In magno autem.] Ex his colligitur fieri poſſe libram, quæ
examinabit granum vnum, immo grani ſecundam, tertiam,
quartam partem. Quod eſt aliquando neceſſarium cum in pretioſis
rebus, vt ambra griſea, moſcho, auro: tum in medicamentis potentiſ
ſimis, vt elleboro, ſcammonio, opio. Huius autem libræ fabrica pen
det è quatuor. Primum eſt longitudo librilis. Secundum eſt illius &
lancium materiæ ſumma leuitas. Nam tanto maior redditur ratio
ponderis exigui. Tertium eſt librilis firmitas, & rectitudo, ideo de
bet fieri ex chalybe purgato, durato, tenuißimo, naturaque leui.
Quartum eſt trutinæ poſitio in exquiſitè medio librilis mobilis.
examinabit granum vnum, immo grani ſecundam, tertiam,
quartam partem. Quod eſt aliquando neceſſarium cum in pretioſis
rebus, vt ambra griſea, moſcho, auro: tum in medicamentis potentiſ
ſimis, vt elleboro, ſcammonio, opio. Huius autem libræ fabrica pen
det è quatuor. Primum eſt longitudo librilis. Secundum eſt illius &
lancium materiæ ſumma leuitas. Nam tanto maior redditur ratio
ponderis exigui. Tertium eſt librilis firmitas, & rectitudo, ideo de
bet fieri ex chalybe purgato, durato, tenuißimo, naturaque leui.
Quartum eſt trutinæ poſitio in exquiſitè medio librilis mobilis.
Ob id purpuræ.] Alia eſt ratio qua rurſus confirmatur libri
le maius eſſe exactius. Ducitur ex effectu eorum qui fraudare volunt,
emptores. Imponunt enim pondus rei venditæ leuius æquipondio
(sfai/rwma poſtea vocabitur ) in librilis brachio longiore: ſicque,
vel æquiponderat vel etiam præponderat: & ita paucum pro multo
vendunt. Nec tamen vacua libra ponderibus, iniqua videtur. quia
pars librilis altera, vt æquiponderet: plumbum habebit illitum, vel
etiam ex ligno erit duriore & nodoſiore, ſicque denſiore, & ideo
grauiore. Vel pars librilis longior erit tenuior, vel perforata in ali
quot locis exiguis foraminibus. Vnde vnius grauitas longitudinis al
terius rationem compenſat. Cardanus docuit libræ metallicæ fabri
cam, quæ pro deunce exhibeat aſſem, licet vacua inſta videatur. Hæc
autem à me hîc ita recitantur, non vt quis abutatur. Abhominatio
enim eſt apud Deum, vt iterum ait ſapiens, pondus & pondus, &
ſtatera doloſa non eſt bona: ſed vt à callidis iſtis mercatoribus ſibi
præcaueat emptor. Fraudem autem iſtam deteget, ſi pondus & æqui
pondium tranſmutentur de lance in lancem. Quod enim ante æqui
ponderabat, tranſlatum in alteram lancem non amplius æquiponde
rabit duplici de cauſa, & quod æquipondium grauius ſit, & quod
librilis in parte maiore ſit.
le maius eſſe exactius. Ducitur ex effectu eorum qui fraudare volunt,
emptores. Imponunt enim pondus rei venditæ leuius æquipondio
(sfai/rwma poſtea vocabitur ) in librilis brachio longiore: ſicque,
vel æquiponderat vel etiam præponderat: & ita paucum pro multo
vendunt. Nec tamen vacua libra ponderibus, iniqua videtur. quia
pars librilis altera, vt æquiponderet: plumbum habebit illitum, vel
etiam ex ligno erit duriore & nodoſiore, ſicque denſiore, & ideo
grauiore. Vel pars librilis longior erit tenuior, vel perforata in ali
quot locis exiguis foraminibus. Vnde vnius grauitas longitudinis al
terius rationem compenſat. Cardanus docuit libræ metallicæ fabri
cam, quæ pro deunce exhibeat aſſem, licet vacua inſta videatur. Hæc
autem à me hîc ita recitantur, non vt quis abutatur. Abhominatio
enim eſt apud Deum, vt iterum ait ſapiens, pondus & pondus, &
ſtatera doloſa non eſt bona: ſed vt à callidis iſtis mercatoribus ſibi
præcaueat emptor. Fraudem autem iſtam deteget, ſi pondus & æqui
pondium tranſmutentur de lance in lancem. Quod enim ante æqui
ponderabat, tranſlatum in alteram lancem non amplius æquiponde
rabit duplici de cauſa, & quod æquipondium grauius ſit, & quod
librilis in parte maiore ſit.
Prouerb. c.
10.
10.