Buonamici, Francesco, De motu libri X

Table of figures

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="854"/>
              enim eò fertur quò pellitur, etiamſi continuè moueatur, nullam habens illò propenſionem. </s>
              <s>
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              verò
                <arrow.to.target n="marg4937a"/>
                <lb/>
              maiorem eſſe rationem, cur ab initio, aut in proceſſu moueri cęperit eodem,
                <expan abbr="idq́">idque</expan>
              cunctis mutationibus
                <lb/>
              eſſe commune. </s>
              <s>Hoc ſtante ſi in motus repetitione continuatio ſit, idem duobus motibus contrariis
                <lb/>
              agetur ſimul, prætereà mutabitur ex eo termino in quo non eſt:
                <expan abbr="vtraq.">vtraque</expan>
              verò ſunt abſurda: ergo
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
                <lb/>
              id abſurdum ex quo conſequuntur: motibus .n. illis oppoſitis continuatis ex hypotheſi naſcitur, vt ad
                <lb/>
              eum terminum
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              moueatur, vnde diſcedebat: nil enim magis in principio mouetur ad eum,
                <lb/>
              quàm in proceſſu; at ad eum terminum ferii eſt agi motu contrario. </s>
              <s>Quin etiam dum fertur ad
                <expan abbr="aliquẽ">aliquem</expan>
                <lb/>
              terminum, ita fertur, quatenus eſt in oppoſito, vt ſi frtur in nigredinem, ita fertur, quia ſit album: at
                <lb/>
              certè album non eſt: nam qua ration erit album, dum mouetur, vt fiat album? </s>
              <s>ex eo igitur in quo
                <lb/>
              non eſt, mouebitur, ſi motus contraij continuari ponantur. </s>
              <s>Valebunt & hæ ad confirmandos animos
                <lb/>
              noſros in hac theſi, quæ generatim omni motui adſcribuntur. </s>
              <s>Nam cùm omnes motus qui perpetui
                <lb/>
              non ſunt, aut habeant motus contrarios, aut priuatione pręcedente ſingulis oppoſitum habeant in
                <lb/>
              ea priuatione quietem; </s>
              <s>loquor autem de toto aliquo motu, non de parte, ſi motum cum aliquo conti­
                <lb/>
              nuari opus ſit, aut cum contrario continuabitur, aut cum quiete: </s>
              <s>at cum contrario continuari nequit.
                <lb/>
              </s>
              <s>ſic .n. idem motibus contrariis agitari poſſet: cum quiete verò fieri iam nequit, vt continuetur, & eſto,
                <lb/>
              quòd cum quiete continuari poſsit; nihil ad rem noſtram, qui de
                <expan abbr="motuũ">motuum</expan>
              continuatione nunc agimus;
                <lb/>
              & certè cum motu qui ſpecie diſtinguatur, nullus vnquam motus continuari poteſt; </s>
              <s>ſed solùm eſſe
                <expan abbr="cõtiguus">con
                  <lb/>
                tiguus</expan>
              , vt aliàs demonſtrauimus. </s>
              <s>Prætereà in omni mutatione amiſsio termini à quo eadem eſt ſubie
                <arrow.to.target n="marg4937a"/>
                <lb/>
              cto cum acquiſitione termini ad quem: ſimul .n. fit album, & interit nigrum. </s>
              <s>Si fatigaris igitur albefa­
                <lb/>
              ctionem cum oppoſita nigrefactione continuari, ex albo fieret non album: idem ergo proceſſus tem­
                <lb/>
              poris eſſet, quo corrumperetur non album; fieret album; ac ſimul fieret non album: </s>
              <s>ac ſi velis id
                <lb/>
              quod fieri nequit, in pauca contrahere, idem ſimul corrumetur, & fiet: </s>
              <s>neque .n. ſufficit tempus,
                <expan abbr="quãuis">quam
                  <lb/>
                uis</expan>
              continuum,
                <expan abbr="atq.">atque</expan>
              vnum ſit plurium motuum ad eos conficiendos continuos, verũm ſi ſpecie
                <expan abbr="ſeparẽtur">ſeparen
                  <lb/>
                tur</expan>
              , erunt deinceps quidem, non tamen continui, quondoquidem extrema contrariorum vnum eſſe
                <lb/>
              non poſsint: </s>
              <s>at in continuo vnum illa eſſe neceſſe eſt: ex quo item efficitur, vt
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              motus poſsint eſ­
                <lb/>
              ſe continui, Si ad oppoſita contendant, ſed deinceps tantum. </s>
              <s>Verùm quid inquies tu de eo,
                <expan abbr="">qui</expan>
              vnum
                <lb/>
              eſt punctum, qui finis eſt formæ præteritæ, & initium futuræ ? </s>
              <s>Ad hoc dicunt quidam non concludi
                <lb/>
              hæ vniuersè,
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              obſtare, quominus id eueniat in nonnulla: at ex propriis hanc rationem Ariſtotels
                <lb/>
              proficiſci teſtatur: quare & vniuersè: ideòibi formarum ratio ſolum non motuum habetur, & in re
                <lb/>
              ipſa ſpectatur, quòd ſit: non aũt quòd fiat ſolùm. </s>
              <s>At inquies Ariſtotelem
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
              profiteri non eſſe ter­
                <lb/>
              minum eundem formarum. </s>
              <s>An ita dicendum, non obſtare hæc, quominus non eſſe vnius ſit eſſe alte
                <lb/>
              rius, veluti ſunt non album & nigrum: ſunt .n. hæc eadem ſubiecto. </s>
              <s>nil igitur vetat hæc in eodem fie­
                <arrow.to.target n="marg4937c"/>
                <lb/>
              ri puncto, ſed motuum contrariorum initia ſunt formæ ipſæ integræ, neque vlla ex parte labefactatæ:
                <lb/>
              </s>
              <s>exempligratia nigredo albefactionis, nigrefactionis autem albedo: at quòd album & nigrum vnà con­
                <lb/>
              ſiſtant, fieri nequit, ſic igitur nullus motus rectus cum alio continuari poteſt: ſi continuus non eſt;
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
                <lb/>
              igitur vnus: </s>
              <s>quamobrem neque æternus, neque primus: huc enim tota hæc ratio tendebat.
