8750Comment. in I. Cap. Sphæræ
re conſumit terram in quibuſdam partibus, ob creſc@ntiã aquarũ, idcirco vbi
ante fuit terra, ibi nunc eſt mare: Eodem modo ꝗain alijs partibus decreſc@@
mare, ideo apparet nunc terra ubi antea fuit mare. Cuius rei indiciũ efſe po-
teſt, quòd iſta permutatio maris cũ terra, & terrę cum mari, non ſolum reperi
tur facta eſſe ab oriente in occidentem, quod tamen exillorũ ſentẽtia ſeque
retur, uerum etiam in ſeptentrione, & auſtro, & reliquis mundi partibus.
ante fuit terra, ibi nunc eſt mare: Eodem modo ꝗain alijs partibus decreſc@@
mare, ideo apparet nunc terra ubi antea fuit mare. Cuius rei indiciũ efſe po-
teſt, quòd iſta permutatio maris cũ terra, & terrę cum mari, non ſolum reperi
tur facta eſſe ab oriente in occidentem, quod tamen exillorũ ſentẽtia ſeque
retur, uerum etiam in ſeptentrione, & auſtro, & reliquis mundi partibus.
Alii, vt Auguſtinus Ricius, quem ſequitur Orontius, &
aliij nonnulli vi-
11Tertia ſen.
tẽtia demo
tibus cęlo-
rum, ſecun-
dũ eos, qui
octo tãtum
cælos 10.
nunt. dentes hac ratione nullo modo poſſe apparentias, & φαινώμενα defendi, uo-
lentesq́, octonario orbium numero eſſe contenti, dixerunt, totum aggrega-
tum octo orbium habere unum communem motum ab oriẽte in occidentẽ,
ita, ut motus hic nulli particulari orbi, conueniat, tanquam uni, ſed omnibus
ſimul ſumptis: Sicut nec motus progreſſiuus animalis conuenit huic, uel illi
mẽbro particulari, ſed toti animali. Atq. hic motus diutnus appellari ſolet.
Pręter hũc autem motum communem totius aggregati, vnuſquiſque orbis,
inquiunt, habet adhuc peculiarem, & propriũ motum ab occidente in orien
tem, quem propria efficit intelligentia cuilibet orbi aſſiſtens. Neque hoc
mirum uideri debet, ut aſſerunt, cum etiam in animalibus uideamus ſingula
membra contrariũ poſſe habere motũ motui progreſſiuo totius animalis: Po
teſt nam q. fieri, ut totum animal progrediatur ab oriente occidentẽ uerſus,
& nihil ominus manus uel caput, vel aliud membrũ interim moueatur ſimul
eodem tempore in contrariam partem, puta ab occidente uerſus orientem.
Quod ſi obijcias, hac ratione nõ poſſe aſſignari primum mobile, cum octaua
quoq. ſphæra ab occaſu in ortum uoluatur, quod tamen tota philoſophorũ
& Aſtronomorum cohors unanimi conſenſu admittit. Reſpõdet Auguſtinus
Ricius, Primũ mobile poſſe duplici fenſu intelligi. Vno modo, ut ſignificet il
lud corpus, quod per ſe primò à motore primo uertitur, & hoc modo nulla
ſphęra cæleſtis particularis primum mobile dici poteſt, cum nulla per ſe pri
mò moueatur à primo motore, ſed veluti pars ad motũ toti9. Alio modo pri
mũ mobile ſumi poteſt pro eo corpore, quod inter cętera mobilia nobilitate,
& ordine primum dicitur, & in hoc ſenſu octaua ſphæra, etiam ſi ab occaſu in
ortum circumducatur, primum mobile poteſt appellari, eo quòd intelligen-
tijs, ſeu ſubſtantijs à corpore liberis ſit propinquior, & uicinior.
11Tertia ſen.
tẽtia demo
tibus cęlo-
rum, ſecun-
dũ eos, qui
octo tãtum
cælos 10.
nunt. dentes hac ratione nullo modo poſſe apparentias, & φαινώμενα defendi, uo-
lentesq́, octonario orbium numero eſſe contenti, dixerunt, totum aggrega-
tum octo orbium habere unum communem motum ab oriẽte in occidentẽ,
ita, ut motus hic nulli particulari orbi, conueniat, tanquam uni, ſed omnibus
ſimul ſumptis: Sicut nec motus progreſſiuus animalis conuenit huic, uel illi
mẽbro particulari, ſed toti animali. Atq. hic motus diutnus appellari ſolet.
