Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003645
">
<
pb
pagenum
="
438
"
xlink:href
="
016/01/087.jpg
"/>
doceamus quomodo cogatur. </
s
>
<
s
id
="
s.003646
">Cogitur autem
<
lb
/>
à calido, non quidem diſſipante, ſed attra
<
lb
/>
hente. </
s
>
<
s
id
="
s.003647
">Id autem inferius docebimus. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003648
">
<
margin.target
id
="
marg453
"/>
2. Meteor. </
s
>
<
s
id
="
s.003649
">1.
<
lb
/>
Quomodo
<
lb
/>
aqua dulcis
<
lb
/>
in mari ha
<
lb
/>
beatur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003650
">Itaque vt ad rem propoſitam reuertar, ſub
<
lb
/>
aqua, prima fit miſtio in terra, & ( vt di
<
lb
/>
xi ) in montibus maximé, & miſtorum di
<
lb
/>
uerſorum generatio. </
s
>
<
s
id
="
s.003651
">Miſtio autem eſt pro
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg454
"/>
<
lb
/>
priè hîc dicta. </
s
>
<
s
id
="
s.003652
">Nam cùm quatuor modis
<
lb
/>
contingat: alia enim eſt diſſimilium, for
<
lb
/>
mámque mutantium, & vocatur generatio
<
lb
/>
de qua hîc ſermonem habebimus: alia ve
<
lb
/>
rò eorum quæ ſunt diſſimilia, nec formam
<
lb
/>
mutant omnia, quæ ſi liquidorum ſit, vo
<
lb
/>
catur craſſis, vt cùm aqua & vinum miſcen
<
lb
/>
tur: ſi autem ſit ſiccorum, vocatur miſtio, vt
<
lb
/>
cùm milium, & triticum, & auena ſimul iun
<
lb
/>
guntur: & ſi ſimilia ſint, aceruus vocabi
<
lb
/>
tur: & hoc eſt quartum miſtionis genus,
<
lb
/>
vt cùm frumentum ſimul cogitur in cu
<
lb
/>
mulum. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003653
">
<
margin.target
id
="
marg454
"/>
Quadruplex
<
lb
/>
miſtionis ge
<
lb
/>
nus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003654
">Antequàm autem de perfecta loquar mi
<
lb
/>
ſtione, de craſi, vt ſenſui magis manifeſta,
<
lb
/>
ſermonem ſum habiturus. </
s
>
<
s
id
="
s.003655
">Diximus vinum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg455
"/>
<
lb
/>
aquæ miſtum per craſim miſceri: nam cum
<
lb
/>
neutra ſubſtantia pereat, forma etiam vini
<
lb
/>
remanet. </
s
>
<
s
id
="
s.003656
">Itaque ne corporum mutuus da
<
lb
/>
retur ingreſſus, aut diuiſio ad minima, ita
<
lb
/>
vt corpora conſtarent ex indiuiduis parti
<
lb
/>
bus, neceſſe fuit, vt rectè Ariſtoteles de
<
lb
/>
augmento cenſet, formam augeri, non au
<
lb
/>
tem materiam. </
s
>
<
s
id
="
s.003657
">Nam cùm minimo aliquid
<
lb
/>
adiicitur, totum miſceri eſt impoſſibile.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003658
">Nam ſi formæ corporeæ miſcerentur, cor
<
lb
/>
pora ſe penetrarent. </
s
>
<
s
id
="
s.003659
">Sed vt in vino aquæ mi
<
lb
/>
ſto forma vini vbique conſpicitur, tametſi
<
lb
/>
vini corpus vbique non ſit, ſic contingit in
<
lb
/>
vera miſtione: nam ( vt dixi ) aqua non ve
<
lb
/>
rè vino miſcetur. </
s
>
<
s
id
="
s.003660
">Eorum enim quæ verè
<
lb
/>
miſcentur, formas omnes ſaltem ex parte
<
lb
/>
perire neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003661
">At vini forma nequaquam
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg456
"/>
<
lb
/>
perit. </
s
>
<
s
id
="
s.003662
">Oſtendit experimentum, aquam vino
<
lb
/>
non perfectè miſceri. </
s
>
<
s
id
="
s.003663
">Quòd ſi linteum vino
<
lb
/>
aquæ miſto imponatur, promineátque extra
<
lb
/>
vrceum, aqua è vaſe tota aſcendit per lin
<
lb
/>
teum, ſyncerúmque relinquit in calice vi
<
lb
/>
num. </
s
>
<
s
id
="
s.003664
">Quo experimento proditur dilutum
<
lb
/>
à puro: nec poſſet hoc fieri, ſi vnum, &
<
lb
/>
aqua miſcerentur. </
s
>
<
s
id
="
s.003665
">Rurſus aqua calicis imum
<
lb
/>
petit, ob idque inſipidus in fundo potus: &
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg457
"/>
<
lb
/>
melius ong è, aquæ vinum, quàm vino
<
expan
abbr
="
aquã
">aquam</
expan
>
<
lb
/>
ſuperinfundere. </
s
>
<
s
id
="
s.003666
">Atſi ſenſim vinum aquæ
<
lb
/>
imponas, ſupernatabit non ſolùm argumen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg458
"/>
<
lb
/>
to dicto, ſed quòd ſi aquæ panis cruſtulum
<
lb
/>
priùs ſuperimponens ſuper cruſtulum ſen
<
lb
/>
ſim effundas vinum, videbis non obſcurè
<
lb
/>
etiam detracto cruſtulo vinum aquæ ſu
<
lb
/>
pernatare, nulla prorſus miſtione inita.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003667
">Ergo licet hæc tria ſeorſum in calice inſpi
<
lb
/>
cere: atque vinum ſub oleo, & ſub vino
<
lb
/>
aquam. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003668
">
<
margin.target
id
="
marg455
"/>
Craſis quo
<
lb
/>
modo fiat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003669
">
<
margin.target
id
="
marg456
"/>
Quomodo
<
lb
/>
aqua à vino
<
lb
/>
ſeparetur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003670
">
<
margin.target
id
="
marg457
"/>
Quo pacto
<
lb
/>
vinum miſ
<
lb
/>
cendum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003671
">
<
margin.target
id
="
marg458
"/>
Quomodo
<
lb
/>
aquæ vinum
<
lb
/>
in calce ſu
<
lb
/>
perſtet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003672
">Oleum, vi
<
lb
/>
num, aqua,
<
lb
/>
quod ex his
<
lb
/>
tenuius.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003673
">Quamobrem quærere iurè licet, quid ex
<
lb
/>
his tenuius. </
s
>
<
s
id
="
s.003674
">Nam loci cauſa, ſi quòd le
<
lb
/>
uius eſt ſuperſtat, oleum vino, vinum aqua
<
lb
/>
leuius eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.003675
">Suadet & hoc, quòd oleum
<
lb
/>
promptè ardeat, aqua nunquam, vinum
<
lb
/>
medio modo ſe habet. </
s
>
<
s
id
="
s.003676
">Accedit quòd vinum
<
lb
/>
oleo, Galeno teſte, parte nona eſt grauius:
<
lb
/>
cùm enim vas olei libras nouem continens,
<
lb
/>
effuſo oleo vino impleueris, vinum pondus
<
lb
/>
decem librarum æquabit. </
s
>
<
s
id
="
s.003677
">Itaque nihil oleo
<
lb
/>
ad vitæ longitudinem præſtantius, quòd te
<
lb
/>
nuiſſimum ſit, pinguiſſimum, ac excremen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg459
"/>
<
lb
/>
torum expers: vnde fit, vt propter pingue
<
lb
/>
dinem, ac tenuitatem, calorem naturalem
<
lb
/>
maximè accendat: ob ſinceritatem autem,
<
lb
/>
calorem ipſum minimè fatiget, & vias non
<
lb
/>
obſtruat. </
s
>
<
s
id
="
s.003678
">Quæ duo impedimenta, ad vitæ
<
lb
/>
breuitatem multum faciunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003679
">Valeat igitur
<
lb
/>
mulſum, cum oleo, vti licuerit. </
s
>
<
s
id
="
s.003680
">Optimum
<
lb
/>
enim eſt, nulla prorſus excrementa gigne
<
lb
/>
re: quòd illi proximum eſt, genita protinus
<
lb
/>
eieciſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.003681
">Tantum enim detrimenti affert ex
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg460
"/>
<
lb
/>
crementa retinuiſſe, vt vrina retenta lapi
<
lb
/>
dem ſoleat procreare: ob id ludo, lectioni
<
lb
/>
bus, ſcribendó que aſſueti, facilè eo morbi
<
lb
/>
genere corripiuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.003682
">Non expellere verò
<
lb
/>
ſuperflua, quandoque etiam mortem affert
<
lb
/>
præſentaneum. </
s
>
<
s
id
="
s.003683
">Oleum igitur vitæ tot mo
<
lb
/>
dis conducit. </
s
>
<
s
id
="
s.003684
">Quartum tenuitatis olei argu
<
lb
/>
mentum eſt, quòd facilè penetret. </
s
>
<
s
id
="
s.003685
">Seris
<
lb
/>
ob id imponitur, vt facilè vertantur claues.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg461
"/>
<
lb
/>
Contraria ratione halinitrum ceræ miſtum
<
lb
/>
liquefactæ prohibet, ne omninò ocreæ tranſ
<
lb
/>
mittant aquam, ſi ipſis diu ad ignem ac
<
lb
/>
diligenter imbuantur: oportet autem hali
<
lb
/>
nitrum tenuiſſimè contritum eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.003686
">At ſi ce
<
lb
/>
ræ pingue aliquid miſcueris, adhuc melius
<
lb
/>
erit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003687
">
<
margin.target
id
="
marg459
"/>
Oleum, pro
<
lb
/>
ducendæ vi
<
lb
/>
tæ maximè
<
lb
/>
conducere.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003688
">
<
margin.target
id
="
marg460
"/>
Lapides ve
<
lb
/>
ſicæ cur ge
<
lb
/>
nerentur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003689
">
<
margin.target
id
="
marg461
"/>
Ocreæ ab
<
lb
/>
aqua immu
<
lb
/>
nes quomodo
<
lb
/>
fiant.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003690
">Sed ad propoſitam diſputationem redeo.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.003691
">Namque tria ſunt, quæ aquam & oleo, &
<
lb
/>
vno tenuiorem eſſe oſtendunt. </
s
>
<
s
id
="
s.003692
">Primùm,
<
lb
/>
quòd ſi aqua & oleum miſceantur, ignique
<
lb
/>
in vaſe ſuperponantur, priùs tota abſumi
<
lb
/>
tur aqua, quàm olei fermè ſtilla, cùm ta
<
lb
/>
men aqua frigiditate ſua magis repugnet, &
<
lb
/>
in imo poſita minus recipiat caloris, cùm
<
lb
/>
lebes ibi frigeat, nec vix poſſit exhalare
<
lb
/>
oleo oppreſſa, etiamſi in aërem vertatur. </
s
>
<
s
id
="
s.003693
">Se
<
lb
/>
cundum, quòd vt quis aquam ebiberit æſta
<
lb
/>
te, protinus per ſudorem prodit: non ſic
<
lb
/>
oleum, vinúmve. </
s
>
<
s
id
="
s.003694
">Tertium, quòd ſit magis
<
lb
/>
perſpicua vtriſque. </
s
>
<
s
id
="
s.003695
">Sed perſpicuitatis cau
<
lb
/>
ſa eſt, quòd colore careat: celeris reſolu
<
lb
/>
tionis, quòd minimè pinguis ſit: ſudoris,
<
lb
/>
quòd non nutritat, & quòd ob frigus ca
<
lb
/>
lidum iam diſſolutum humorem foras pro
<
lb
/>
trudat: neque ipſa exit, ſed tantum mo
<
lb
/>
do expellit feruentem humoris ſeroſam par
<
lb
/>
tem. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003696
">At dices Ariſtotelem ſentire, quòd aqua
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg462
"/>
<
lb
/>
oleo ſit tenuior. </
s
>
<
s
id
="
s.003697
">Sed per tenue, rarum ac
<
lb
/>
minimè viſcidum, vel etiam non coactum
<
lb
/>
intellexit. </
s
>
<
s
id
="
s.003698
">Vinum forſan aquæ, quòd ſu
<
lb
/>
pernatet, præferet: id tamen non demon
<
lb
/>
ſtrat: nam & pinguedo aquæ ſuperſtat, quo
<
lb
/>
niam coacta eſt: nec enim deſcendit quod
<
lb
/>
tenax eſt, vt nec tenuis plumbea lamina:
<
lb
/>
nam quæ pinguia ſunt, non merguntur,
<
lb
/>
etiam ſi grauiora eſſent, non ſolùm quòd aë
<
lb
/>
rem contineant, ſed etiam quòd ſimul deſ
<
lb
/>
cendere coguntur. </
s
>
<
s
id
="
s.003699
">His omnibus ſerum eſt
<
lb
/>
longè tenuius, nam ſi ferueat, celerri
<
lb
/>
mè abſumitur: vnde plus multo aſſumere
<
lb
/>
ſolent in decoctis: aut his maximè con
<
lb
/>
gruit, quæ non diu coqui poſtulant. </
s
>
<
s
id
="
s.003700
">Ergo
<
lb
/>
talia cùm vix miſceantur, craſim nunquam
<
lb
/>
facient. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.003701
">
<
margin.target
id
="
marg462
"/>
Lib. de ſenſu
<
lb
/>
& ſenſili.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.003702
">Eadem ratione nec vino lac miſcetur. </
s
>
<
s
id
="
s.003703
">So
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg463
"/>
<
lb
/>
lent enim corruptum vinum in vas mun
<
lb
/>
dum transferre, lactiſque partem decimam </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>