                <lb/>
              </s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Quòd conuerſio ſola continua ſit,
                <expan abbr="et">et</expan>
              prima ſpecies lationis. </s>
              <s>Cap. XXVI
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>SEQUITVR nunc, vt oſtendamus conuerſionem
                <expan abbr="motũ">motum</expan>
              continuum eſſe poſſe; id autem ex eo faci
                <lb/>
              lè confirmabitur,
                <expan abbr="">qui</expan>
              ab eodem puncto in
                <expan abbr="idẽ">idem</expan>
              punctum progreſſu eodem nulla reflexionis opera in­
                <lb/>
              tercedente peruenire
                <expan abbr="põt">poteſt</expan>
              , quæ certè deſiderabatur in motu recto:
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
                <expan abbr="periculũ">periculum</expan>
              imminebit, ne contra­
                <lb/>
              riis motibus agatur id quod ita mouetur;
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              item oppoſitis: </s>
              <s>quandoquidem non
                <expan abbr="oĩs">omnis</expan>
              motus, qui eſt
                <lb/>
              ab
                <expan abbr="eodẽ">eodem</expan>
              in idem ſpeciem habet repugnantię, ſed inter illa puncta ſolùm, quæ ſe habent tanquàm termi
                <lb/>
              ni diametri in circulo: ab vnis .n. hiſce
                <expan abbr="petit'">petitur</expan>
              ratio repugnantiæ & interualli: cęterùm hæ eſt oppoſito
                <lb/>
                <expan abbr="ſecũdùm">ſecundùm</expan>
              rectum, non
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              ſecundùm circulum: </s>
              <s>proinde ſi in hoc progreſſu media quies interponitur;
                <lb/>
              nil
                <expan abbr="vtiq.">vtique</expan>
              vetabit, quin motus ab
                <expan abbr="eodẽ">eodem</expan>
              in idem ſit continuus in circulo. </s>
              <s>Breuiter aũt hæc ratio complexa
                <arrow.to.target n="marg4937d"/>
                <lb/>
              eſt illa
                <expan abbr="oĩa">omnia</expan>
              quæ pluribus diſputata ſunt 1. de Cęlo, quà concluſum eſt conuerſioni nihil eſſe
                <expan abbr="contrariũ">contrarium</expan>
              :
                <expan abbr="efficiet'">efficietur</expan>
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              à nobis hac methodo, niſi quid fallimur; </s>
              <s>ſi doceamus primũm, vndénam ſpatij repugnan
                <lb/>
                <figure number="18"/>
              tia ſumatur; hæc
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              ab eodem fonte emanat, vnde ſimplicitas motuum deſcendebat; à natura nimi­
                <lb/>
              rum ſpatij quod à mobili peragratur. </s>
              <s>At in ſpatio duo ſpectantur: forma ſpatij quæ ſumitur à natura
                <lb/>
              quantitatis; vnde oriuntur
                <expan abbr="rectũ">rectum</expan>
              & rotundum: & termini eius, ſiue loca quæ duo ſunt; vnus, à quo
                <lb/>
              diſcedit, & alter ad quem accedit mobile ſecundùm
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              , qui ſanè præter alias qualitates quas ha­
                <lb/>
              bent ſecum communes, inter quas eſt repugnantia, ſic contrarij ſunt; </s>
              <s>quoniam ſi ad hunc locum terra
                <lb/>
              ſuapte natura
                <expan abbr="ferat'">feratur</expan>
              , ab eo præter
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              diſcedit: & ad alium accedit præter
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              à quo poſteà ſecun
                <lb/>
              dùm naturam ſeparatur: </s>
              <s>ab hoc ſecundùm
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              diſcedet aliud corpus, & huc prę
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              feretur;
                <lb/>
              ad alium verò ſecundùm
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              mouebitur, & inde præter
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              abſtrahetur. </s>
              <s>Quòd ſi motus contra
                <lb/>
              rij futuri ſint, vt inter contrarios terminos exiſtant; oportet,
                <expan abbr="">qui</expan>
              alter contendat ab A. ad B. atque alter
                <lb/>
              contrà à B. ad A. </s>
              <s>quare & idem ſubiecto ſpacium eſſe debet, quod à contrariis motibus obitur, ſola ra­
                <lb/>
              tione ſecretum, ſicut aſcenſus &
                <expan abbr="deſcẽſus">deſcenſus</expan>
              in eodem cliuo. </s>
              <s>Quamobrem cùm per idem
                <expan abbr="ſpaciù">ſpacium</expan>
              inter eoſ­
                <lb/>
              dem terminos alius motus in circulo fieri nequeat,
                <expan abbr="">quam</expan>
              ille qui nunc fit; profectò
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              alter conuerſioni
                <lb/>
              reperietur oppoſitus. </s>
              <s>Inde
                <expan abbr="igit'">igitur</expan>
              ſic ſtruamus argumenta. </s>
              <s>Siquis motus futurus eſſet conuerſioni con­
                <lb/>
              trarius, is aut eſſet motus rectus, aut altera
                <expan abbr="cõuerſio">conuerſio</expan>
              , ſed nullus eſſe
                <expan abbr="põt">poteſt</expan>
              huiuſmodi,
                <expan abbr="neq.">neque</expan>
              igitur conuer­</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>