Pręter hũc autem motum communem totius aggregati, vnuſquiſque orbis,
inquiunt, habet adhuc peculiarem, & propriũ motum ab occidente in orien
tem, quem propria efficit intelligentia cuilibet orbi aſſiſtens. Neque hoc
mirum uideri debet, ut aſſerunt, cum etiam in animalibus uideamus ſingula
membra contrariũ poſſe habere motũ motui progreſſiuo totius animalis: Po
teſt nam q. fieri, ut totum animal progrediatur ab oriente occidentẽ uerſus,
& nihil ominus manus uel caput, vel aliud membrũ interim moueatur ſimul
eodem tempore in contrariam partem, puta ab occidente uerſus orientem.
Quod ſi obijcias, hac ratione nõ poſſe aſſignari primum mobile, cum octaua
quoq. ſphæra ab occaſu in ortum uoluatur, quod tamen tota philoſophorũ
& Aſtronomorum cohors unanimi conſenſu admittit. Reſpõdet Auguſtinus
Ricius, Primũ mobile poſſe duplici fenſu intelligi. Vno modo, ut ſignificet il
lud corpus, quod per ſe primò à motore primo uertitur, & hoc modo nulla
ſphęra cæleſtis particularis primum mobile dici poteſt, cum nulla per ſe pri
mò moueatur à primo motore, ſed veluti pars ad motũ toti9. Alio modo pri
mũ mobile ſumi poteſt pro eo corpore, quod inter cętera mobilia nobilitate,
& ordine primum dicitur, & in hoc ſenſu octaua ſphæra, etiam ſi ab occaſu in
ortum circumducatur, primum mobile poteſt appellari, eo quòd intelligen-
tijs, ſeu ſubſtantijs à corpore liberis ſit propinquior, & uicinior.
Qvamvis vero hæc ſnĩa uideatur primo aſpectu ingenioſa ſatis, ac proba-
22Confutatio
lertię ſentẽ
tię. bilis, nihilominus, ſi rem diligentius conſiderare uelimus, deprehendemus,
eam ueram eſſe non poſſe. Primo, qm̃ impoſſibile eſt, totum aggregatum ab
una intelligentia moueri poſſe ab ortu in occaſum, & ſingulos rurſus cælos,
nullo excepto, à proprijs intelligentijs in cõtrariã partem deferri. Hoc enim
pacto totum aggregatũ & ab ortu in occaſum, & ab ocoaſu in ortum eodem
tꝑe moueretur, quod nullo modo fieri poteſt, ut in exemplo ab auctoribus
huius opinionis adducto perſpicuum eſſe poteſt. Nã licet, ſi animal ab ortu in
occaſum proprio motu progreſſiuo tendat, manus, uel aliquod aliud mẽbrũ
è contrario ab occaſu in ortum poſſit moueri, tamen naturæ repugnare uide
tur, ut omnes ſimul partes animalis, nulla dẽpta, hoc motu cõtrar@o cieri poſ
fint; Sic enim totum animal ad partes contrarias, & oppoſitas eodẽ tempore
pergeret, quod fieri nequaquam poteſt, ſed ne que cogitatione apprehendi.
Secundo, Si totum aggregatum cœlorum ab oriente in occidentem, deinde
ſinguli orbes peculiaribus motibus ab occidente in orientẽ ferrentur, ita ut
nullus orbis alterũ ſ@o motu trahat (ob hanc enim cauſam præcipuã
22Confutatio
lertię ſentẽ
tię. bilis, nihilominus, ſi rem diligentius conſiderare uelimus, deprehendemus,
eam ueram eſſe non poſſe. Primo, qm̃ impoſſibile eſt, totum aggregatum ab
una intelligentia moueri poſſe ab ortu in occaſum, & ſingulos rurſus cælos,
nullo excepto, à proprijs intelligentijs in cõtrariã partem deferri. Hoc enim
pacto totum aggregatũ & ab ortu in occaſum, & ab ocoaſu in ortum eodem
tꝑe moueretur, quod nullo modo fieri poteſt, ut in exemplo ab auctoribus
huius opinionis adducto perſpicuum eſſe poteſt. Nã licet, ſi animal ab ortu in
occaſum proprio motu progreſſiuo tendat, manus, uel aliquod aliud mẽbrũ
è contrario ab occaſu in ortum poſſit moueri, tamen naturæ repugnare uide
tur, ut omnes ſimul partes animalis, nulla dẽpta, hoc motu cõtrar@o cieri poſ
fint; Sic enim totum animal ad partes contrarias, & oppoſitas eodẽ tempore
pergeret, quod fieri nequaquam poteſt, ſed ne que cogitatione apprehendi.
Secundo, Si totum aggregatum cœlorum ab oriente in occidentem, deinde
ſinguli orbes peculiaribus motibus ab occidente in orientẽ ferrentur, ita ut
nullus orbis alterũ ſ@o motu trahat (ob hanc enim cauſam præcipuã
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib