
<
lb
/>
vt variis modis afficiantur ad ſcientias: neque omnes pariter, aut omnia cauſſarum genera per
<
lb
/>
quirant, aut eiuſdem generis omnibus vtantur. </
s
>
<
s
>Itaque ad conſtituenda phyſiologiæ fundamen
<
lb
/>
ta de hac re nobis item in hac methodo tractandum eſt. </
s
>
<
s
>Quia verò ab eiuſdem generis ſubiecti
<
lb
/>
principiis cùm demonſtratio, tùm definitio ducuntur, ad omnem quoque notitiam quouis inſtru
<
lb
/>
mento comparetur, inſtituta quæſtio pertinebit, & principia non cognitionis, vt aliquibus place
<
lb
/>
re video; ſed rei ipſius attinget quæ idem valent àc cauſſæ quarum quatuor ſpecies ſunt omni
<
lb
/>
bus conſpicuæ, ex quo vt materia, per quod vt forma, à quo vt efficiens, cuius gratia vt finis, ta
<
lb
/>
metſi veteres, cùm materiam ſolam, vt cauſſam agnoſcerent, aut ſi prætereà cauſſam mouentem
<
lb
/>
obſeruarent, velut Empedocles & Anaxagoras; quia tamen vel eam non vſurparent in reddenda
<
arrow.to.target
n
="
marg609
"/>
<
lb
/>
ratione problematum naturalium, niſi fortè cur ita fieret à materia non ſuppeteret,
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
vel vt fieri
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg610
"/>
<
lb
/>
ſolet in iis quæ ſunt ad vnum, vt res à notiore nuncupetur; quia materia quam elementum pro
<
lb
/>
priè vocant, notior eſſet, eodem quoque nomine reliquas cauſſas ſignificari voluerint. </
s
>
<
s
>Itaque
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
<
lb
/>
diſcordia illa Empedoclea quam ſine controuerſia cauſſam efficientem ponimus ab Ariſtotele
<
lb
/>
ipſo elementi nomine vocata eſt; de elemento, quòd primo ſignificat materiam, non principio,
<
lb
/>
aut cauſſa mentionem facerent. </
s
>
<
s
>Quicquid igitur ſit & quomodocunque vocetur, ſeu
<
expan
abbr
="
principiũ
">principium</
expan
>
,
<
lb
/>
ſiue cauſſa, ſiue elementum, cùm ſcientia quæque ex notitia principiorum, ſeu cauſſarum, ſiue ele
<
lb
/>
mentorum oriatur; à nobis diſſerendum eſt, an omnia cauſſarum genera phyſicus aſſumat, &
<
lb
/>
omnes cauſſas ex omni genere accipiat à prima vſque ad vltimam. </
s
>
<
s
>Neque enim ſolùm cauſſæ
<
lb
/>
genere diſcrepant, ſed in eodem genere aliqua propinquior eſt, alia remotior, vt animalis mate
<
lb
/>
ria proxima ſunt partes difformes, remotior vniformes, remotiſsima quatuor elementa, & ratio
<
lb
/>
forma hominis proxima, remotior anima: per omnes verò reſpondere liceat interrogatis cur &
<
lb
/>
quid aliquid ſit, vt ſigillatim vnaquæque cauſſa docet, cur & quid ſit: ita dubitari poteſt, an ad
<
lb
/>
abſolutam rei cuiuſque ſcientiam omnes ſimul aſſumere oporteat, ſiue genere, ſiue etiam ordine
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg611
"/>
<
lb
/>
diſtinguantur. </
s
>
<
s
>Et omnes ſimul accipiendas eſſe monet Ariſtoteles, dum inuehitur in
<
expan
abbr
="
Anaxagorã
">Anaxagoram</
expan
>
,
<
lb
/>
& Democritum, qui principia rerum naturalium infinita poſuerunt; quòd ex omnibus cauſsis
<
lb
/>
ſcientia conſtat, ex quibus res ſcienda conſtituta eſt, quæ ſi infinitæ forent, nullo modo concipi
<
lb
/>
poſſent. </
s
>
<
s
>Si igitur non ex omnibus cauſsis ex quibus res ſcienda conflatur, ſcientia fieret; etiam ſi
<
lb
/>
principia forent infinita, contingeret vt haberemus ſcientiam; nanque aliqua ſolùm ex infinitis
<
lb
/>
ſufficerent ex quibus efficeretur ſcientia. </
s
>
<
s
>Prætereà docuit Ariſtoteles ab exemplo finis à prima
<
lb
/>
vſque ad ſupremam cauſſam eſſe procedendum; eſt verò illa ſuprema qua allata nihil amplius
<
lb
/>
inquiritur, vt cur indutus eſt pallio? </
s
>
<
s
>vt prodeat in forum. </
s
>
<
s
>cur hoc? </
s
>
<
s
>vt offendat amicum. </
s
>
<
s
>cur item
<
lb
/>
iſtud? </
s
>
<
s
>vt ſoluat debitum. </
s
>
<
s
>Contrà verò neque omnia quæ ſciri poſſunt, omnia cauſſarum genera
<
lb
/>
flagitant: neque item omnes à prima vſque ad vltimam accipi queunt. </
s
>
<
s
>etenim ſi ex eodem gene
<
lb
/>
re omnes aſſumendæ ſint, in infinitum progredi cogemur, quod plurimum abhorret à ſcientia:
<
lb
/>
ſiquidem vt ſit Franciſcus infinita præcedant indiuidua quæ niſi extitiſſent, neque hoc exiſtere
<
lb
/>
poſſet. </
s
>
<
s
>Et cùm res quæ ſub ſcientiam cadunt, ſint æternæ, vel mortales, & ex his quædam ſubſtan
<
lb
/>
tiæ, nonnullæ accidentia: planum ſit æterna carere efficiente naturali, quia non eſt ibi principium
<
lb
/>
motus quo definitur efficiens: accidentia verò forma: quandò nulla eſt qualitatis qualitas,
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
&
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg612
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg613
"/>
<
lb
/>
ex accidentibus complura fine vacare, quippe quæ ex materiæ neceſsitate ſuboriantur. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
eaq́
">eaque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
libẽ-ter
">liben
<
lb
/>
ter</
expan
>
, ſi poſſet, natura reſpueret; ex hoc genere mors eſt in brutis, & ærugo in ære; ſed tantum bo
<
lb
/>
num non ſine iſto paruo malo habendum eſt. </
s
>
<
s
>Itaque cùm varia rerum genera ſint, nec omnia
<
lb
/>
cauſſas omnes admittant,
<
expan
abbr
="
ſuarumq́
">ſuarumque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>rerum ex propriis ipſarum principiis ſingulæ ſcientiæ ſint
<
lb
/>
ſpectatrices; profectò neque omnes ſcientiæ per omnes cauſſas vnamquanque rem edocebunt,
<
lb
/>
neque poterunt, etiam ſi contendant:
<
expan
abbr
="
multoq́ue
">multoque</
expan
>
minus id præſtabunt ſingulæ demonſtrationes,
<
lb
/>
aut definitiones. </
s
>
<
s
>Verumenimuerò cùm id in non omnes cauſſas accipientibus, nullam habeat
<
expan
abbr
="
cõ-trouerſiam
">con
<
lb
/>
trouerſiam</
expan
>
, neque in ſcientiis illis quæ non omnes cauſſas obſeruant, quales mathematicas eſſe
<
lb
/>
poſuimus in quibus nulla neque efficientis, neque boni ratio ſolet haberi. </
s
>
<
s
>At ſtatuatur aliquid
<
lb
/>
omnes cauſſas habens ex omni ſcilicet genere ab imis vſque ad ſummas, an'ne demonſtrationes
<
lb
/>
eiuſmodi conſtrui poterunt quę omnes illas cauſſas complectantur, & erit'ne aliqua ſcientia quę
<
lb
/>
tale demonſtrationum genus vſurpare queat? </
s
>
<
s
>Hìc dici conſueuit. </
s
>
<
s
>Scire ſimpliciter accipi tribus
<
lb
/>
modis. </
s
>
<
s
>etenim dicitur vbi quæque res per omnem rationem noteſcit, & ſub omni notione expli
<
lb
/>
catur, qua concipi poteſt, vt homo quà ens, quà ſubſtantia naturalis, quà magnitudine preditus, </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>